Quân đội Israel ngày 17/10 thông báo đã hạ sát thủ lĩnh Hamas Yahya Sinwar, người được coi là "kiến trúc sư" cuộc đột kích vào nước này ngày 7/10/2023, chỉ huy các trận chiến đang diễn ra giữa Hamas với Israel tại Gaza và là một trong những gương mặt bị truy nã gắt gao nhất thế giới.
Cái chết của ông, được quân đội Israel xác nhận bằng xét nghiệm ADN, đánh dấu cột mốc quan trọng trong chiến dịch kéo dài hơn một năm qua mà Tel Aviv phát động ở Gaza nhằm "diệt tận gốc" Hamas, đồng thời đặt ra những câu hỏi về tương lai cuộc xung đột.
Thủ lĩnh Hamas Yahya Sinwar phát biểu trong một cuộc mít tinh kỷ niệm Ngày Al-Quds tại Gaza City hồi tháng 4/2023. Ảnh: AFP
Tại Tel Aviv, nhiều người dân Israel không che giấu tâm trạng vui mừng trước thông tin mới nhất về số phận thủ lĩnh Hamas.
Gia đình của những người lính tử trận ở Gaza đăng video họ nhảy múa cùng hình ảnh người thân đã mất tại ngã tư thành phố Tirat Carmel. Trong khi đó, thân nhân những người bị Hamas bắt lại tận dụng cơ hội để một lần nữa lên tiếng yêu cầu chính phủ đạt thỏa thuận ngừng bắn ở Gaza, giúp các con tin được trở về nhà.
Yohanan Plesner, chủ tịch Viện Dân chủ Israel, cho biết sự kiện này có thể thay đổi động lực đối với nỗ lực đàm phán ngừng bắn và chiến lược quân sự của mỗi bên. Việc Sinwar thiệt mạng, cùng hình ảnh thi thể ông xuất hiện trên mạng xã hội, sẽ là cái cớ để Israel "tuyên bố một chiến thắng" quan trọng.
"Sẽ rất khó để tuyên bố chấm dứt xung đột khi Sinwar còn điều hành Hamas tại Gaza", Plesner nói. "Không ai nghĩ Hamas sẽ biến mất. Nhưng điều này có thể khiến cuộc chiến ở mặt trận phía nam ít nhất cũng tiến gần đến kết thúc hơn".
"Tôi nghĩ đây là tin tốt", Avi, 49 tuổi, nhân viên ngân hàng ở Tel Aviv, nói, cho rằng Sinwar phải chịu trách nhiệm về cuộc đột kích đã khiến 1.200 người thiệt mạng ở miền nam Israel và hàng trăm người bị bắt làm con tin tại Gaza.
"Chúng tôi không muốn chiến tranh, nhưng khi ai đó muốn làm hại bạn, bạn phải chặn đứng họ", Kfir, 48 tuổi, chuyên gia công nghệ thông tin, bạn đời của Avi, cho hay.
Gal Dickmann, 31 tuổi, có anh họ là con tin thiệt mạng hồi tháng trước khi bị Hamas giam giữ, cho rằng "công lý đã được thực thi" với cái chết của Sinwar. "Nhưng chúng tôi ăn mừng không phải vì việc ông ta bị hạ. Chúng tôi ăn mừng sự sống và chúng tôi sẽ ăn mừng nhiều hơn nữa khi các con tin trở về nhà".
Người biểu tình ở Tel Aviv kêu gọi ngừng bắn ngay lập tức và thả con tin vào ngày 17/10. Ảnh: Washington Post
Gia đình các con tin cho rằng cả Sinwar và Thủ tướng Netanyahu đều có lỗi vì không đạt được thỏa hiệp để chấm dứt chiến sự. Cái chết của thủ lĩnh Hamas giờ đây phần nào làm sống lại hy vọng của họ về một bước đột phá ngoại giao.
Nhiều người biểu tình đã tập trung tại trung tâm thành phố Tel Aviv vào ngày 17/10, hô vang khẩu hiệu: "Hãy đạt thỏa thuận ngay!".
Deborah Galili, 43 tuổi, cho hay bà tin rằng xung đột "đáng lẽ phải chấm dứt từ lâu, nhưng nhân cơ hội này hãy để nó kết thúc ngay lập tức".
"Đây là một bước tiến", bà nói thêm. "Chúng ta hãy đưa các con tin về nhà ngay bây giờ, hãy chấm dứt nỗi đau khổ của người Palestine và người Israel cùng gia đình các con tin. Nếu Netanyahu muốn giành chiến thắng, ông ấy nên làm theo cách này".
Nhưng một số người khác lại tỏ ra bi quan, nói rằng họ không tin Israel sẽ an toàn hơn cho đến khi Iran ngừng hỗ trợ các lực lượng vũ trang trong "trục kháng chiến" trên khắp Trung Đông.
"Các nhóm như Houthi, Hamas hay Hezbollah vẫn được Iran tài trợ", Julia, 18 tuổi, nói. "Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) vẫn ở đó, quyền lực của họ không thay đổi và đây là cốt lõi vấn đề".
Shanevalla, 18 tuổi, cho hay vụ hạ sát thủ lĩnh Hezbollah Hassan Nasrallah hồi tháng trước không ngăn được nhóm này tiếp tục phóng tên lửa và máy bay không người lái (UAV) từ Lebanon vào Israel để trả đũa.
"Vấn đề là khi ông ấy chết, một thủ lĩnh mới sẽ lên nắm quyền", Shanevalla nói. "Bạn không thể bóp chết một hệ tư tưởng. Nhưng tôi sợ rằng đây là điều mà chính phủ Israel đang theo đuổi, chứ không phải cố gắng đưa con tin về nhà".
