Hai tháng đầy biến động của nghi án Kim Jong-nam

Sáng 13/2/2017, một người đàn ông trung niên đang chờ lên chuyến bay đi Macau tìm đến quầy thông tin tại sân bay quốc tế Kuala Lumpur, Malaysia, trong bộ dạng hoảng hốt, yêu cầu giúp đỡ. Ông thấy chóng mặt sau khi bị "hai phụ nữ tóm từ phía sau rồi bôi chất lỏng vào mặt". Dù lập tức được trợ giúp nhưng người đàn ông đã chết trên đường tới bệnh viện. 

Vụ việc thu hút sự quan tâm từ cộng đồng quốc tế, đồng thời châm ngòi cho một mối căng thẳng ngoại giao chưa từng có giữa Malaysia và Triều Tiên khi Kuala Lumpur và Seoul nói người thiệt mạng là Kim Jong-nam, anh cùng cha khác mẹ với lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un. Tuy nhiên, Bình Nhưỡng bác bỏ, chỉ xác nhận nạn nhân là Kim Chol, có quốc tịch Triều Tiên, đúng như trong hộ chiếu ông này mang.

Kim Jong-nam, 45 tuổi, từng được cân nhắc để trở thành lãnh đạo Triều Tiên nhưng đã đánh mất sự tin tưởng của cha, ông Kim Jong-il, sau khi bị bắt tại sân bay Nhật Bản do dùng hộ chiếu giả để tới đây tham quan công viên Disneyland năm 2001. Ông thường xuyên sống ở nước ngoài nhưng chủ yếu tại Macau, Trung Quốc.

Sau quá trình điều tra, cảnh sát Malaysia xác định 10 nghi phạm liên quan đến vụ án, trong đó hai đối tượng trực tiếp sát hại nạn nhân là Siti Aisyah, 25 tuổi, quốc tịch Indonesia, và Đoàn Thị Hương, 29 tuổi, quốc tịch Việt Nam. 8 nghi phạm Triều Tiên gồm 4 người đã bỏ trốn khỏi Malaysia vào ngày xảy ra vụ án và ba người được cho là lẩn trốn tại Đại sứ quán Triều Tiên ở Malaysia, trong đó có Hyon Kwang-song, bí thư thứ hai Đại sứ quán Triều Tiên tại Malaysia.

Đoàn Thị Hương và Siti Aisyah bị bắt giữ lần lượt vào các ngày 15 và 16/2. Xuất hiện tại sân bay hôm xảy ra vụ việc, ngoài Hương và Aisyah còn có 4 nam giới khác.

Kịch tính vụ việc được đẩy lên cao khi Malaysia tuyên bố kết quả khám nghiệm tử thi cho thấy chất mà hai nữ nghi phạm bôi lên mặt nạn nhân là chất độc thần kinh VX, loại độc dược thần kinh cực mạnh bị Liên Hợp Quốc liệt vào danh sách vũ khí hủy diệt hàng loạt. Nạn nhân được cho là tử vong trong đau đớn khủng khiếp vì chất độc này.

Các nghi phạm khai họ bị lừa tham gia một trò chơi khăm trên truyền hình.

Aisyah cho biết được một người đàn ông trả 100 USD thù lao để diễn trò đùa. Nữ nghi phạm 25 tuổi nhận lời vì cô đang cần tiền và còn tưởng những người đàn ông còn lại đi cùng mình là thành viên đoàn làm phim cho một chương trình hài thực tế.

Tuy nhiên, theo chánh thanh tra cảnh sát Malaysia Khalid Abu Bakar, Hương và Aisyah bị nghi ngờ biết về kế hoạch giết người và từng tập luyện nhiều lần âm mưu sát hại nạn nhân cũng như tập "bỏ chạy" tại các khu trung tâm thương mại lớn ở Kuala Lumpur là Pavillion và KLCC.

Sau những vụ chơi khăm thành công đầu tiên, Aisyah được Ri đưa tới thủ đô Phnom Penh, Campuchia, để gặp một người đàn ông Triều Tiên khác, tự giới thiệu là Chang, đến từ Trung Quốc.

Aisyah không nghi ngờ bởi Chang nói trôi chảy tiếng Trung Quốc và dễ dàng dịch sang cả tiếng Bahasa Indonesia. Aisyah khai với cảnh sát lúc ở Campuchia, Chang đưa cho Aisyah một lọ thuốc mỡ và yêu cầu cô bôi nó lên mặt nạn nhân trong trò chơi khăm tiếp theo. Cơ quan chức năng xác định Chang chính là Hong Song-hac, một trong 4 người Triều Tiên có mặt tại sân bay quốc tế Kuala Lumpur ngày xảy ra vụ án và lập tức rời Indonesia vài giờ sau cái chết của Kim Chol.

Trước vụ án mạng, Malaysia là một trong số ít các quốc gia có mối quan hệ nồng ấm với Triều Tiên. Nước này còn cho phép công dân Triều Tiên nhập cảnh mà không cần xin thị thực. Cái chết của người đàn ông nghi là anh lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un khiến mối quan hệ giữa Kuala Lumpur và Bình Nhưỡng tuột dốc không phanh.

