Sáng 8/6, tại khu chợ tấp nập ở trại tị nạn Nuseirat, miền trung Dải Gaza, Osama Abu Asi trải tấm vải ra sàn, bày bán vài túi bột mì, đường. Tiếng súng rộ lên gần đó, nhưng không khiến Abu Asi cùng những người đi chợ bận tâm, bởi họ đã quá quen với các cuộc giao tranh ở đây.
Abu Asi không biết rằng trong căn hộ cạnh khu chợ, một phụ nữ trẻ tóc đen dài đang run rẩy sợ hãi. Cô là Noa Argamani, một trong 250 con tin bị Hamas đưa tới Gaza sau cuộc đột kích lãnh thổ Israel ngày 7/10/2023.
Thành viên Hamas đưa người phụ nữ Israel (ngồi giữa) bị bắt làm con tin từ khu định cư Kfar Azza của Israel tới Dải Gaza hôm 7/10. Ảnh: AP
Ngày thứ 245 bị giam cầm của cô bắt đầu giống như hầu hết những ngày khác. Nhưng đến hơn 11h sáng, cô nghe thấy tiếng gõ cửa, sau đó là những tiếng ồn ào, huyên náo. Đột nhiên, cửa phòng bật mở và các binh sĩ Israel ập vào. "Cô đang được giải cứu!", họ hét lên bằng tiếng Do Thái.
"Họ đột nhiên xuất hiện như vậy", Argamani, 26 tuổi, nói với người bạn thân Yan Gorjaldsan vài giờ sau đó.
Argamani và ba con tin Israel khác được giải cứu và đoàn tụ với gia đình trong một chiến dịch phức tạp đã được lên kế hoạch trong nhiều tháng, với sự tham gia của hàng nghìn binh sĩ, kỹ thuật viên và nhà phân tích tình báo.
Kể từ ngày 7/10 năm ngoái, các đơn vị tình báo Israel, với sự giúp đỡ từ đối tác Mỹ, đã nghiên cứu các manh mối kỹ thuật số, cảnh quay từ máy bay không người lái (UAV) và những thông tin vụn vặt từ việc nghe lén điện thoại để xác định vị trí con tin ở Dải Gaza. Gần đây, tình báo Israel xác định được trại tị nạn Nuseirat là địa điểm nơi 4 con tin đang bị giam.
Trong số đó có Argamani, người từng nổi tiếng khi xuất hiện trong đoạn video lan truyền trên mạng ghi lại cảnh các con tin bị những tay súng Israel chở trên xe máy tới Dải Gaza. Trong video, cô cầu xin các tay súng Hamas "đừng giết tôi!" trong tuyệt vọng.
Các quan chức của Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) cho hay họ biết cô đã được di chuyển quanh Gaza nhiều lần trong 8 tháng bị giam cầm. Các nhà phân tích tình báo xác nhận cô hiện bị giam một mình trong căn hộ ở tầng một. Ba con tin khác gồm Almog Meir Jan, 22 tuổi, Andrey Kozlov, 27 tuổi, và Shlomi Ziv, 41 tuổi, bị giam ở trên tầng ba của tòa nhà gần đó.
Kế hoạch đột kích giải cứu con tin được vạch ra và chuẩn bị trong bí mật. Để đảm bảo khả năng thành công cao nhất cho chiến dịch, các chỉ huy IDF đã đi đến một quyết định đầy táo bạo: Sẽ đột kích vào giữa ban ngày nhằm tạo bất ngờ tối đa cho đối phương.
"Chúng tôi tin rằng do những căn hộ đó đều có lính canh, việc phát động chiến dịch vào ban ngày sẽ khiến họ bất ngờ", đô đốc Daniel Hagari, phát ngôn IDF, cho biết.
Các quan chức IDF cho biết họ đã dựng mô hình hai tòa nhà để lính đặc nhiệm tập luyện phương án đột kích. Nó giống như những gì lính biệt kích Israel đã làm trước chiến dịch nổi tiếng giải cứu hơn 100 con tin ở Entebbe, Uganda, vào năm 1976.
Một số binh sĩ tham gia huấn luyện thậm chí còn không biết mục đích chính xác của họ là gì. "Giữ bí mật là một trong những điều khó khăn nhất", trung tá Ziv, chỉ huy Lữ đoàn Givati, cho biết trong một báo cáo về chiến dịch do IDF công bố.
Trong nhiều tuần, các thành viên của Yamam, đơn vị chống khủng bố đặc biệt, Shin Bet, cơ quan an ninh nội địa Israel, và IDF đã luyện tập không ngừng cho chiến dịch đột kích hiếm hoi giữa ban ngày đó.
