Ngày 13/7, bác sĩ Nguyễn Văn Tuấn, Trưởng Khoa Phẫu thuật hàm mặt, Bệnh viện Răng hàm mặt Trung ương TP HCM, cho biết trong 16 bệnh nhân hoại tử xương hàm trên, có ba trường hợp hoại tử lan lên đến sàn sọ, liên quan nhiều chuyên khoa nên nơi này chuyển qua Bệnh viện Chợ Rẫy phẫu thuật.
13 trường hợp còn lại được phẫu thuật lấy hết xương hàm trên hoại tử, sau đó dùng kháng sinh tối thiểu ba tuần. Dự kiến sau 6 tháng theo dõi, nếu tình trạng ổn định, không tái phát thì bệnh nhân sẽ được tái tạo, phục hình xương hàm trên. "Hiện, các bệnh nhân đều ổn, chưa thấy dấu hiệu tái phát", bác sĩ Tuấn nói.
Theo bác sĩ Tuấn, hoại tử xương hàm thường xảy ra ở hàm dưới vì ít mạch máu nuôi dưỡng hơn xương hàm trên. Trước đây, thỉnh thoảng vài tháng bệnh viện mới tiếp nhận một trường hợp hoại tử xương hàm dưới, nguyên nhân thường do bệnh nhân xạ trị ung thư vùng đầu mặt cổ hoặc do dùng thuốc điều trị chống loãng xương. Một số ít ca hoại tử xương hàm trên vào viện thường liên quan đến bệnh nhân đái tháo đường, bởi bệnh này làm ảnh hưởng mạch máu nuôi dưỡng xương, hoặc làm giảm sức đề kháng, dễ bị vi khuẩn, nấm tấn công gây hoại tử xương.
"Sau khi Covid bùng phát, từ khoảng tháng 2 đến nay, số bệnh nhân khám hoại tử xương hàm trên tăng đột biến, lại không rõ nguyên nhân, khác với trước đây chủ yếu là bệnh nhân khám hàm dưới và rõ nguyên nhân", bác sĩ nói và cho biết mức độ bệnh hiện nghiêm trọng hơn trước, vùng hoại tử lan rộng hơn. Các bệnh nhân đều từng mắc Covid, vào viện với các triệu chứng như lung lay cả răng lẫn khối xương hàm, chảy mủ, sưng đau vòm miệng, có những vết loét và lộ xương hàm trên.
Tiến sĩ, bác sĩ Lê Trần Quang Minh, Giám đốc Bệnh viện Tai Mũi Họng TP HCM, cho biết nơi này ghi nhận 5 trường hợp cốt tủy viêm xoang hàm trên, kể từ đầu năm. Trong đó, ba ca xuất hiện trên bệnh nhân đái tháo đường, hai trường hợp nấm xâm lấn gây cốt tủy viêm xương hàm trên. Các bệnh nhân được phẫu thuật loại bỏ ổ nhiễm trùng, lấy mô viêm hoại tử, dùng kháng sinh. Sau khi điều trị ổn, tất cả bệnh nhân đều đã xuất viện. Bệnh viện không ghi nhận bệnh nhân có mắc Covid-19 trước đó hay không.
Hai tháng qua, Bệnh viện Chợ Rẫy tiếp nhận 11 bệnh nhân với triệu chứng đau đầu, nghẹt mũi, sưng mặt và mắt, diễn tiến nặng dần nhưng điều trị, kể cả phẫu thuật vẫn không bớt. Hai người tử vong sau đó, 6 người xin về nhà, 3 người được phẫu thuật điều trị thành công. Bác sĩ ghi nhận các bệnh nhân bị cốt tủy viêm xương hàm mặt, cốt tủy viêm xương nền sọ. Bệnh viện chưa xác định được nguyên nhân gây hoại tử xương ở những bệnh nhân này, song điểm chung là họ từng mắc Covid-19, không có tiền sử mắc bệnh tai mũi họng hay răng hàm mặt.
Phim X-quang chụp xương vùng hàm mặt bệnh nhân bị hoại tử. Ảnh: Bệnh viện Chợ Rẫy
Giám đốc Sở Y tế TP HCM Tăng Chí Thượng nhận định đây là "vấn đề mới", yêu cầu các bệnh viện khảo sát, tổng hợp ca bệnh. Thành phố sẽ họp các chuyên gia để đánh giá tình hình cho chính xác, làm rõ nguyên nhân gây bệnh, đồng thời tiếp cận tư liệu trên thế giới và có hướng xử trí tiếp theo.
Các bác sĩ cho biết đến nay vẫn chưa thể khẳng định bệnh hoại tử xương gia tăng gần đây có liên quan đến Covid-19 hay không. Từ tháng 5/2021 đến tháng 5 năm nay, y văn thế giới ghi nhận khoảng 80 bài báo cáo bệnh nhân bị hoại tử xương sọ, hàm mặt, chủ yếu ở Ấn Độ, Trung Quốc, nhiều nước châu Á và một số nước châu Âu, Mỹ. Hầu hết bệnh nhân các nước có bệnh nền, đái tháo đường, đều từng mắc Covid-19 thời điểm biến chủng Delta bùng phát.
Theo bác sĩ Tuấn, y văn đưa ra 4 yếu tố nguy cơ gây hoại tử xương hàm trên. Thứ nhất, nCoV bám vào thụ thể ACE2 (có nhiều ở niêm mạc mũi, miệng) gây biến chứng mạch máu, có khả năng làm tắc mạch máu nuôi xương và việc mắc Covid-19 còn gây tăng đông máu, giảm máu nuôi dưỡng xương dẫn đến hoại tử. Bên cạnh đó, việc sử dụng thuốc corticoid (kháng viêm) trong phác đồ điều trị Covid-19 cũng có thể làm việc nuôi dưỡng của xương kém đi. Yếu tố nguy cơ khác là bệnh nhân bị nhiễm trùng cơ hội do vi khuẩn, vi nấm. Cuối cùng, bệnh nhân có bệnh nền, đặc biệt bệnh tiểu đường sẽ dễ hoại tử xương do bệnh làm giảm nuôi dưỡng của mạch máu, giảm sức đề kháng ảnh hưởng chức năng bạch cầu nên dễ bội nhiễm...
Tiến sĩ Lê Quốc Hùng, Trưởng Khoa Bệnh Nhiệt đới, Bệnh viện Chợ Rẫy cho rằng trước đây người đái tháo đường rất hiếm bị cốt tủy viêm xương nhưng sau khi Covid-19 xuất hiện, thế giới ghi nhận nhiều ca. Bình thường, môi trường xung quanh có nhiều loại vi sinh vật, khi cơ thể suy giảm miễn dịch như mắc bệnh đái tháo đường, sẽ dễ bị tấn công. "Cơ thể người mắc Covid bị rối loạn miễn dịch kéo dài, cộng với bệnh lý nền sẵn đó, có thể dẫn đến nấm phát triển nhiều hơn trong cơ thể, gây viêm nhiễm", bác sĩ Hùng phân tích. Trong 11 trường hợp tại Bệnh viện Chợ Rẫy, có 5 bệnh nhân mắc đái tháo đường.
Các bác sĩ cho rằng bệnh phát hiện sớm, xử trí kịp thời có thể ngăn ngừa được tiến triển hoại tử xương. Nếu để hoại tử lan rộng đến sàn sọ, mức độ nguy hiểm gia tăng, dễ dẫn đến tử vong. Bệnh nhân sau khi mắc Covid nếu có các triệu chứng như nhức đầu, đau răng hàm, sưng mặt... cần đi thăm khám.
Lê Phương