Hamas, nhóm Hồi giáo Palestine kiểm soát Dải Gaza, đang là mục tiêu hủy diệt của quân đội Israel sau chiến dịch tấn công quy mô lớn cuối tuần trước khiến hơn 1.300 người ở nước này thiệt mạng. Trước sức ép ngày càng lớn của Israel, một trong những cường quốc quân sự hàng đầu thế giới, Hamas vẫn tuyên bố sẽ "chiến đấu đến cùng" ở Dải Gaza.
Hamas được lãnh tụ Hồi giáo Sheikh Ahmed Yasin và phụ tá của ông, Abdul Aziz al-Rantissi, thành lập năm 1987, với tư cách là đại diện của Palestine trong phong trào Anh em Hồi giáo bắt nguồn tại Ai Cập.
Hiện tại, họ là nhóm Hồi giáo vũ trang lớn nhất trên lãnh thổ Palestine, "cơn đau đầu" dai dẳng đối với chính quyền ở Tel Aviv khi liên tục phát động các cuộc tấn công nhằm vào Israel suốt nhiều năm qua.
Về mặt tổ chức, Hamas được phân chia làm các nhánh chính trị và quân sự. Chịu trách nhiệm dẫn dắt mỗi nhánh là một thủ lĩnh có nhiều năm gắn bó với nhóm.
Thủ lĩnh chính trị Ismail Haniyeh
Người đứng đầu văn phòng chính trị Hamas Ismail Haniyeh. Ảnh: AFP
Haniyeh, 60 tuổi, được bầu làm người đứng đầu văn phòng chính trị Hamas vào năm 2017 để thay thế người tiền nhiệm Khaled Meshaal khi ông này nghỉ hưu. Tuy nhiên, Haniyeh đã được biết đến rộng rãi từ năm 2006 với vai trò thủ tướng của chính quyền Palestine.
Được coi là một người theo chủ nghĩa thực dụng, Haniyeh hiện sống lưu vong, di chuyển qua lại giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Qatar, lãnh đạo nhánh chính trị của Hamas từ xa.
Haniyeh từ lâu đã vận động để hòa giải những bất đồng giữa các phong trào vũ trang chống lại Israel và quan điểm chính trị của Hamas, nhóm bị Liên minh châu Âu và Mỹ đưa vào danh sách khủng bố.
Haniyeh được cho là duy trì mối quan hệ tốt đẹp với người đứng đầu các phe phái của Palestine, trong đó có cả các nhóm đối thủ.
Thời trẻ, Haniyeh, người nổi tiếng với phong thái điềm tĩnh, từng là thành viên chi nhánh sinh viên của Tổ chức Anh em Hồi giáo tại Đại học Hồi giáo Gaza.
Haniyeh gia nhập Hamas ngay sau khi nhóm được thành lập năm 1987. Ông sau đó bị Israel bỏ tù nhiều lần và trục xuất về miền nam Lebanon.
Trong video được Hamas công bố hôm 7/10, người ta nhìn thấy Haniyeh đang xem tin tức trên truyền hình về cuộc tấn công của nhóm nhằm vào Israel, trước khi cùng các thủ lĩnh Hamas khác cầu nguyện "cảm ơn Thánh Allah vì chiến thắng này".
Điều này cho thấy nhánh chính trị của Hamas dường như không tham gia trực tiếp vào kế hoạch tấn công Israel, vốn được cho là do nhánh quân sự tiến hành và chỉ tiết lộ cho một nhóm nhỏ lãnh đạo cấp cao trong nhánh này.
Thủ lĩnh quân sự Mohammed Deif
Mohammed Deif trong bức ảnh chụp duy nhất từ những năm 2000. Ảnh: AFP
Deif, người đứng đầu Lữ đoàn Ezzdine al-Qassam, cánh vũ trang của Hamas, là mục tiêu số một của Israel, người mà họ đã tìm cách ám sát ít nhất 6 lần và nằm trong danh sách "những kẻ khủng bố quốc tế" của Mỹ từ năm 2015.