Xe bọc thép của Israel đi qua Deir al-Balah, Gaza, ngày 8/6. Ảnh: AP
Các chỉ huy đồng thời triển khai máy xúc quân sự gần trại tị nạn Nuseirat để san ủi, giải phóng mặt bằng thuận lợi nhất cho chiến dịch mà không khiến đối phương nghi ngờ.
"Chúng tôi đã san gạt những con đường xung quanh Nuseirat và ở thành phố Deir al-Balah gần đó để các phương tiện có thể đi qua dễ dàng khi chiến dịch được tiến hành", thiếu tá Eliav, chỉ huy Lữ đoàn Kfir thuộc IDF, nói.
Cuối cùng, đến ngày 6/6, IDF quyết định hành động. Đêm đó, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã gặp một nhóm nhỏ các lãnh đạo an ninh cấp cao để "bật đèn xanh" cho kế hoạch.
Sáng 8/6, Tham mưu trưởng IDF Herzi Halevi cùng Ronen Bar, người đứng đầu Shin Bet, và Hagari tập trung vào một phòng chỉ huy có dãy màn hình video.
Đúng 11h, Halevi ra lệnh "Tiến hành".
Các quan chức IDF cho hay hàng nghìn binh sĩ đã tham gia vào chiến dịch này với các vai trò khác nhau. Lực lượng mũi nhọn của chiến dịch là đội đặc nhiệm mất khoảng 25 phút để lái xe từ Israel tới Nuseirat.
Các nhân chứng Palestine cho hay một số binh sĩ đến trên hai phương tiện bí mật, một trong số đó được ngụy trang giống với xe tải được Israel sử dụng để chở hàng hóa thương mại vào Gaza. Chiếc còn lại là một xe Mercedes màu trắng, chất đầy đồ đạc, cảnh tượng thường thấy trong trại tị nạn nơi hàng nghìn gia đình phải sơ tán đến.
"IDF không trưng dụng bất kỳ xe dân sự nào", quân đội Israel cho biết trong một tuyên bố.
Hai video được Washington Post xác minh cho thấy một xe tải thùng có dán nhãn hiệu xà phòng rửa chén di chuyển cùng với xe bọc thép của Israel trên con đường cách nơi bị đột kích gần hai km về phía tây. Các phương tiện đi về hướng tây, cách xa Nuseirat và không rõ video được quay trước hay sau cuộc đột kích.
Xe tải Israel đi cùng xe bọc thép gần Nuseirat hôm 8/6. Video: X/Anas Al-Sharif
Chiếc Mercedes màu trắng xuất hiện trong video thứ ba được quay từ ban công của một tòa nhà dân cư ở trung tâm trại tị nạn. Có thể thấy cạnh xe tải là hai chiếc thang tựa vào bên hông một ngôi nhà, dẫn lên tầng trên. "Họ đã đến rồi", người phụ nữ lén quay đoạn video nói.
Hussam al-Arouqi, 33 tuổi, cho hay anh cùng em trai Issam đang trở về từ tiệm bánh thì hai người đàn ông mặc thường phục và khoảng 10 binh sĩ vũ trang ào ra từ phía sau chiếc Mercedes. Al-Arouqi kể những người lính đã nổ súng, bắn trúng em trai anh.
"Cậu ấy ngã xuống đất, chảy máu và cố gắng bò đi", Hussam nói. Trực thăng Apache lúc đó đang bay khá thấp trên đầu họ.
Phải mất hơn một giờ sau, tình hình mới đủ an toàn để Hussam đưa Issam đến bệnh viện bằng xe lừa kéo. Issam vẫn trong tình trạng nguy kịch.
Phát ngôn viên Hagari cho biết đặc nhiệm Israel đã thành công trong việc tiếp cận căn hộ nơi Argamani bị giam mà không bị phát hiện. Gần như đồng thời, các đơn vị khác tiến vào tòa nhà giữ ba con tin nam, cách đó khoảng 200 m.
"Trong tòa nhà của Noah Argamani, chúng tôi hoàn toàn khiến họ bất ngờ", Hagari nói.
Xe tải Mercedes của IDF tại trung tâm trại tị nạn Nuseirat hôm 8/6. Video: X/Ahmed Saed
Người phụ nữ trẻ chưa hết choáng váng khi được đưa xuống cầu thang, lên một chiếc ôtô và di chuyển đến trực thăng đang đợi gần đó.
Các binh sĩ chuyển tiếp tin vui bằng thông điệp được mã hóa: "Chúng tôi đã có viên kim cương".
Trực thăng cất cánh, hướng tới một bệnh viện gần Tel Aviv. Đến 12h20, gia đình Argamani được thông báo cô đã tự do.
