Quân đội Nga và phe ly khai những tuần qua đẩy mạnh các mũi tiến công, cũng như củng cố các khu vực kiểm soát ở miền đông Ukraine bằng chiến thuật "tiến chậm mà chắc", nhằm tạo gọng kìm siết chặt đối phương ở các chiến trường quy mô nhỏ, đồng thời tận dụng tối đa ưu thế về hỏa lực để tạo đà tiến trên chiến trường.
Daniel Michaels, bình luận viên kỳ cựu của WSJ, cho rằng sau những thất bại trong giai đoạn đầu chiến dịch quân sự ở miền bắc Ukraine, Nga đã thay đổi chiến lược, tập trung vào những mục tiêu ít tham vọng hơn ở miền đông nước này. Để phục vụ chiến lược đó, quân đội Nga cũng đổi cách đánh, tập trung hỏa lực pháo binh để "giải quyết" từng mục tiêu thay vì dàn trải lực lượng trên phạm vi chiến trường rộng lớn.
Thành viên đơn vị vũ trang của Cộng hòa Nhân dân Lugansk tự xưng pháo kích vị trí quân đội Ukraine từ ngoại ô thị trấn Popasnaya ngày 7/6. Ảnh: RIA Novosti.
Chiến thuật mới này được thể hiện rõ nét trong trận đánh ở Severodonetsk, một trong những chốt chặn cuối cùng của Ukraine ngăn lực lượng Nga kiểm soát hoàn toàn tỉnh Lugansk ở vùng Donbass.
Mở đầu chiến dịch tấn công Severodonetsk, lực lượng Nga không còn sử dụng đội hình xe tăng, thiết giáp hùng hậu để mở đường như trước. Lực lượng tăng thiết giáp Nga từng hứng chịu tổn thất nặng nề khi các cỗ xe tăng dàn hàng tiến lên mà không có pháo binh, bộ binh yểm trợ. Chúng dễ dàng bị hạ gục trước các loại khí tài chống tăng hiện đại mà phương Tây viện trợ cho Ukraine.
Giờ đây, quân đội Nga không vội vàng tiến lên, mà thiết lập trận địa pháo binh ở khoảng cách xa, liên tục dội pháo xuống các mục tiêu nghi ngờ có lực lượng Ukraine phòng thủ.
Khi pháo chuyển làn, bộ binh Nga cùng xe tăng, thiết giáp mới thận trọng tiến lên, nổ súng thăm dò. Một khi lực lượng Ukraine bắn trả và để lộ vị trí, bộ binh Nga rút lui, chỉ thị mục tiêu cho pháo binh tiếp tục bắn xuống nhằm nghiền nát mọi cứ điểm đề kháng của đối phương.
Trong bối cảnh lực lượng Ukraine thua kém Nga về hỏa lực pháo binh, chiến thuật này được cho là đang phát huy hiệu quả rõ rệt. Cơ quan tình báo quốc phòng Ukraine cho hay số pháo của Nga trên chiến trường nhiều gấp 10-15 lần, khiến quân đội Ukraine hứng chịu thương vong nặng nề. Cố vấn của Tổng thống Ukraine thừa nhận nước này mất 100-200 binh sĩ mỗi ngày trên chiến trường miền đông, chủ yếu do trúng hỏa lực pháo binh Nga.
Giới chuyên gia phương Tây đánh giá chiến thuật pháo kích mở màn giao tranh tại Severodonetsk là cách tiếp cận mang tính truyền thống và gần với học thuyết quân sự của Nga hơn cách họ triển khai tác chiến trong giai đoạn đầu của chiến dịch tại Ukraine.
Đây được coi là bước cải tiến từ cách đánh "tiền pháo, hậu xung" mà Nga đã áp dụng từ lâu. Khi đối đầu với lực lượng đối phương có hỏa lực thua kém, chiến thuật này có thể đạt "hiệu quả cực lớn" nhằm mở rộng vùng kiểm soát.
Diễn biến chiến sự tại Ukraine sau hơn 100 ngày giao tranh. Đồ họa: Washington Post.
Gordon Davis, thiếu tướng Mỹ từng làm trợ lý của tổng thư ký NATO, đánh giá Nga "đang dựa vào khả năng pháo kích diện rộng để kiểm soát nhiều khu vực nhất có thể" trước khi ưu thế hỏa lực của họ biến mất nếu Ukraine được trang bị nhiều vũ khí hạng nặng của phương Tây.
Các chuyên gia phương Tây cho rằng giao tranh tại Donbass là phép thử cho năng lực tác chiến của cả Nga lẫn Ukraine. Nếu lực lượng Nga chiếm được Severodonetsk, điều này chứng minh chiến thuật mới của họ đang phát huy hiệu quả và tạo đà kiểm soát hoàn toàn vùng Donbass. Khi đó, lực lượng Nga có thể tiến xa hơn về phía tây, thậm chí tiếp tục hướng tới thủ đô Kiev, Michaels nhận định.
Nếu Ukraine ngăn cản lực lượng Nga thành công, Kiev có thể thuyết phục một số lãnh đạo phương Tây rằng họ có thể thắng thế trước lực lượng quy mô lớn hơn của đối phương, đồng thời mang lại vị thế trong cuộc đàm phán với Moskva.
Pháo tự hành hạng nặng 2S7M của Nga tấn công trận địa pháo của Ukraine trong video công bố ngày 4/5, Video: BQP Nga.
Với quân đội Ukraine, ngăn cản bước tiến của Nga, nếu có thể, được nhận định là dễ hơn nhiều so với buộc họ rút khỏi các vùng đã kiểm soát. Lực lượng Ukraine thiếu hỏa lực có quy mô tương đương những gì Nga chuyển vào vùng Donbass. Ukraine đang tìm cách bù đắp điều đó bằng chiến thuật cơ động và triển khai các hệ thống vũ khí mới do phương Tây cung cấp.
Các tổ hợp như lựu pháo kéo xe M777 và lựu pháo tự hành M109 được đánh giá chính xác hơn nhiều so với khí tài Nga, thậm chí được ca ngợi có khả năng cơ động cao hơn và "không phụ thuộc vào các tuyến cung cấp chuyên dụng".
Tuy nhiên, huấn luyện binh sĩ Ukraine sử dụng khí tài hiện đại của phương Tây đã thành trở ngại lớn và ngày càng nghiêm trọng hơn. Nhiều binh sĩ Ukraine không biết sử dụng trang bị hiện đại của phương Tây, khiến họ không thể phát huy lợi thế trên chiến trường.
Trong khi đó, quân đội Nga vẫn tiếp tục pháo kích dữ dội các trận địa phòng thủ của Ukraine ở Severodonetsk. Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cảnh báo số phận của vùng Donbass sẽ được định đoạt trong cuộc chiến tại "thành phố chết" này. "Đây là trận chiến rất khốc liệt và khó khăn. Có lẽ là một trong những khó khăn lớn nhất suốt cuộc chiến này", ông nói.
Nguyễn Tiến (Theo WSJ)