Tại Gaza, ngay cả khi những bức ảnh thi thể Sinwar được lan truyền trên mạng và truyền thông Israel liên tục đưa tin về cái chết của ông, nhiều người vẫn không muốn tin.
Video được cho là khoảnh khắc cuối cùng của thủ lĩnh Hamas Yahya Sinwar trước khi bị hạ sát hôm 16/10. Video: IDF
"Đây là thảm kịch đối với người dân Gaza, chúng tôi không thể ngờ tới điều đó", Amal al-Hanawi, 28 tuổi, đến từ thành phố Nuseirat ở trung tâm Dải Gaza, nơi cô trú ẩn sau khi chạy trốn khỏi cuộc giao tranh ở miền bắc, nói.
"Tôi có ấn tượng rằng Hamas không còn nguồn kháng cự mạnh mẽ nào nữa, họ đã tan rã", cô nói với hãng thông tấn AFP, thêm rằng đây "chính là điều Thủ tướng Netanyahu muốn".
Mahmoud Jadallah, 31 tuổi, cư dân tại trại tị nạn Nuseirat ở trung tâm Gaza, cho hay cái chết của Sinwar đã làm suy yếu phong trào đấu tranh cho người Palestine và sẽ chỉ thúc đẩy Israel tăng cường các cuộc tấn công vào khu vực.
"Việc mất đi một thủ lĩnh quan trọng như Sinwar sẽ tác động đáng kể đến sự nghiệp đấu tranh của người Palestine. Ông ấy là thủ lĩnh đoàn kết, một chiến binh và ông đã chết khi đang cầm vũ khí trên chiến trường. Đó là thủ lĩnh không thể thay thế và nhiều người vô cùng đau buồn khi ông ra đi", Jadallah nói.
Theo anh, Israel "đã đạt được một chiến thắng rõ ràng", nhưng vụ hạ sát Sinwarsẽ không thể giúp chấm dứt chiến sự. "Ngược lại, điều đó có thể thúc đẩy Israel mạnh tay hơn, tăng cường áp lực quân sự với lý do giải cứu con tin", Jadallah nhận định.
Trên đường phố cũng như trên mạng xã hội, người dân Gaza vẫn hoan nghênh nỗ lực do Sinwar dẫn dắt nhằm chống lại Israel, ca ngợi ông đã chiến đấu đến cùng.
"Ông ấy sẽ được nhớ đến như một thủ lĩnh đã bỏ mạng trên chiến trường", Ahmed Omar, 36 tuổi, nói.
Phần lớn Gaza đã bị san phẳng bởi chiến dịch quân sự của Israel vào dải đất này sau khi xung đột với Hamas nổ ra hồi tháng 10 năm ngoái. Theo số liệu từ cơ quan y tế tại Gaza, xung đột đã khiến hơn 42.000 người thiệt mạng, phần lớn là dân thường.
Với cái chết của Sinwar, nhiều người Gaza lại cảm thấy phần nào nhẹ nhõm vì tin rằng chiến sự sắp kết thúc.
Najwa Awaja, 39 tuổi, người mẹ hai con, cho biết bà không muốn Sinwar bị giết, nhưng "điều quan trọng với tôi và với mọi người ở Gaza là xung đột phải chấm dứt".
"Không còn lý do gì để Netanyahu tiếp tục cuộc chiến hủy diệt này nữa", Moumen Abou Wassam, 22 tuổi, cho hay.
Khu al-Tuffah của anh ở Gaza City là một trong những khu phố cổ nhất trong vùng, nổi tiếng với những nhà thờ Hồi giáo lịch sử, một số có niên đại từ thế kỷ 13, nhưng đã bị bom đạn phá hủy hoàn toàn.
"Xung đột sẽ kết thúc và chúng tôi sẽ chứng kiến quá trình tái thiết Gaza", anh nói.
Người phụ nữ đi giữa đống đổ nát ở thành phố Khan Younis, Dải Gaza, ngày 17/10. Ảnh: AFP
Amani Abu Odeh, 24 tuổi, cho biết người dân Gaza có phản ứng trái chiều về cái chết của Sinwar. "Một số người vui, số khác buồn bã. Đối với tôi, tôi vẫn giữ thái độ trung lập về vấn đề này và không coi đó là quan trọng. Điều quan trọng với tôi là chấm dứt giao tranh bằng mọi cách", anh nói.
"Chúng tôi muốn xung đột dừng lại để có thể trở về nhà ở phía bắc và quay lại cuộc sống như trước. Chúng tôi không thể đưa những người đã mất trở về, nhưng ít nhất có thể lấy lại phần nào cuộc sống của mình", Abu Odeh, người sống ở Deir Al Balah sau khi bị buộc phải rời khỏi nhà ở Beit Hanoun, cho biết.
Mohammed Al Qarm, 40 tuổi, cư dân đã chuyển đến sống tại trại tị nạn Jabalia sau khi ngôi nhà của ông bị phá hủy, cũng nói rằng Sinwar không phải mối quan tâm chính với ông.
"Tôi đã mất 5 thành viên trong gia đình vì cuộc chiến và bản thân cũng bị thương. Đó mới là điều quan trọng đối với tôi, không phải việc giết Sinwar hay bất kỳ thủ lĩnh nào khác. Nó cũng không quan trọng với nhiều người ở Gaza", ông nói. "Mọi người đã kiệt sức và chỉ muốn xung đột chấm dứt, không gì khác. Họ không còn sức lực cho những thứ này nữa".
"Chúng tôi chỉ hy vọng cái chết của Sinwar sẽ là lý do khiến chiến sự chấm dứt và cuộc sống có thể trở lại như trước", Al Qarm cho hay.
Vũ Hoàng (Theo AFP, Washington Post, National News)