Excelsior đang trở thành tấm vé ma thuật tại New York kể từ khi được khởi động vào tháng 3. Người dân bang bờ đông nước Mỹ dùng nó để vào công viên hay quán bar, những nơi chỉ dành cho người đã tiêm vaccine Covid-19. Sau gần ba tháng, Excelsior vẫn là hộ chiếu vaccine duy nhất được phát hành bởi cơ quan công quyền tại Mỹ.
Giới chức New York kỳ vọng với ứng dụng Excelsior, người dân sẽ tìm lại cảm giác an toàn trong cuộc sống và làm ăn, từ đó thúc đẩy nền kinh tế toàn bang vốn đang trong tình trạng sụt giảm nghiêm trọng vì đại dịch.
Theo Eric Piscini, phó chủ tịch IBM chuyên trách mạng lưới kinh doanh mới nổi, công ty phát triển ứng dụng chứng nhận tiêm chủng cho New York, bang bờ đông nước Mỹ đang cân nhắc cho người sống ngoài bang này sử dụng Excelsior. "Một triệu người dùng ứng dụng là cột mốc đáng khích lệ. Điều này cho thấy rõ mọi người nhận ra giá trị của nó", ông nói.
Siêu thị rượu City Winery ứng dụng mô hình hộ chiếu vaccine công nghệ Excelsior để kiểm tra khách hàng ở New York. Ảnh: NYT.
Để tham vọng này trở thành hiện thực, chính quyền bang cần thêm nhiều người dân và địa điểm kinh doanh sử dụng Excelsior, giúp loại hộ chiếu vaccine trở thành một mô hình đại chúng. Tuy nhiên, con đường đến mục tiêu vẫn còn gian nan.
Cơ quan y tế New York đã tiêm đủ hai liều vaccine cho hơn 9,1 triệu người, nhưng mới chỉ có hơn 1,1 triệu lượt tải ứng dụng Excelsior về điện thoại hoặc máy tính cá nhân. Vấn đề mã QR theo dõi trạng thái tiêm chủng Covid-19 trên điện thoại cá nhân, hay nhìn rộng hơn là hộ chiếu vaccine, đang trở thành chủ đề tranh cãi chính trị ở New York nói riêng và nước Mỹ nói chung.
Những người theo lập trường bảo thủ lo ngại Excelsior xâm phạm quyền riêng tư của công dân Mỹ. Nhiều bang do đảng Cộng hòa kiểm soát như Georgia, Alabama, Arizona và Florida cấm sử dụng hộ chiếu vaccine, với lập luận rằng lệnh này nhằm bảo vệ quyền riêng tư và quyền lựa chọn của mỗi cá nhân đối với vaccine.
Nhằm xoa dịu các lo ngại tương tự ở bang nhà, một số nhà lập pháp New York đang ủng hộ thông qua điều luật mới, ràng buộc việc phát triển Excelsior phải đi cùng bảo vệ quyền riêng tư của người dùng.
Giao diện ứng dụng chứng nhận tiêm chủng Excelsior trên điện thoại thông minh. Ảnh: Bang New York.
Tuy nhiên, mức độ hữu ích của hộ chiếu vaccine cũng chưa đủ lớn ngay tại New York. Dù một số địa điểm thể thao và địa điểm kinh doanh nhỏ trong bang bắt đầu ủng hộ Excelsior, số đông còn lại không yêu cầu khách hàng xuất trình bất kỳ bằng chứng nào cho thấy họ đã tiêm vaccine.
Thống đốc Andrew Cuomo muốn khắc phục tình trạng này với cam kết dỡ bỏ hoàn toàn yêu cầu giãn cách cho những hoạt động tụ tập gồm 100% người đã tiêm ngừa Covid-19. Cam kết đó có thể tạo động lực cho cả đơn vị tổ chức sự kiện lẫn khách hàng quan tâm hơn đến hộ chiếu vaccine.
Một số chuyên gia cũng không hài lòng với tính đại chúng của công cụ. Noel Hidago, giám đốc tổ chức vận động công nghệ vì cộng đồng BetaNYC, cho rằng chính quyền không nên bỏ hàng triệu USD cho hộ chiếu vaccine, trong khi còn nhiều vấn đề đáng chú ý hơn như tăng tỷ lệ tiêm ngừa Covid-19 ở cộng đồng người da màu.
"Vì sao chúng ta lại tập trung cung cấp công cụ công nghệ cho một nhóm nhỏ người New York đã quá rành công nghệ và am hiểu cách thức tiếp cận hộ chiếu vaccine", ông bức xúc.
Nhiều người New York vẫn mang theo thẻ chứng nhận tiêm vaccine bằng giấy thay vì hộ chiếu vaccine điện tử phức tạp. Ảnh: NYT.
Giữa những nỗ lực nhân rộng mô hình Excelsior ở quy mô càng lớn càng tốt, một số chuyên gia về công nghệ dân sự cảnh báo các "tấm vé ma thuật" này vẫn có rủi ro bị qua mặt dễ dàng.
Albert Fox Cahn, giám đốc điều hành dự án Giám sát Công nghệ Giám sát (STOP), chỉ mất 11 phút để tải chứng nhận tiêm chủng Excelsior của người khác về điện thoại của mình. Ông dễ dàng đánh lừa hệ thống nhờ thông tin người đã tiêm vaccine đăng trên mạng xã hội và vài lượt tìm kiếm trên Google. Trên mạng xã hội, không ít người bất cẩn đăng ảnh chụp thẻ tiêm chủng Covid-19 với đầy đủ tên họ, ngày tháng năm sinh, ngày tiêm ngừa và loại vaccine sử dụng.
Chứng nhận tiêm chủng trên Excelsior có thể được xuất ra không hạn chế số lượng thiết bị, hoặc in ra bản cứng và sao chép thành vô số bản khác. New York chi 2,5 triệu USD để phát triển ứng dụng này, nhưng lại không bao gồm dữ liệu sinh trắc học vì lý do bảo mật cá nhân, nên người kiểm tra ứng dụng sẽ phải đối chiếu với căn cước hoặc bằng lái xe. Trên thực tế, nhiều người có xu hướng bỏ qua bước đối chiếu này.
"Chúng ta cần hiểu rằng dù mọi người rất muốn có được một ứng dụng kỳ diệu, cho phép chúng ta biết người đứng cạnh mình đã được tiêm chủng hay chưa, những ứng dụng này vẫn chưa làm được điều đó. Xét cho cùng, hệ thống chủ yếu được xây dựng bằng niềm tin", Cahn nhận định.
Trung Nhân (Theo New York Times)