Noa Argamani ôm lấy cha sau khi được giải cứu. Ảnh: Reuters
Nhưng chiến dịch ở tòa nhà bên cạnh không diễn ra thuận lợi như vậy, khi lính gác phát hiện lực lượng Israel và nổ súng bắn trúng một chỉ huy Yamam khi nhóm đặc nhiệm tiến vào tòa nhà.
Cuộc đọ súng nổ ra, yếu tố bí mật của chiến dịch đã không còn.
"Ngay lập tức mọi thứ biến thành chiến trường", Amir Avivi, cựu phó chỉ huy sư đoàn Gaza của IDF, người được thông báo về chiến dịch, cho hay.
Theo lời giới chức Israel, nhóm đặc nhiệm đã hạ lính canh, đưa ba con tin và sĩ quan bị thương vào một chiếc xe, nhưng lập tức vấp phải hỏa lực đáp trả từ lực lượng chi viện của Hamas. Chiếc xe tải bị hỏng do trúng tên lửa vác vai, nhóm đặc nhiệm buộc phải bỏ xe và tìm nơi ẩn náu trong một tòa nhà gần đó rồi gọi hỏa lực yểm trợ trên không.
Để yểm trợ cho đội đặc nhiệm, không quân Israel tiến hành cuộc tập kích đường không quy mô lớn vào các đường phố đông đúc ở Nuseirat, dù lúc đó có rất đông dân thường bên ngoài.
"Không quân bắt đầu khai hỏa để tạo cho nhóm đặc nhiệm một hành lang an toàn, một bức tường lửa", thiếu tướng đã nghỉ hưu David Tsur, cựu chỉ huy Yamam, nói.
Các vụ nổ làm rung chuyển những con phố chật hẹp, vốn chỉ trở nên đông đúc hơn trong những tuần gần đây với các gia đình phải sơ tán do cuộc tấn công của Israel ở miền nam Gaza.
Những con đường tràn ngập "xe tăng, pháo binh, người chết và bị thương. Không có gì khác ngoài máu", Abu Asi nhớ lại. "Bom tiếp tục rơi xuống và đường phố tràn ngập tiếng la hét, không khác gì ngày tận thế".
Abu Asi đã phải dùng chiếc tuk-tuk vận chuyển hàng hóa của mình để chở khoảng 20 người đến bệnh viện al-Aqsa ở Deir al-Balah, nơi anh nhìn thấy nhiều thi thể nằm la liệt trên sàn nhà.
"Họ trút xuống mọi loại hỏa lực", nhân viên y tế Abdel Hamid Ghorab cho biết từ bệnh viện al-Awda gần đó, nơi đang phải vật lộn để điều trị cho những người bị thương. "Không ai trong chúng tôi có thể hiểu được chuyện gì đã xảy ra bên ngoài".
Cơ quan y tế Gaza thông báo ít nhất 274 người đã thiệt mạng trong chiến dịch giải cứu 4 con tin của IDF, song không rõ trong số này có bao nhiêu tay súng Hamas. Đây được cho là một trong những chiến dịch đột kích đẫm máu nhất của Tel Aviv kể từ khi xung đột với Hamas bùng phát hồi tháng 10 năm ngoái.
Hamas tuyên bố đây là một vụ "thảm sát" và khẳng định lực lượng này sẽ tiếp tục chiến đấu với Israel để bảo vệ quyền lợi của người dân Gaza. Tổng thống Palestine Mahmoud Abbas kêu gọi Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc họp khẩn về sự việc.
Trong khi đó, IDF cho rằng chiến đấu cơ của họ đã tấn công "hàng chục mục tiêu quân sự để mang lại thành công cho chiến dịch". "Hamas đang giam con tin bên trong các tòa nhà dân sự một cách rất tàn nhẫn và vô đạo đức", IDF tuyên bố, dường như nhằm đẩy trách nhiệm cho nhóm vũ trang ở Gaza.
Dưới "bức tường lửa" do chiến đấu cơ tạo ra, đặc nhiệm Israel vừa chiến đấu vừa mang theo ba con tin rời khỏi khu chợ và cuối cùng đến được bãi biển. Cách không xa bến tàu tạm do hải quân Mỹ xây dựng để cung cấp viện trợ nhân đạo, chiếc trực thăng thứ hai đang chờ sẵn.
Andrey Kozlov, một trong 4 con tin được giải cứu trong cuộc đột kích của Israel ngày 8/6. Ảnh: Reuters
Ba con tin và sĩ quan Israel bị thương nhanh chóng được đưa vào trực thăng. Tuy nhiên, sĩ quan này sau đó qua đời vì vết thương quá nặng.
Chiếc trực thăng vội vã cất cánh khi những tiếng nổ lớn vẫn vang vọng phía bên dưới.
Vũ Hoàng (Theo Washington Post, AFP, Reuters)