Trả lời:

Hiện nay có nhiều giả thuyết hình thành nên bệnh lý lạc nội mạc tử cung. Người ta thường đề cập tới sự hình thành các mảnh ghép của mô nội mạc tử cung lan theo dòng máu kinh, đi qua hai vòi trứng vào trong ổ bụng. Nó sẽ ghép mô nội mạc tử cung được bong tróc trong mỗi kỳ hành kinh, đáp xuống bề mặt của phúc mạc trong bụng, cũng như đáp xuống bề mặt buồng trứng. Từ đó nó phát triển, hình thành nên các ổ lạc nội mạc tử cung bên trong đó.

Cũng có thể một cơ chế nữa hiện nay được đề cập tới là sự biệt hóa. Có nghĩa là ngay tại các mô trong nội mạc tử cung cũng có những tế bào chuyển dạng thành tế bào nội mạc tử cung. Hoặc có liên quan cơ chế nữa là phản ứng miễn dịch. Tức là những phản ứng có liên quan tới sự đáp ứng miễn dịch của các tế bào nội mạc tử cung, cũng như cơ chế liên quan tới di truyền và cuối cùng là sự trôi nổi của nhiều lạc nội mạc tử cung đi theo những dòng mạch huyết.

Vì vậy, lạc nội mạc tử cung có rất nhiều vị trí khác nhau trong cơ thể và hình thành nên những nhóm triệu chứng khác nhau. Thường gặp nhất là lạc nội mạc tử cung trong vùng chậu do dòng máu kinh trào qua ổ bụng và đi trong vùng thấp nhất của người phụ nữ.

Nhưng cũng có những tình huống là các tế bào nội mạc tử cung theo dòng mạch huyết đi lên cao hơn ví dụ ở phổi, dạy dày... Do đó, mỗi tháng, vào đúng kỳ kinh, người đó có thể ói ra máu, ho khẹt ra máu, thậm chí là lên não... Có thể, mỗi tháng, vào những thời điểm có kinh, có thể bạn gặp tình trạng choáng trên não do có chảy máu trên não... Nhưng thật ra rất hiếm những tình huống xảy ra ở các vị trí bất thường như vậy, mà thường gặp là vị trí ở trong vùng chậu của người phụ nữ.

Như vậy, các triệu chứng chính của người phụ nữ, đầu tiên là đau theo kỳ kinh: thống kinh, hay là đau bụng kinh. Sau đó nó không còn tính chất chu kỳ kinh nữa mà sẽ đau bất kể khi nào. Thậm chí, hiện nay, nếu chúng ta có những cơn đau mơ hồ như cảm giác đau bụng dưới, đau tức bụng dưới, không rõ điểm đau, có thể xảy ra bất kể thời điểm nào trong tháng chứ không nhất định phải ngay kỳ kinh, thì việc đầu tiên phải nghĩ tới liệu rằng có lạc nội mạc tử cung hay không.

Thứ hai, một số triệu chứng có liên quan đến lạc nội mạc tử cung phải nghĩ tới, đó là triệu chứng giao hợp đau. Những khối lạc nội mạc tử cung nằm trong cùng độ sau hoặc vách trực tràng âm đạo khiến cho phụ nữ giao hợp rất đau (chiếm khoảng 70% các trường hợp). Khi đó phụ nữ sẽ rất sợ chuyện chăn gối.

Nhóm 3 có liên quan tới những khối bướu của buồng trứng, tình cờ được phát hiện khi đi khám phụ khoa hoặc do đau bụng. Khi siêu âm sẽ thấy những khối bướu lạc nội mạc tử cung nằm trên buồng trứng, có thể đè ép vô bọng đái, trực tràng. Khi có lạc nội mạc tử cung vào vị trí trong bàng quang, đường hậu môn trực tràng thì có thể mỗi tháng khi có kinh, người đó sẽ có triệu chứng giống nhiễm trùng tiểu, nhưng thật ra là do lạc nội mạc tử cung hoặc thậm chí đái ra máu.

Ngoài ra, còn có một số tình huống là do mỗi khi đi cầu, rặn rất đau. Do đó có rất nhiều triệu chứng phối hợp lại với nhau từ chuyện đau bụng, tới giao hợp, tới những khối bướu gây chèn ép cơ quan xung quanh buồng trứng hoặc triệu chứng có liên quan tới đường tiêu hóa. Điều này có thể gây nhầm lẫn cho bác sĩ chuyên khoa và cho rằng đây là ung thư trực tràng, đại tràng... hoặc những bệnh cảnh của nhiễm trùng tiểu và cứ tập trung điều trị tình trạng này.

Do đó, với với những chị em có triệu chứng đau vùng chậu, hoặc có kèm triệu chứng khác như tôi đề cập tới; hay chị em cứ gặp những triệu chứng cứ lặp đi lặp lại theo tính chu kỳ như vậy, thì nên đến các bác sĩ phụ khoa sớm hơn để khám và tìm ra nguyên nhân cụ thể.

Thống kê hiện nay cho thấy, thời gian bắt đầu xuất hiện triệu chứng bệnh đến khi khẳng định bệnh là 6-10 năm. Những phụ nữ bệnh lạc nội mạc tử cung sẽ mất cơ hội có cuộc sống chất lượng hơn trong khoảng thời gian này. Vì vậy, chị em hãy tìm đến bác sĩ phụ khoa ngay khi có triệu chứng bất thường tại vùng chậu như đau bụng, bất thường theo chu kỳ như đi cầu, đi tiểu khó khăn trong kỳ kinh...

BS.CKII Nguyễn Bá Mỹ Nhi
Giám đốc Trung tâm Sản Phụ khoa BVĐK Tâm Anh TP HCM