"Tôi sẽ mất phương hướng nếu không có anh ấy", bà Nikki Haley viết về chồng, ông Michael Haley, trong cuốn hồi ký năm 2012.
Ông Michael sinh ra ở Ohio trong hoàn cảnh rất khó khăn. Cha đẻ ông Michael là người nghiện rượu, từng gặp rắc rối với pháp luật. Căn nhà của gia đình không có điện hay nước sinh hoạt. Khi Michael mới chập chững biết đi, ông cùng 4 anh chị em bị đưa vào cơ sở nuôi dưỡng. Mẹ của họ muốn nuôi con nhưng bị tai nạn giao thông và chấn thương sọ não nên không thể chăm sóc các con.
Michael và các anh chị em lại bị đưa vào cơ sở chăm sóc. Bill Haley, giám đốc nhà máy thép và Carol Haley, giáo viên, đã nhận nuôi cậu bé Michael 4 tuổi cùng em gái của ông là Lee Anne. Ba anh chị em còn lại của Michael được các gia đình khác nhau nhận nuôi.
Nikki Haley và chồng Michael tại Charleston ngày 17/6/2023. Ảnh: AP
Gia đình Haley chuyển nơi sinh sống từ Ohio tới đảo Hilton Head, Nam Carolina. Ông Michael tốt nghiệp phổ thông ở đây và mất kết nối với anh chị em trong hơn 15 năm sau khi được nhận nuôi.
Bà Nikki thừa nhận cuộc đời ông Michael ảnh hưởng đến lập trường chính trị chống phá thai của mình.
"Trong chính trị, người ta thường nghĩ rằng nếu bạn là đảng viên Cộng hòa, bạn sẽ ủng hộ những gì đảng nói", bà viết trong cuốn hồi ký. "Nhưng tôi ủng hộ việc chống phá thai vì tôi trân trọng mạng sống. Mỗi ngày tôi đều có cơ hội ở bên tình yêu đời mình, biết được tôi thật may mắn vì có người đã cứu mạng anh ấy".
Họ quen nhau ở đại học, khi ông Michael đang hẹn hò người khác. Năm 1989, Nikki, 17 tuổi, bắt đầu theo học tại Đại học Clemson còn Michael, 19 tuổi, đang học Đại học Anderson gần đó. Bạn cùng phòng của Michael là John, bạn từ nhỏ với Nikki, giới thiệu hai người với nhau.
Họ nhanh chóng kết bạn và ở bên nhau vài ngày cuối tuần nhưng sau khi Michael thừa nhận đã có bạn gái, Nikki không muốn tiếp tục. Cuối tuần tiếp theo, họ lại gặp nhau trong một bữa tiệc. Dù đã có bạn gái, Michael vẫn tiếp tục đến bắt chuyện với Nikki.
"Tôi không muốn chen ngang vào quan hệ của họ, nhưng tôi nghĩ thật buồn cười khi mỗi lần cô ấy đi ra chỗ khác, anh ấy lại tiến gần bắt chuyện với tôi. Đúng là bọn con trai", Nikki nhớ lại.
Tuần sau, Nikki hay tin Michael và bạn gái chia tay. Bà và Michael bắt đầu hẹn hò, Michael gây ấn tượng là người thành thực và thẳng thắn. Ông thậm chí còn chuyển trường sang Clemson để có nhiều thời gian hơn cho Nikki.
Cha mẹ của bà Nikki là người nhập cư gốc Ấn Độ. Bà được nuôi dạy theo đạo Sikh. Thời điểm lập gia đình với ông Michael năm 1996, họ tổ chức hai đám cưới, một theo nghi thức đạo Sikh và một theo đạo Thiên chúa. Bà cải đạo theo chồng và làm lễ rửa tội ở nhà thờ St. Andrew Ven Biển ở Hilton Head trước lễ cưới. Họ có một con trai và một con gái.
Ông Michael là thiếu tá trong Lực lượng Vệ binh Quốc gia ở bang Nam Carolina, từng phục vụ một năm ở Afghanistan năm 2012 khi bà Nikki đang làm thống đốc bang này. Điều này khiến ông trở thành bạn đời đầu tiên của một thống đốc phục vụ ở vùng chiến sự.