Bắt đầu từ những khẩu chiến, với Đại sứ Triều Tiên tại Malaysia cáo buộc Kuala Lumpur "thông đồng với kẻ thù của Bình Nhưỡng", căng thẳng lên tới đỉnh điểm khi hai quốc gia trục xuất đại sứ của nhau và cấm công dân nước đối phương đang lưu trú tại nước mình xuất cảnh. 9 công dân Malaysia ở Bình Nhưỡng bị mắc kẹt, khiến thân nhân họ hết sức lo lắng.

Giữa lúc căng thẳng tưởng chừng như không thể tháo gỡ, Malaysia vào cuối tháng 3 có dấu hiệu "hòa hoãn" với Triều Tiên và đến ngày 30/3, nước này trao trả thi thể người nghi là Kim Jong-nam cho Triều Tiên, đồng thời cho phép ba nghi phạm Triều Tiên lánh nạn trong sứ quán Triều Tiên ở Kuala Lumpur rời đi.

Đáp lại cử chỉ "làm lành" từ Malaysia, Triều Tiên đồng ý để 9 công dân Malaysia bị giữ lại nước này hồi hương.

Thủ tướng Malaysia tuyên bố không cắt quan hệ ngoại giao với Triều Tiên, bởi ông coi cuộc khủng hoảng con tin đã khép lại. Trong khi đó, Bình Nhưỡng cũng thông báo đôi bên đã "giải quyết xong xuôi mọi vấn đề phát sinh từ cái chết của một công dân Triều Tiên".

Song việc Malaysia đồng ý thả ba nghi phạm Triều Tiên khiến giới chuyên gia nghi ngại nó có thể ảnh hưởng tới kết quả cuộc điều tra nghi án Kim Jong-nam.

Đoàn Thị Hương và Siti Aishah ngày 1/3 ra tòa địa phương Sepang ở Malaysia và bị cáo buộc giết người. Theo luật sở tại, hai nghi phạm đối mặt án tử hình nếu bị kết tội.

Khi được hỏi có hiểu cáo trạng mà thông dịch viên đọc tại tòa hay không, cả hai nghi phạm đều trả lời có nhưng tuyên bố họ vô tội.

Hai luật sư Malaysia Hisyam Teh Poh Teik và Naran Singh được thu xếp bào chữa cho Hương tại phiên tòa ngày 13/4. Ông Poh Teik được Hội đồng luật sư Malaysia đánh giá là một trong những luật sư hàng đầu về luật hình sự của Malaysia. Ông Naran Singh cũng là luật sư có kinh nghiệm lâu năm về các vụ án hình sự.

Từ khi Đoàn Thị Hương bị Malaysia giam giữ, Đại sứ quán Việt Nam tại Malaysia đã có khoảng 6 - 7 cuộc tiếp xúc lãnh sự. Một cán bộ Đại sứ quán Việt Nam tại Malaysia cho hay trước khi diễn ra phiên tòa ngày 13/4, Đoàn Thị Hương sức khỏe bình thường, không có biểu hiện lo lắng.

Theo ông Gooi Soon Seng, luật sư của nghi phạm Indonesia Siti Aisyah, việc bào chữa cho hai nữ nghi phạm khá khó khăn khi các nghi phạm Triều Tiên đã được hồi hương.

Nhắc đến vụ việc tương tự mà ông bào chữa trước đây, khi các nghi phạm chính trong vụ án vắng mặt, luật sư Gooi cho biết nghi phạm liên quan phải chờ phiên tòa xét xử từ 18 đến 36 tháng. Nhưng Gooi cho rằng tiến trình vụ sát hại ông Kim Chol có thể được các ủy viên công tố xúc tiến nhanh hơn, vì đây là một vụ án nhiều người quan tâm.

Luật sư Gooi nhấn mạnh ba nghi phạm Triều Tiên có thể giúp ông làm rõ lời khai mà Hương và nghi phạm Indonesia đưa ra giống nhau. Họ đều nói với cảnh sát mình bị dụ dỗ tham gia một trò đùa. Do đó, khi ba người này được thả, luật sư cần phải tìm ra bằng chứng độc lập xác nhận lời khai từ Hương và Aisyah là đúng.

Tại phiên tòa ngày 13/4, Đoàn Thị Hương được hai luật sư Malaysia Hisyam Teh Poh Teik và Naran Singh cùng 7 cộng sự, trong đó có 3 người đến từ đoàn luật sư Việt Nam, bảo vệ. Phiên tòa diễn ra khoảng một tiếng, với quyết định buổi xét xử lần ba sẽ diễn ra vào ngày 30/5, do các công tố viên chưa thu thập đủ dữ liệu cho hồ sơ vụ án.

Luật sư của nghi phạm Indonesia yêu cầu cảnh sát công bố lời khai của ba nghi phạm Triều Tiên đã được cho về nước. Ông nhấn mạnh nghi phạm có tên James – người được cho là đã dụ dỗ Aisyah – là tâm điểm trong lập luận biện hộ của ông. 

Trong khi đó luật sư Hisyam Teh Poh Teik của Đoàn Thị hương phàn nàn chưa được bên công tố cung cấp tài liệu về vụ án.

Em họ Đoàn Thị Hương, Trần Huy Hoàng, tin chị mình vô tội và kêu gọi mọi người "đừng gọi chị ấy là kẻ giết người" khi trả lời phỏng vấn của CNA tại Malaysia.

Vũ Hoàng