Võng mạc là cấu trúc trong suốt, nhạy cảm với ánh sáng. Khu vực trung tâm của võng mạc được gọi là điểm vàng, chứa mật độ cao tế bào cảm nhận ánh sáng. Những tế bào này tạo ra hình ảnh thị giác sắc nét, chịu trách nhiệm cho tầm nhìn trung tâm và màu sắc.

Theo ThS.BS Phạm Huy Vũ Tùng, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, thoái hóa hoàng điểm (thoái hóa điểm vàng) tuổi già là nguyên nhân phổ biến nhất gây mất thị lực trung tâm, không thể phục hồi ở người lớn tuổi. Bệnh phổ biến ở cả nam và nữ. Các nguyên nhân gây thoái hóa điểm vàng tuổi già bao gồm tuổi tác, tiền căn gia đình, hút thuốc, một số bất thường di truyền, bệnh tim mạch (như xơ vữa động mạch), huyết áp cao, béo phì, tiếp xúc lâu dài với ánh nắng, chế độ ăn ít axit béo omega-3.

Có 2 loại thoái hóa hoàng điểm tuổi già: thể khô (không xuất tiết hoặc teo nhỏ) và thể ướt (tân mạch hoặc xuất tiết).

Bác sĩ Tùng cho biết thêm, có khoảng 85% người bị thoái hóa hoàng điểm tuổi già là thể khô. Mặc dù tương đối ít người mắc thể ướt, nhưng 80-90% trường hợp mất thị lực nghiêm trọng do thoái hóa hoàng điểm tuổi già gây ra là do thể ướt.

Trong đó, thoái hóa hoàng điểm tuổi già thể khô làm cho các mô của điểm vàng mỏng đi, khi tế bào biến mất. Các chất thải tích tụ từ tế bào hình que và tế bào hình nón có thể tạo ra cặn trong võng mạc, được gọi là "drusen". Cả hai mắt có thể bị ảnh hưởng đồng thời ở thể khô. Bác sĩ Vũ Tùng cho hay, thường không có sẹo, chảy máu hoặc xuất tiết khác ở điểm vàng.

Còn thoái hóa hoàng điểm tuổi già thể ướt phát triển khi các mạch máu bất thường phát triển từ hắc mạc (lớp mạch máu nằm giữa võng mạc và lớp trắng bên ngoài của mắt được gọi là củng mạc), dưới hoàng điểm và gây xuất tiết, xuất huyết (do đó được mô tả là "ướt"). Cuối cùng, một mô sẹo phát triển dưới điểm vàng. Thể ướt phát triển ở một mắt đầu tiên nhưng về sau có thể ảnh hưởng đến cả hai mắt.

Triệu chứng bệnh thoái hóa hoàng điểm tuổi già

Trong thoái hóa hoàng điểm tuổi già thể khô, việc mất thị lực trung tâm xảy ra chậm và không đau trong nhiều năm. Bệnh nhân có thể có ít hoặc không có triệu chứng, nhưng khi triệu chứng xuất hiện, chúng thường xảy ra ở cả hai mắt. Khi ấy, tình trạng mờ mắt, các chi tiết nhỏ có thể bị mất và việc đọc có thể trở nên khó khăn hơn. Khi bệnh tiến triển, các điểm mù trung tâm thường xảy ra và đôi khi có thể làm suy giảm thị lực nghiêm trọng.

Đối với tình trạng thoái hóa hoàng điểm tuổi già thể ướt, mất thị lực có xu hướng tiến triển nhanh chóng, thường trong vài ngày hoặc vài tuần hoặc có thể đột ngột hơn nếu một trong những mạch máu bất thường vỡ ra. Triệu chứng đầu tiên là một vùng tầm nhìn trung tâm mờ, gợn sóng hoặc méo mó. Tầm nhìn ở rìa ngoài thường không bị ảnh hưởng. Thoái hóa hoàng điểm tuổi già thể ướt thường ảnh hưởng đến từng mắt. Người bệnh thường gặp khó khăn khi đọc báo hoặc xem TV, bị giảm thị lực nghiêm trọng và có thể dẫn đến mù.

Theo bác sĩ Vũ Tùng, tổn thương võng mạc hầu như luôn có thể nhìn thấy ngay cả trước khi các triệu chứng phát triển. Để xác định chẩn đoán thoái hóa hoàng điểm tuổi già thể ướt, bác sĩ có thể chụp ảnh màu võng mạc, chụp mạch huỳnh quang. Bên cạnh đó, chụp cắt lớp quang học cũng giúp chẩn đoán thoái hóa hoàng điểm tuổi già thể ướt và đánh giá mức độ đáp ứng của bệnh nhân với điều trị.

Người bệnh thoái hóa điểm vàng nên làm gì?

Bác sĩ Phạm Huy Vũ Tùng cho biết, hiện chưa có phương pháp điều trị khắc phục hoàn toàn những tổn hại do thoái hóa hoàng điểm tuổi già thể khô gây ra. Việc ngừng hút thuốc có thể giúp giảm nguy cơ phát triển bệnh. Người bị thoái hóa hoàng điểm tuổi già trung bình hoặc tiến triển ở một mắt được khuyến nghị bổ sung thực phẩm chức năng.

Bệnh nhân cần bổ sung các dưỡng chất bao gồm kẽm, đồng, vitamin C, vitamin E; lutein cộng với zeaxanthin; beta-carotene hoặc vitamin A. Kiểm soát các yếu tố nguy cơ gây xơ vữa động mạch như huyết áp cao, ăn nhiều thực phẩm có axit béo omega-3, rau lá xanh đậm giúp làm chậm sự tiến triển của bệnh.

Người bệnh có thể điều trị bằng các loại thuốc. Chẳng hạn, trong thoái hóa hoàng điểm tuổi già thể ướt, bác sĩ sẽ dùng thuốc tiêm vào mắt để làm cho các mạch máu mới ngừng rò rỉ. Những mũi tiêm này cần được lặp lại sau mỗi một đến ba tháng, có thể làm giảm nguy cơ mất thị lực và giúp khôi phục thị lực đọc ở một phần ba bệnh nhân. Phương pháp Laser quang động cũng được sử dụng. Còn phẫu thuật hiếm khi được thực hiện đối với thoái hóa hoàng điểm tuổi già thể ướt.

Điều chỉnh giảm thị lực cũng mang lại hiệu quả chẳng hạn kính lúp, kính đọc sách, sách điện tử giúp việc đọc dễ dàng hơn. Vì chúng cho phép mọi người điều chỉnh kích thước phông chữ và mức độ tương phản.

Hà Thanh