Tháng 6/2023, ông lại được điều động tới Djibouti, châu Phi, trong một năm. "Tôi vừa vui vừa buồn", bà Nikki nói. "Tôi rất tự hào. Là một người vợ quân nhân, đây là lúc chúng tôi bắt đầu một năm cầu nguyện cho chồng bình an khi phục vụ ở xa và trở về an toàn".
Trong quá trình vận động tranh cử, Haley nhiều lần cho biết nghề nghiệp của chồng là một trong những lý do thôi thúc bà tranh cử tổng thống, giúp bà xác định những ưu tiên trong chính sách đối ngoại nếu đắc cử.
Bà từng tung một quảng cáo mang tên "Sức mạnh Mỹ" với hình ảnh chồng khi ông trở về từ Afghanistan, chia sẻ những khó khăn của ông sau khi rời vùng chiến sự. Nikki cam kết sẽ cải thiện dịch vụ chăm sóc y tế và phúc lợi cho các cựu binh.
Trong các cuộc tranh luận, Haley thường nói về lợi ích của việc can thiệp quân sự ở nước ngoài. Haley chỉ trích cách tiếp cận của Tổng thống Biden trong việc rút quân khỏi Afghanistan và đạt thỏa thuận trao đổi tù nhân với Iran, cho rằng những động thái này thể hiện sự yếu ớt của Mỹ. Bà nhấn mạnh Mỹ cần tăng cường lực lượng quân sự để giành lại vị thế trên trường quốc tế.
Gia đình bà Nikki Haley. Ảnh: Instagram/Nikki Haley
Bà nhấn mạnh tầm quan trọng của cung cấp viện trợ cho Ukraine cũng như sự ủng hộ kiên định dành cho Israel trong cuộc chiến chống Hamas. Bà nhấn mạnh Mỹ không thể để các đối thủ lớn nhất là Trung Quốc và Nga "lấn lướt ảnh hưởng".
"Chúng ta phải khôn ngoan, chúng ta phải sẵn sàng. Tôi đã chán nói về Bộ Quốc phòng rồi. Tôi muốn có một Bộ Tiến công. Mọi kẻ thù đều phải sợ chúng ta", Nikki nói hồi tháng 10/2023.
Tuy nhiên, quan điểm của Nikki có thể khiến bà không ghi được điểm trong mắt nhiều cử tri Cộng hòa, khi bà đang bị ông Trump bỏ xa trong các cuộc thăm dò. Hoạt động quân sự của Mỹ ở nước ngoài vẫn được quan tâm sau cuộc chiến Iraq nhưng quan điểm này dường như đã thay đổi sau khi Donald Trump tham gia chính trường và đề cao câu khẩu hiệu "Nước Mỹ trên hết".
Quan điểm "diều hâu" truyền thống của Nikki "có thể không phải là những lập luận mà số đông cử tri trung thành của đảng Cộng hòa muốn nghe", biên tập viên Moira Donegan từ báo Guardian nhận xét.
"Đây là khía cạnh Nikki Haley tỏa sáng. Bà ấy sẽ khiến tất cả mọi người và con cái của họ phải chết trong mọi cuộc chiến, vì bà ấy phải làm hài lòng các nhà thầu quân sự Boeing và Lockheed Martin", Donald Trump Jr, con trai cựu tổng thống, mỉa mai Nikki. "Bà ta có lẽ là kẻ hiếu chiến nhất và đảng Dân chủ cũng tệ như vậy".
Trong khi đó, Nikki nhấn mạnh quan điểm cứng rắn của bà nhằm răn đe để tránh nổ ra những cuộc xung đột nghiêm trọng. "Trump nói rằng tôi yêu chiến tranh. Hoàn toàn ngược lại. Tôi không thể làm vợ của một người lính mà lại yêu chiến tranh được. Tôi chỉ đau đáu với mong muốn ngăn chặn chiến tranh", bà nói.
Hồng Hạnh (Theo People, AFP, ICD, CBS)