Quá trình chuẩn bị cho cuộc tranh luận trực tiếp đầu tiên trong mùa bầu cử năm nay của Tổng thống Joe Biden trước ứng viên Cộng hòa Donald Trump ngày 27/6 diễn ra tốt đẹp. Trong suốt một tuần trước cuộc tranh luận, ông Biden đã cùng hơn chục trợ lý nhóm họp tại Trại David để lên kịch bản, soạn thảo các điểm tranh luận chính và tập dượt cho sự kiện quan trọng này.
Nhóm trợ lý của ông Biden, dưới sự dẫn dắt của Ron Klain, chuyên gia tranh luận lâu năm của các ứng viên đảng Dân chủ, vài năm qua đã phát triển một mô hình để chuẩn bị cho các cuộc tranh luận tổng thống.
Mỗi trợ lý được giao nhiệm vụ chuẩn bị cho từng lĩnh vực cụ thể như an ninh biên giới hay kinh tế, sau đó tham gia các phiên thảo luận tập trung vào chủ đề đó. Ông Biden thường gặp riêng Klain hoặc một nhóm nhỏ trợ lý để trao đổi về câu hỏi, đôi khi viết câu trả lời yêu thích của ông trên các tờ ghi chú.
Cuối cùng, ông Biden sẽ tham gia phiên tranh luận thử, được thiết kế giống sự kiện thực tế nhất có thể. Tại Trại David, những cuộc tranh luận tập dượt này diễn ra trong phòng chiếu phim hoặc nhà kho máy bay, được bài trí giống với sân khấu tranh luận của CNN.
Luật sư riêng Bob Bauer đóng vai ông Trump để tranh luận cùng ông Biden. Quan chức chiến dịch tranh cử cho biết nhiều phiên tranh luận tập dượt đã được tổ chức vào nhiều thời điểm khác nhau trong ngày, kể cả ban đêm.
Trong các buổi tập dượt như vậy, Tổng thống Biden cũng thường phát biểu ngập ngừng. Ông đôi khi nhầm lẫn số liệu và thông tin, nhưng các trợ lý hầu như không thể tìm ra cách khắc phục phát biểu thiếu trôi chảy hoặc giúp ông Biden trông trẻ hơn.
Khi ông Biden lên trực thăng Marine One để rời Trại David đến thành phố Altanta, bang Georgia tham dự buổi tranh luận, các trợ lý đã tìm cách trấn an đồng minh đang lo lắng. Họ nói Tổng thống đã chuẩn bị kỹ và sẽ thực hiện tốt.
Màn khẩu chiến trong tranh luận Trump - Biden. Video: CNN, CBS News
Song màn tranh luận thực tế của Tổng thống Biden khiến họ hoang mang. Ngay khi cuộc tranh luận bắt đầu, các cố vấn hàng đầu của ông Biden ngồi ở phòng chờ ở trường quay CNN lập tức biết rằng Tổng thống có khởi đầu khó khăn, vấp váp trong câu trả lời về kinh tế và khép lại câu hỏi về nợ quốc gia bằng câu nói hớ hênh rằng "cuối cùng chúng tôi đã đánh bại Medicare (chương trình bảo hiểm y tế quốc gia của Mỹ)".
Trump lập tức nắm lấy cơ hội phản công: "Ông ấy nói đúng, ông ấy đã đánh bại Medicaid (bảo hiểm cho người thu nhập thấp). Ông ấy đã đánh chết nó và hủy hoại Medicare".
Nhiều người quen biết với Tổng thống Biden cho biết họ chưa từng thấy ông có màn trình diễn gây thất vọng như vậy. Ông Biden vốn là người giàu kinh nghiệm tranh luận, bởi ông có nhiều năm làm thượng nghị sĩ, ứng viên phó tổng thống và tổng thống. Họ không hiểu tại sao ông lại đưa ra câu trả lời hớ hênh và hoàn toàn khác so với những gì mà họ đã dành hơn tuần để chuẩn bị.
Không chỉ nói vấp và tỏ ra mất tập trung, trong 90 phút tranh luận, Tổng thống Biden còn phát biểu với giọng yếu ớt, khàn, một số thông tin bị lẫn lộn và không rõ ý.
Ông Biden phát biểu thiếu mạch lạc khi đang nói về nợ quốc gia trong cuộc tranh luận. Video: WSJ
Đội ngũ của ông Biden đã tìm cách "chữa cháy" khi nói với phóng viên rằng Tổng thống bị cảm lạnh và đau họng, khiến giọng của ông nghe yếu và khàn.
Màn tranh luận của ông Biden đã gây chấn động đảng Dân chủ, khiến nhiều người kêu gọi ông rút lui khỏi cuộc đua vào Nhà Trắng. Trong 48 giờ sau cuộc tranh luận, quan chức chiến dịch tranh cử của ông Biden đã cố tìm cách trấn an những người ủng hộ và tài trợ. Họ nói rằng đó chỉ "một đêm tồi tệ" và cam kết Tổng thống sẽ tiếp tục cuộc đua. Họ lập luận rằng ông Biden nên được đánh giá thông qua thành tựu của hơn 3 năm nắm quyền, thay vì 90 phút trên sân khấu tranh luận.
