Vào thời điểm đó, người nhiễm nCoV chủ yếu là người từng đến Trung Quốc hoặc tiếp xúc với trường hợp đã xác nhận. Trong ba ngày, ông uống thuốc để hạ sốt và tiếp tục đi làm ở bệnh viện Saiseikai Arida tại thị trấn Yuasa 19.000 dân, nơi luôn có một hàng dài bệnh nhân chờ được khám.
Nhưng bác sĩ giấu tên sớm nhận ra ông không mắc bệnh cúm thông thường. Ông quyết định ở nhà. Kết quả chụp X-quang lồng ngực cho thấy ông bị viêm phổi.
Không lâu sau, thêm 4 người ở Yuasa bị ốm, trong đó có ba bệnh nhân và một bác sĩ khác, làm dấy lên lo ngại bệnh viện đã trở thành ổ dịch.
Lối vào bệnh viện Saiseikai Arida ở Yuasa bị đóng hồi tháng hai. Ảnh: Kyodo.
Chỉ thị của chính phủ Nhật Bản vào thời điểm đó rất rõ ràng. Họ không có nhiều kit xét nghiệm nCoV nên chỉ những người từng đến Trung Quốc hoặc tiếp xúc với trường hợp đã xác nhận được làm xét nghiệm. Không người bệnh nào ở Wakayama đáp ứng các tiêu chí này.
Các quan chức Nhật Bản nổi tiếng là tuân thủ quy định. Nhưng khu vực Kansai ở tây nam Nhật Bản có chút khác biệt, người dân ở đây đề cao tinh thần độc lập. Thống đốc tỉnh Wakayama Yoshinobu Nisaka là người như vậy, ông không tuân theo chỉ dẫn của chính phủ mà "mở lối đi riêng".
"Tỉnh chúng tôi quyết định ứng phó linh hoạt vì nếu chỉ tập trung vào những người từng tiếp xúc với người Trung Quốc thì có thể bỏ sót ca nhiễm", Takako Nojiri, lãnh đạo sở y tế tỉnh, nói.
Ngay cả trước khi những ca nhiễm này xuất hiện, "chúng tôi đã quyết định hành động dựa theo ý kiến của các bác sĩ tuyến đầu", bà cho biết.
Sau khi Nojiri "bật đèn xanh", bác sĩ giấu tên và 4 người khác được xét nghiệm nCoV. Bác sĩ dương tính.
Mặc dù còn chưa có kết quả xét nghiệm của những người khác, thống đốc Nisaka đã mở họp báo ngày 13/2, thông báo rằng giới chức sẽ xác định tất cả người từng tiếp xúc với bác sĩ.
Tin tức này khiến cộng đồng y tế ở Tokyo chấn động. Họ nhận ra virus đã lây lan trong cộng đồng ở Nhật Bản chứ không chỉ giới hạn ở những người từng đến Trung Quốc. Các chuyên gia gọi đây là "chuỗi truyền bệnh vô hình".
Dưới áp lực cần mở rộng quy mô xét nghiệm, Bộ Y tế Nhật Bản ngày 17/2 nới lỏng quy tắc, cho phép các bác sĩ chỉ định bất cứ ai có triệu chứng đáng lo ngại làm xét nghiệm.
Wakayama vẫn tiếp tục "lối đi riêng". Theo cách tiếp cận của Bộ Y tế vào thời điểm đó, không phải tất cả những người từng tiếp xúc gần bệnh nhân đều được xét nghiệm. Họ chỉ được yêu cầu ở nhà và theo dõi sức khỏe.
Bệnh viện ở Yuasa đã đóng cửa sau khi bác sĩ dương tính với nCoV, nhưng Nisaka và sở y tế cho rằng nó cần nhanh chóng hoạt động trở lại. Tất cả những người nghi nhiễm cần phải được làm xét nghiệm. Giới chức truy tìm tất cả người đã tiếp xúc với bác sĩ như y tá, nhân viên bán thời gian, bệnh nhân, người nhà, thậm chí là cả các nhân viên của những doanh nghiệp nhỏ cung cấp vật tư cho bệnh viện.
"Rất khó khăn", Nojiri nói. Thử thách đầu tiên là nắm bắt bức tranh toàn cảnh về tình hình dịch và điều đó mất rất nhiều thời gian".
Nhân viên trung tâm y tế công cộng phỏng vấn mọi người để tìm ra những ai có thể đã tiếp xúc với bệnh nhân. Họ mất ba ngày để xác định tất cả trường hợp nghi nhiễm và 11 ngày để lấy mẫu xét nghiệm.
Danh sách gồm khoảng 470 người, con số khổng lồ vào thời điểm Nhật Bản chỉ thực hiện vài trăm xét nghiệm mỗi ngày, không tính du thuyền Diamond Princess bị cách ly ở Yokohama.
Vì vậy, Nisaka phải thuyết phục Tokyo gửi hóa chất cần thiết để tiến hành hàng trăm xét nghiệm. Ông đích thân đến tỉnh lân cận Osaka và thuyết phục thống đốc tỉnh này, cũng là một chính trị gia có tư tưởng độc lập, xét nghiệm hộ 150 mẫu. Số còn lại được thực hiện tại Wakayama.
Nhân viên y tế hai tỉnh làm việc suốt ngày đêm để phân tích kết quả xét nghiệm. "Chúng tôi đã triển khai nhanh nhất có thể", Nojiri nói.
Vị trí của Yuasa ở tỉnh Wakayama. Đồ họa: Washington Post.
Đến ngày 25/2, tất cả mọi người trong danh sách đã làm xét nghiệm và phát hiện thêm 10 người nhiễm. Ngày 4/3, bệnh viện Yuasa mở cửa trở lại. Tỉnh không ghi nhận ca mới nào trong hai tuần. Các tỉnh thành khác của Nhật Bản ngưỡng mộ kinh nghiệm của Wakayama, gọi tỉnh này là "hình mẫu chống dịch" và rút ra các bài học.
"Bài học đầu tiên là hành động hướng đến mục tiêu; thứ hai là triển khai thật nhanh", Nisaka nói. "Hành động phải hợp lý, cẩn thận nhưng cũng phải nhanh chóng".
Nhưng cuộc chiến chống Covid-19 của Wakayama chưa kết thúc. Đầu tháng ba, một ổ dịch mới được phát hiện ở Osaka sau một buổi biểu diễn ca nhạc. Ngày 5/3, một phụ nữ từ Wakayama đã đến xem buổi biểu diễn, dương tính với nCoV.
Nisaka và các quan chức lại nhanh chóng hành động. Giới chức gấp rút xác định lịch sử tiếp xúc và đi lại của bệnh nhân. Các ga đường sắt ở Wakayama được khử trùng.
Thống đốc tiếp tục không tuân thủ quy tắc bảo mật của Nhật Bản. Ông nêu rõ tên công ty của bệnh nhân mới và đảm bảo tất cả đồng nghiệp của cô được xét nghiệm. Tất cả đều âm tính với nCoV nhưng họ vẫn được yêu cầu tránh giao thông công cộng và làm việc tại nhà 4 tuần. Ngày 19/3, Wakayama phát hiện thêm một ca mới là người đàn ông ngoài 50 tuổi.
"Chúng tôi sẽ giữ cảnh giác tối đa", Nisaka viết trong thông điệp gửi tới người dân Wakayama. "Nếu chúng ta phát hiện thêm một ca nhiễm, chúng ta phải chung tay và dốc toàn lực làm việc, giống như chúng ta đã làm trước đây".
Phương Vũ (Theo Washington Post)