"Ngày 7/10/2023 là một thất bại hoàn toàn. Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) đã không hoàn thành nhiệm vụ bảo vệ người dân", một quan chức quốc phòng Israel ngày 27/2 cho biết khi IDF công bố nội dung kết quả cuộc điều tra sơ bộ về vụ tấn công quy mô lớn của nhóm Hamas vào miền nam Israel cách đây hơn một năm.
Nội dung chính của báo cáo điều tra là IDF, lực lượng vũ trang mạnh nhất khu vực, đã hiểu sai ý định của Hamas, đánh giá thấp năng lực tác chiến của nhóm. IDF hoàn toàn không chuẩn bị cho một vụ tấn công bất ngờ của hàng nghìn tay súng được trang bị vũ khí hạng nặng vào sáng sớm một ngày lễ lớn.
Người dân Palestine đứng trên xe tăng chủ lực Merkava Israel bị bắn hỏng trong vụ tấn công của Hamas ngày 7/10/2023. Ảnh: AP
Trong văn bản, IDF thừa nhận không bảo vệ được người dân Israel và Sư đoàn số 143 Gaza bị áp đảo trong những giờ giao tranh đầu tiên, khi các tay súng từ Dải Gaza tràn vào và kiểm soát nhiều khu dân cư ven biên giới.
Một trong những sai lầm lớn nhất của IDF là cho rằng Hamas, lực lượng kiểm soát Dải Gaza từ năm 2007, quan tâm đến quản lý khu vực này hơn là giao chiến với Israel.
IDF cũng đánh giá sai năng lực tác chiến của Hamas, cho rằng họ chỉ có thể mở tối đa 8 mũi tiến công qua biên giới. Trong vụ tấn công tháng 10/2023, Hamas tiến quân theo hơn 60 mũi.
Theo quan chức quốc phòng Israel, thông tin tình báo thu được cho thấy thủ lĩnh Hamas Yahya Sinwar đã lên kế hoạch tấn công từ năm 2017. Hamas trước đó ít nhất ba lần chuẩn bị phát động tấn công, song trì hoãn chưa rõ lý do. Sinwar thiệt mạng trong cuộc tấn công của IDF ở Gaza hồi tháng 10/2024.
Các địa điểm xảy ra giao tranh giữa Hamas và quân đội Israel tháng 10/2023. Đồ họa: CNN
Nhiều dấu hiệu bất thường xuất hiện vài giờ trước khi Hamas tấn công, trong đó có việc các thành viên của nhóm chuyển sang dùng SIM của nhà mạng Israel. Tuy nhiên, do cho rằng Hamas không muốn xung đột, các chỉ huy IDF khi đó không ra quyết định có thể giúp ngăn vụ tấn công.
Khi IDF lơi lỏng cảnh giác vào kỳ nghỉ cuối tuần, Hamas phóng loạt rocket vào lãnh thổ Israel. Cùng lúc đó, hàng nghìn tay súng vượt qua hàng rào an ninh hoặc tàu lượn đáp vào Israel, phá hủy camera an ninh rồi nhanh chóng tấn công, áp đảo hàng trăm binh sĩ Israel đồn trú dọc biên giới.
Theo cuộc điều tra, Hamas phát động ba đợt tiến công nhằm vào Israel với quân số khoảng 5.000 người. Vào thời điểm đó, Israel chỉ có 767 binh sĩ đóng dọc biên giới.
Trong đợt đầu tiên, 1.000 thành viên đơn vị đặc nhiệm Nukhba của Hamas xâm nhập Israel dưới sự yểm trợ của hỏa lực mạnh. Đợt thứ hai có 2.000 thành viên Hamas, đợt thứ ba thêm vài trăm thành viên của nhóm cùng hàng nghìn dân thường.
Các thành viên Hamas tiến đến các tuyến cao tốc quan trọng trong khu vực, tấn công viện quân của Israel, trong số đó có một số sĩ quan cấp cao. Điều này làm gián đoạn hoạt động chỉ huy và kiểm soát của IDF, một quan chức quốc phòng Israel nói.
Trong ba giờ đầu tiên, Hamas không gặp nhiều kháng cự khi tấn công các khu dân cư dọc đường biên và một lễ hội âm nhạc, bắt phần lớn trong số 251 con tin. Hỗn loạn khiến lực lượng Israel đôi khi bắn nhầm đồng đội. IDF phải mất nhiều giờ để tái kiểm soát khu vực và vài ngày để truy quét toàn bộ tay súng xâm nhập.
Thành viên Hamas dùng dù lượn xâm nhập lãnh thổ Israel trong vụ tấn công tháng 10/2023. Ảnh: Hamas
Báo cáo điều tra sơ bộ nhận định IDF quá tự tin vào thông tin đã có, nên đã không nghi ngờ gì khi đối phương xuất hiện dấu hiệu bất thường. Kết luận điều tra cũng khuyến nghị thành lập các đơn vị đặc nhiệm chuyên đối phó những sự kiện bất ngờ, quy mô lớn như vụ tấn công của Hamas, cải cách trong bộ phận tình báo quân đội và không để mối đe dọa phát triển dọc biên giới Israel.
Một ngày trước khi kết quả điều tra được công bố, trung tướng Herzi Halevi, tham mưu trưởng IDF, nhận trách nhiệm trước thất bại của quân đội Israel trong vụ tấn công của Hamas. Tướng Halevi cũng thông báo sẽ từ chức vào tuần tới.
Nguyễn Tiến (Theo AP, AFP, ToI)