Ukraine đã cảnh báo về nguy cơ ngày càng lớn với lưới điện nước này, sau khi Tổng thống Volodymyr Zelensky cho biết các cuộc tập kích liên tục của Nga đã phá hủy một phần ba trạm điện trên khắp đất nước, trong bối cảnh mùa đông cận kề.
Ukraine từng là một trong những bên xuất khẩu năng lượng lớn ở châu Âu, một phần nhờ nguồn cung từ các nhà máy điện hạt nhân. Nhưng với việc nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia, hiện do quân đội Nga kiểm soát, đã ngừng hoạt động, lợi thế về năng lượng của Ukraine giờ đây không còn nữa.
Lính cứu hỏa nỗ lực dập tắt đám cháy tại nhà máy nhiệt điện bị hư hại sau cuộc tấn công tên lửa của Nga ở Kiev hôm 18/10. Ảnh: Reuters.
Người dân Ukraine đang chuẩn bị đối phó nguy cơ mất điện toàn diện và mọi người sẽ phải tiết kiệm năng lượng tối đa, Phó chánh văn phòng tổng thống Kyrylo Tymoshenko cảnh báo trên kênh truyền hình quốc gia hồi tuần trước, thêm rằng đất nước cần sẵn sàng đương đầu "một mùa đông khắc nghiệt".
Các chính trị gia Ukraine đã cảnh báo suốt nhiều tháng qua rằng Nga sẽ nhắm mục tiêu vào lưới điện của họ trước mùa đông, khi nhiệt độ có thể giảm xuống -10 độ C, thậm chí -20 độ C. Ở một số khu vực tiền tuyến, như vùng Donbass, nhiều khu chung cư đã bị cắt nguồn cung khí đốt để sưởi ấm.
Giới chức Ukraine đang nỗ lực đảm bảo các bệnh viện và những địa điểm quân sự quan trọng có sẵn máy phát điện dự phòng. Nhưng điều này rõ ràng không thể đủ với dân thường và việc lưới điện quốc gia liên tục bị tấn công có thể gây ra hậu quả rất nặng nề cho Ukraine trong mùa đông, các chuyên gia đánh giá.
Một số nhà phân tích lo ngại Ukraine có thể chứng kiến một cuộc khủng hoảng di cư mới, khi người dân tìm cách rời khỏi đất nước để đến nơi ấm áp hơn.
Theo các chuyên gia quân sự, với tên lửa tầm xa và máy bay không người lái (UAV), Nga hoàn toàn đủ khả năng gây thiệt hại trầm trọng hơn nữa cho lưới điện Ukraine, khiến những tháng mùa đông sẽ rất khó khăn, Dan Sabbagh, bình luận viên kỳ cựu của Guardian, đánh giá.
Nếu chính phủ Ukraine không đảm bảo đủ điện, khí đốt sưởi ấm khi mùa đông đến, tinh thần của người dân chắc chắn sẽ bị ảnh hưởng. Kịch bản này dường như cũng nằm trong tính toán của Nga, khi ông Putin công khai thừa nhận lực lượng Nga đang tập kích các cơ sở năng lượng trọng yếu của Ukraine.
Theo nhà phân tích các vấn đề toàn cầu Michael Bociurkiw đến từ Canada, các đợt tấn công nhằm vào cơ sở cung cấp nước sạch, điện và hệ thống sưởi ấm của Ukraine khi mùa đông đến mở ra một chương mới trong cuộc xung đột.
"Nga biết rất rõ cách đánh vào nỗi sợ hãi của các cử tri phương Tây, qua đó tác động tới giới lãnh đạo của họ", Bociurkiw nói. Một mùa đông lạnh giá sẽ khiến các nước phương Tây ủng hộ Ukraine phải chi nhiều tiền hơn để giúp người dân có đủ nhiên liệu sưởi ấm, từ đó giảm nguồn lực hỗ trợ cho Kiev.
Các cuộc tấn công vào hạ tầng năng lượng Ukraine có hai mục đích, Bociurkiw giải thích. "Đầu tiên, nó khiến cuộc sống người dân Ukraine trở nên khó khăn hơn. Nhưng còn một mục đích khác là gây khó khăn thêm cho người tiêu dùng châu Âu khi không chỉ làm giá năng lượng tăng vọt mà còn khiến họ mất điện trong một số trường hợp".
Ông cho rằng để vượt qua được mùa đông gian nan phía trước, giới lãnh đạo ở cả Ukraine lẫn châu Âu phải thuyết phục người dân "kiên trì với nỗ lực phản kháng, ngay cả khi điều đó đồng nghĩa họ phải tạm thời chuyển sang nền kinh tế thời chiến".
Đối với người dân Ukraine, Bociurkiw tin rằng họ sẽ vẫn cố gắng chống chọi với nghịch cảnh. "Tôi cho rằng họ có thể sợ hãi khi xung đột mới bùng phát, nhưng giờ đây họ sẵn sàng chiến đấu bằng mọi giá", ông nói.
Trên mạng xã hội, các cửa hàng, ngân hàng và các nhà bán lẻ lớn khác của Ukraine đã đăng ảnh thể hiện những biện pháp họ đang thực hiện nhằm giảm sử dụng điện, như tắt bảng hiệu. Tại thủ đô Kiev, một số biển quảng cáo không còn được thắp sáng vào ban đêm và đèn đường cũng bị tắt một phần. Dù vậy, các thị trấn và thành phố trên khắp Ukraine vẫn phải đối mặt với trạng mất điện liên tục hoặc hoàn toàn không có điện.
Tại Washington, thư ký báo chí Lầu Năm Góc Patrick Ryder cho rằng cuộc không kích của Nga vào lưới điện Ukraine là nỗ lực "gây đau đớn cho người dân, cũng như tác động đến quân đội Ukraine".
"Nhưng những gì chúng tôi thấy đến nay là Ukraine rất kiên cường và họ hoàn toàn có khả năng đưa những thứ như lưới điện trở lại hoạt động một cách rất nhanh chóng", Ryder nói.
Tuy nhiên, bình luận viên Sabbagh cảnh báo nỗ lực khôi phục lưới điện của Ukraine có thể trở nên vô vọng nếu Nga tiếp tục các đòn tập kích diện rộng, trong khi Kiev không tìm ra được giải pháp quân sự khẩn cấp để ứng phó UAV.
Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg ngày 18/10 cho biết khối này sẽ cung cấp các hệ thống chống UAV cho Ukraine trong vài ngày tới. "Đây là câu trả lời của NATO sau khi Nga tăng cường sử dụng UAV tự sát tập kích các hạ tầng năng lượng quan trọng của Ukraine", Stoltenberg tuyên bố.
Vũ Hoàng (Theo Guardian, CBC)