'Harry Potter' - Hiện tượng văn hóa đại chúng suốt hai thập kỷ

J.K. Rowling (tên thật: Joanne Rowling) sinh năm 1965 trong một gia đình nghèo khó ở Anh. Năm 1991, bà chuyển đến Bồ Đào Nha sau khi mẹ qua đời. Lúc này, Rowling đã bắt đầu viết Harry Potter được sáu tháng. Nữ tác giả từng chia sẻ tiếc nuối vì mẹ của bà chưa được biết về tác phẩm.

Ở Bồ Đào Nha, Rowling làm giáo viên dạy tiếng Anh. Bà gặp gỡ và kết hôn với một người đàn ông bản xứ và có một bé gái. Tuy nhiên, Rowling nhanh chóng ly hôn sau hơn một năm. Bà cùng con trở về Anh với hành trang là ba chương truyện Harry Potter. Ở Edinburgh, hai mẹ con Rowling sống trong căn hộ chật hẹp và dựa vào trợ cấp của nhà nước. Bà dành toàn bộ thời gian để viết Harry Potter trong quán cà phê khi con gái ngủ ở chiếc xe nôi bên cạnh.

Harry Potter ban đầu bị 12 nhà xuất bản từ chối, trong đó có các đơn vị nổi tiếng như Penguin, Simon & Schuster... Cuối cùng, Bloomsbury đồng ý phát hành cuốn sách chỉ vì con gái vị giám đốc muốn đọc hết bản thảo này. Ngay cả khi đã nhận được hợp đồng, biên tập viên vẫn khuyên Rowling nên từ bỏ nghiệp viết và kiếm một công việc ổn định.

Khi nhà xuất bản ở Mỹ mua cuốn đầu tiên của series, họ đã yêu cầu tác giả Joanne Rowling đổi tên thành chữ viết tắt J.K Rowling. Đơn vị này cho rằng các cậu bé Mỹ sẽ không hứng thú với cuốn sách fantasy do một nhà văn nữ viết. Tuy nhiên, tác phẩm đã nhanh chóng mang lại những thành công đáng kinh ngạc.

Doanh thu lớn từ truyện, phim và các sản phẩm ăn theo giúp Rowling giàu lên nhanh chóng. Năm 2011, bà vào danh sách tỷ phú thế giới của Forbes. Hiện bà là nhà văn duy nhất từng có mặt trong danh sách này. Năm 2004, J.K. Rowling cũng lọt vào danh sách 100 người có ảnh hưởng nhất thế giới của tạp chí Time. 

Trong Harry Potter, J.K Rowling miêu tả về quyền năng của những cây đũa thần trong thế giới phép thuật. Trong cuộc sống, bà quan niệm “cây đũa phép” nằm trong tay mỗi người, ai cũng có khả năng tạo ra “phép màu” nếu biết khai thác sức mạnh nội tại của chính mình.

Khi Harry Potter được hãng Warner Bros đưa lên màn ảnh rộng, thế giới phù thủy của J.K. Rowling trở nên sống động, kỳ vĩ hơn bao giờ hết. Series phim chuyển thể từ truyện đã thu về khoảng 8,2 tỷ USD. Trong đó, Harry Potter và bảo bối tử thần 2 đạt doanh thu hơn 1,3 tỷ USD.

Dan Fellman - giám đốc phân phối tại Mỹ của Warner Bros - chia sẻ trong hơn một thập kỷ sản xuất phim, điều êkíp đặt lên hàng đầu là sự hài lòng của khán giả và những nhà phê bình, đặc biệt là các fan trung thành của Harry Potter. Bà Veronika Kwan-Rubinek, giám đốc phân phối toàn cầu của hãng này, nhận định: "Harry Potter thực sự đã trở thành một trào lưu văn hóa mới có sức lan tỏa mạnh mẽ trên khắp thế giới. Dù là người Đức, Pháp, Nhật, Nga hay bất cứ đất nước nào, khán giả đều yêu mến và cổ vũ Harry Potter suốt nhiều năm qua". 

Phim còn chắp cánh cho nhiều tài năng điện ảnh. Ngoài bộ ba nhân vật chính Daniel Radcliffe (Harry Potter), Rupert Grint (Ron Weasley), Emma Watson (Hermione Granger), các diễn viên khác như Maggie Smith (Minerva McGonagall), Tom Felton (Draco Malfoy), Robbie Coltrane (bác Hagrid), Alan Rickman (Severus Snape), Michael Gambon (hiệu trưởng Albus Dumbledore)... cũng để lại nhiều ấn tượng. 

"Muggle" được dùng trong bộ truyện để chỉ người không có khả năng sử dụng pháp thuật và không được sinh ra trong thế giới phù thủy. Năm 2002, từ này được đưa vào từ điển tiếng Anh Oxford với nghĩa "người khiếm khuyết hoặc thiếu một khả năng nào đó".

Tháng 4/2017, từ "Quidditch" cũng được đưa vào từ điển với nghĩa gốc là môn thể thao của thế giới phù thủy trong Harry Potter.

Một số từ như "Potterhead" (người hâm mộ Harry Potter), "Wrock" - viết tắt của "Wizard rock" (những ban nhạc được lập ra với tên gọi, hình ảnh và lời bài hát liên quan đến thế giới của Harry Potter) hay từ "Horcrux" (trường sinh linh giá) đang được Oxford cân nhắc đưa vào từ điển.

J.K. Rowling từng chia sẻ: "Bộ truyện của tôi đề cập nhiều đến cái chết. Chúng mở đầu bằng cái chết của cha mẹ Harry. Voldemort có một nỗi ám ảnh về việc chế ngự cái chết và tham vọng bất tử bằng mọi giá, đó là đích đến của những người có phép thuật. Tôi hiểu vì sao Voldemort lại muốn chế ngự cái chết. Bởi tất cả chúng ta đều sợ nó”.
Từ nỗi sợ hãi mơ hồ ấy, Rowling đã để những thiên tính tốt đẹp của con người nảy nở. Xuyên suốt bộ truyện là tình mẫu tử cảm động mẹ Harry dành cho con trai, tình bạn bền chặt giữa bộ ba Harry - Ron - Hermione, tình anh em của cặp sinh đôi Fred - George và tình yêu vô điều kiện thầy Snape dành cho người bạn học quá cố. Truyện cũng là bài học về sự kiên trì, đức tính ham học hỏi và lòng dũng cảm. Những lý do ấy khiến Harry Potter sống mãi trong lòng độc giả.

Năm 2017, các fan khắp thế giới nô nức kỷ niệm 20 năm ngày cậu bé phù thủy chào đời. Dù tác giả tuyên bố series Harry Potter đã kết thúc, độc giả vẫn trông đợi J.K. Rowling viết tiếp câu chuyện, như tiếp tục kéo dài giấc mơ của họ về những giá trị đẹp trong cuộc sống.

Hà Thu