Hồi cuối năm 2016, Ấn Độ từng triển khai một đơn vị tên lửa với 100 quả đạn BrahMos tới bang Arunachal Pradesh, gần biên giới với Trung Quốc. Động thái này khiến Bắc Kinh lo ngại và phải lên tiếng phản đối, cho rằng đó là mối đe dọa tới an ninh biên giới cũng như lãnh thổ nước này, theo National Interest.

Tên lửa hành trình siêu thanh BrahMos có khả năng tàng hình, tốc độ cao và rất khó đánh chặn. Nó đã trở thành một điểm gây bất đồng trong mối quan hệ chính trị phức tạp giữa Nga, Ấn Độ và Trung Quốc.

Tên lửa hành trình thường được thiết kế với tầm bắn rất lớn để bảo vệ nền tảng phóng khỏi vũ khí đáp trả của mục tiêu. Điển hình là dòng Tomahawk của Mỹ, có tầm bắn tối đa từ 1.600-3.100 km tùy phiên bản và tốc độ hành  trình 900 km/h.

Dự án BrahMos bắt đầu vào thập niên 1990, là kết quả của chương trình hợp tác giữa Moscow và New Delhi để phát triển mẫu tên lửa diệt hạm trên nền tảng P-800 Oniks. Cái tên "BrahMos" được ghép từ tên hai con sông, gồm Brahmaputra ở Ấn Độ và Moskva ở Nga.

BrahMos có tốc độ hành trình 3.700 km/h, cao hơn mức 3.100 km/h của bản gốc P-800 Oniks do Nga chế tạo. Một quả đạn BrahMos nặng tới ba tấn, gấp đôi tên lửa Tomahawk của Mỹ.

Sự kết hợp giữa tốc độ cao và khối lượng lớn giúp BrahMos có động năng khổng lồ khi va chạm với mục tiêu, bên cạnh sát thương chủ yếu của đầu đạn bán xuyên giáp nặng 200-300 kg. Tên lửa BrahMos có thể vô hiệu hóa hầu hết các loại tàu chiến lớn, hiện đại nhất thế giới, bao gồm cả siêu tàu sân bay Mỹ, chỉ với một phát bắn trúng đích.

Quan trọng hơn, loại tên lửa này có thể duy trì tốc độ siêu thanh trong suốt hành trình bay bám biển ở độ cao chỉ 3-4 m, khiến việc phát hiện và tiêu diệt chúng là cực kỳ khó khăn. Quả đạn BrahMos có thể thực hiện động tác cơ động hình chữ S trước khi lao vào mục tiêu, giảm đáng kể khả năng đánh chặn của đối phương.

Một tàu chiến hiện đại có thể đối phó với một tên lửa BrahMos bằng hệ thống phòng thủ đa tầng, từ các loại tên lửa đối không đến pháo phòng thủ cực gần (CIWS) và mồi bẫy. Tuy nhiên, phe tấn công có thể xuyên thủng lớp rào chắn này bằng cách bắn nhiều quả BrahMos cùng lúc, vượt quá khả năng đánh chặn của bất kỳ chiến hạm nào.

Nếu tàu chiến đối phương nằm trong tầm 120 km, BrahMos có thể bay theo quỹ đạo thấp cách mặt biển chỉ 4 m kể từ khi phóng cho tới lúc đâm vào mục tiêu. Trong trường hợp mục tiêu ở khoảng cách trên 120 km, quả đạn sẽ lựa chọn phương án bay hỗn hợp để tăng tầm bắn, nhưng cũng dễ bị phát hiện trong giai đoạn bay ở tầm cao 14 km hơn. Tuy nhiên, trong cả hai trường hợp, tàu chiến chỉ có tối đa 30 giây để phát hiện, khóa mục tiêu và phóng đạn đánh chặn tên lửa BrahMos.

BrahMos không chỉ là tên lửa chống hạm, nó cũng có thể tiêu diệt nhiều mục tiêu trên mặt đất. Loại đạn này phù hợp cho các đợt tấn công chính xác, nhằm vào các cơ sở cố định như đài radar, trung tâm chỉ huy, sân bay và khẩu đội tên lửa đối phương. Ngoài ra, BrahMos có thể mang đầu đạn hạt nhân nặng hơn 300 kg, dù đây không phải thiết kế ban đầu của tên lửa.

Ấn Độ đã phát triển hàng loạt phiên bản BrahMos dành cho các loại bệ phóng và mục tiêu khác nhau. Biến thể BrahMos cho tàu chiến được lắp trên các hệ thống phóng thẳng đứng (VLS). Hiện hải quân Ấn Độ biên chế 6 tàu hộ vệ và hai tàu khu trục với cơ số 8 tên lửa BrahMos mỗi tàu, trong khi ba khu trục hạm khác có thể mang tới 16 quả đạn.

New Delhi cũng đang đóng thêm nhiều tàu chiến có khả năng vận hành loại tên lửa này. Hồi năm 2013, phiên bản BrahMos phóng từ tàu ngầm cũng được thử nghiệm thành công, cho phép hải quân Ấn Độ bí mật tấn công mục tiêu từ khoảng cách gần.

Tên lửa BrahMos nguyên gốc chỉ có tầm bắn tối đa 290 km, chưa bằng một nửa tầm bắn của phiên bản P-800 Oniks do Nga chế tạo. Điều này khiến bệ phóng BrahMos phải áp sát mục tiêu, khiến chúng dễ bị tổn thương trước hỏa lực đáp trả của đối phương.

Tầm bắn 290 km bị giới hạn bởi Hiệp ước kiểm soát công nghệ tên lửa (MTCR), trong đó cấm các quốc gia xuất khẩu tên lửa có tầm bắn trên 300 km và sử dụng đầu đạn trên 500 kg, cũng như công nghệ chế tạo các loại tên lửa này. MTCR ngăn Moscow chuyển giao các hệ thống và công nghệ tên lửa có tầm bắn trên 300 km cho New Delhi.

Tuy nhiên, hồi tháng 6 năm ngoái, Ấn Độ đã tham gia MTCR, cho phép nước này nhận chuyển giao công nghệ từ Nga. Kết quả là New Delhi có thể chỉnh sửa động cơ và hệ thống của BrahMos, tạo ra phiên bản BrahMos ER (BrahMos tăng tầm) với tầm bắn 450 km.

Hồi tháng 3, BAL tuyên bố đã bắn thử "thành công 100%" tên lửa BrahMos ER tại bãi phóng Chandipur. Nhà sản xuất khẳng định quả đạn đạt tầm bắn trên 400 km, trong khi truyền thông Ấn Độ cho biết BrahMos ER có thể tấn công mục tiêu ở cách 450 km.

Các chuyên gia của Trung tâm Nghiên cứu và Phân tích công nghệ Nga (CAST) cho rằng Ấn Độ chỉ gỡ bỏ các giới hạn trên tên lửa BrahMos. Điều đó cho phép nó đạt thông số gần bằng mẫu P800 Oniks nội địa của Nga với tầm bắn tới 600 km.

Thỏa thuận giữa hai nước có thể cho phép Ấn Độ xuất khẩu tên lửa BrahMos tới hàng loạt khách hàng tiềm năng, bao gồm Malaysia, Brazil, Chile, Venezuela, Nam Phi và Indonesia.

Tử Quỳnh