Tuy nhiên, Tổng thống Biden sẽ có một cuộc tranh luận khác với Trump vào tháng 9 và các trợ lý của ông đang phải xem xét kỹ lưỡng lại quá trình chuẩn bị cho Tổng thống tuần trước để rút kinh nghiệm từ buổi tối "thảm họa".
Trong cuộc gặp ở Trại David cuối tuần trước, các nguồn tin cho hay một số thành viên trong gia đình ông Biden đã chỉ trích gay gắt nhóm cố vấn, chỉ ra rằng họ đã không giúp Tổng thống quyết liệt hơn trong các đòn công kích, khiến ông tập trung quá nhiều vào bảo vệ thành tựu của mình thay vì vạch ra tầm nhìn về nhiệm kỳ hai.
Một số quan chức của ông Biden cũng cho rằng Tổng thống 81 tuổi đã bị quá tải sau nhiều ngày làm việc căng thẳng để tập dượt mà không được nghỉ ngơi hợp lý. Những người khác than phiền rằng quá nhiều trợ lý tham gia quá trình chuẩn bị, lưu ý rằng Nhà Trắng đã cử 18 người cùng tới Trại David với ông Biden, dù không phải ai cũng thực sự cần thiết cho quá trình chuẩn bị tranh luận.
Trợ lý và đồng minh của ông Biden suốt nhiều tháng qua lo lắng về việc liệu Tổng thống có nên tham gia cuộc tranh luận trực tiếp với Trump theo hình thức truyền thống hay không. Một số cho rằng ông không nên tham gia vì sợ không thể thực hiện tốt và bị ông Trump áp đảo, điều đã thực sự xảy ra tuần trước.
Song nhiều người cũng lo ngại từ chối tranh luận sẽ khiến ông Biden trông yếu đuối trước đối thủ. Họ tự tin rằng ông sẽ có màn thể hiện tốt như khi đọc Thông điệp Liên bang.
Chiến dịch của ông Biden cuối cùng đã đồng ý tham gia hai cuộc tranh luận, khẳng định sự kiện sẽ diễn ra theo một số quy tắc, như không có khán giả trong trường quay và mic của ứng viên sẽ bị tắt khi chưa tới lượt phát biểu. Một số đồng minh cho rằng chính các quy tắc đó đã giúp ông Trump kiềm chế thói quen ngắt lời đối thủ, điều mà nhiều người theo dõi không thích trong các cuộc tranh luận trước đây.
Đội ngũ của ông Biden cũng yêu cầu tổ chức cuộc tranh luận sớm hơn so với thường lệ, với hy vọng phần thể hiện mạnh mẽ sẽ thúc đẩy chiến dịch tranh cử của Tổng thống. Tuy nhiên, thay vì tạo đà cho chiến dịch, sự kiện đã phản tác dụng.
Trong khi các trợ lý chạy đua trấn an nhà tài trợ, chính ông Biden cũng thừa nhận bản thân làm chưa tốt và tìm cách xoa dịu cử tri. "Tôi không còn đi lại dễ dàng, nói năng trôi chảy hay tranh luận tốt như trước. Nhưng tôi biết cách để nói sự thật", ông nói.
Tại sự kiện vận động gây quỹ ngày 28/6, Đệ nhất phu nhân Jill Biden cũng nói với các nhà tài trợ rằng chồng bà thừa nhận mọi chuyện không ổn.
"Sau cuộc tranh luận tối qua, ông ấy nói 'Jill à, anh không biết chuyện gì đã xảy ra. Anh cảm thấy mọi thứ không tốt'. Tôi đã nói rằng 'Joe này, chúng ta sẽ không dùng 90 phút đó để đánh giá bốn năm anh làm tổng thống'", bà Jill nói.
Tổng thống Joe Biden tại cuộc tranh luận đầu tiên ở thành phố Atlanta, bang Georgia tối 27/6. Ảnh: AFP
Dù nhiều mũi dùi đang chĩa vào nhóm cố vấn cấp cao của Tổng thống Biden, nhiều thành viên trong chiến dịch tranh cử của ông cho rằng việc đổ hết trách nhiệm cho Klain và nhóm trợ lý dưới quyền là không công bằng.
"Các trợ lý của Tổng thống đã ở bên ông ấy nhiều năm và thậm chí nhiều thập kỷ, cùng ông ấy trải qua những chiến thắng và cả những thách thức. Ông ấy vẫn duy trì niềm tin mạnh mẽ vào họ", Kevin Munoz, phát ngôn viên chiến dịch của ông Biden, nói.
Tổng thống Biden đến nay cũng không có dấu hiệu nào cho thấy ông ủng hộ lời kêu gọi sa thải hoặc trừng phạt nhóm cố vấn đã giúp ông chuẩn bị cho cuộc tranh luận. Thay vào đó, ông cam kết về nỗ lực trở lại tốt hơn.
"Tôi hiểu đã có nhiều lo ngại sau cuộc tranh luận. Tôi hiểu điều đó và biết mình đã không có một đêm tuyệt vời. Nhưng tôi sẽ chiến đấu mạnh mẽ hơn", Tổng thống Biden nói tại buổi gây quỹ ở Red Bank, New Jersey tối 29/6.
Thùy Lâm (Theo Washington Post, Politico)