Được Hamas coi như "tổng tham mưu" của nhóm, Deif chính là người đã lên kế hoạch và gửi thông điệp kêu gọi các tay súng phát động chiến dịch tấn công vào Israel cuối tuần trước.
Trong đoạn tin nhắn âm thanh Deif gửi đi, người đàn ông này thông báo rằng "các vị trí của kẻ thù đã bị 5.000 quả rocket tập kích chỉ trong 20 phút".
Deif là một trong những thủ lĩnh bí ẩn nhất của Hamas. Tình báo Israel dường như chỉ có trong tay một số bức ảnh chất lượng kém về Deif được chụp từ khoảng 20 năm trước, bởi người đàn ông này luôn che giấu mọi hành tung trong quá trình hoạt động.
Không rõ tên thật của Deif là gì, dù một số nguồn tin cho rằng đó là Mohammed al-Masri. Deif trong tiếng Arab có nghĩa là "khách", ám chỉ thực tế ông ta không ở lại đâu quá một đêm để tránh bị lực lượng Israel phát hiện.
Nơi ẩn náu của Deif cũng luôn là ẩn số và ông ta được cho là một bậc thầy cải trang, có thể hòa mình hoàn toàn vào đám đông dân thường.
Deif gia nhập Hamas từ những năm 1980 và tham gia trong nhiều hoạt động của tổ chức này, trong đó có các vụ bắt cóc binh lính Israel và đánh bom liều chết. Deif được bổ nhiệm làm người đứng đầu cánh quân sự Hamas vào năm 2002 sau cái chết của người tiền nhiệm Salah Shehade trong một cuộc đột kích của Israel.
Ngay sau khi Deif được bổ nhiệm làm người đứng đầu nhánh quân sự của Hamas, Israel đã tiến hành ám sát ông ta lần thứ 5 ở Gaza, khiến Deif bị thương nặng. Một số báo cáo chưa được xác nhận cho rằng Deif đã bị liệt nửa người.
Lần gần đây nhất Israel cố gắng ám sát Deif là vào năm 2014, khi nước này tiến hành cuộc không kích vào Gaza, khiến vợ Deif là Widad Asfoura, 27 tuổi, cùng hai con thiệt mạng. Hamas cho hay Deif vẫn sống sót sau vụ tấn công.
Kẻ thù của Deif gọi ông ta là "con mèo chín mạng", trong khi người Palestine coi Deif là huyền thoại sống.
'Bộ trưởng quốc phòng' Yahya Sinwar
Yahya Sinwar phát biểu trong cuộc gặp với người dân ở Gaza hồi tháng 4/2022. Ảnh: AP
Là cựu chỉ huy cánh quân sự của Hamas, Sinwar, 61 tuổi, được bầu làm người đứng đầu nhóm chiến binh ở Gaza vào năm 2017.
Sinwar thăng tiến trong hàng ngũ Hamas nhờ quan điểm ủng hộ quyết liệt cuộc đấu tranh vũ trang chống lại Israel và được nhóm này coi là "bộ trưởng quốc phòng".
Sinwar, người nói trôi chảy tiếng Do Thái, hơi gầy, hiểu rõ về Israel, đã bị Israel kết án tù 23 năm. Ông được thả vào năm 2011 trong một cuộc trao đổi tù nhân Palestine liên quan đến Gilad Shalit, lính Pháp gốc Israel bị Hamas bắt.
Giống như Deif, Sinwar cũng nằm trong danh sách "khủng bố quốc tế" bị truy nã của Mỹ.
Hôm 12/10, phát ngôn viên quân đội Israel Richard Hecht nói với các phóng viên rằng cuộc tấn công của họ tại Gaza nhắm mục tiêu vào các thủ lĩnh cấp cao Hamas, trong đó có Sinwar.
Vũ Hoàng (Theo AFP)