"Tôi tin không ít đại biểu trong Hội trường này đã từng lắc đầu ngao ngán khi lợp lại mái nhà, trám mấy bức tường nứt, thay gạch lát nền của cơ quan, có tổng giá trị trên 100 triệu phải làm thủ tục đấu thầu", đại biểu Trần Hữu Hậu, nguyên Bí thư Thành ủy Tây Ninh, nói tại phiên thảo luận hội trường Quốc hội, chiều 6/11.
Tại phiên làm việc này, các đại biểu cho ý kiến về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch, Đầu tư, Đầu tư theo phương thức đối tác công tư và Luật Đấu thầu.
Theo Luật Đấu thầu, việc mua sắm, cải tạo, nâng cấp, mở rộng, xây dựng mới hạng mục công trình trong các dự án đã đầu tư xây dựng sử dụng kinh phí chi thường xuyên có giá trị trên 100 triệu thuộc loại phải đấu thầu. Song đại biểu đánh giá quy định này đã có từ lâu, không còn phù hợp với sự phát triển kinh tế xã hội, sự trượt giá của vật tư, nguyên liệu, chi phí nhân công.
Đại biểu Hậu cho biết lãnh đạo của một cơ quan Trung ương từng kể với ông rằng: "Tổ chức hội thảo chuyên ngành, mua sắm hàng năm giống nhau nhưng kinh phí trên 100 triệu cũng phải đấu thầu. Vừa không thực tế, mất thời gian, công sức mà kinh phí tăng thêm trên chục triệu, rất xót xa".
Đại biểu Trần Hữu Hậu phát biểu chiều 6/11. Ảnh: Media Quốc hội
Đại biểu Hậu phân tích với gói thầu xây lắp, mua sắm giá trị trên 100 triệu đồng, sử dụng phương thức "chào hàng cạnh tranh" cũng phải lập - thẩm định - phê duyệt hồ sơ mời thầu. Sau đó, các cơ quan phải đăng tải hồ sơ mời thầu điện tử; đánh giá, lựa chọn nhà thầu rồi thẩm định, phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu. Cả quy trình mất ít nhất 31 ngày và 11 triệu đồng.
Với gói thầu tư vấn, ông cho biết các đơn vị phải tổ chức đấu thầu với phương thức "một giai đoạn hai túi hồ sơ", thông thường mất ít nhất 48 ngày, do gói thầu tư vấn còn kèm cả bước đánh giá hồ sơ đề xuất kỹ thuật, tài chính; thẩm định kết quả đánh giá.
Phó đoàn Bắc Giang Trần Văn Tuấn cũng lo ngại đấu thầu rộng rãi với các gói thầu trên 100 triệu đồng phát sinh thêm nhiều trình tự, thủ tục. Việc này ảnh hưởng lớn đến tiến độ thực hiện và giải ngân tại dự án sử dụng nguồn vốn sự nghiệp có tính chất đầu tư.
Theo ông Tuấn, hầu hết dự án này có quy mô nhỏ, thời gian thực hiện ngắn và hoàn thành trong năm. Vì vậy, ông đề nghị sửa theo hướng cho phép áp dụng chỉ định thầu với các dự án dùng vốn sự nghiệp có tính chất đầu tư, tương tự dự án đầu tư theo Luật Đầu tư công.
"Như vậy sẽ bảo đảm thống nhất pháp lý trong cả nước và đẩy nhanh tiến độ thực hiện, giải ngân dự án", ông nói.
Chung quan điểm, ông Trần Hữu Hậu nhìn nhận với những công việc đơn giản, chi phí vài trăm triệu như trên, mục tiêu lựa chọn nhà thầu có năng lực về kỹ thuật công nghệ, tài chính hay tiết kiệm chi phí "không mấy ý nghĩa". Trái lại, cơ quan nhà nước mất thêm những chi phí không đáng có, nhất là thời gian, công sức của nhiều người, nhiều đơn vị.
"Đây còn là điều kiện để phát sinh tiêu cực. Không ít trường hợp đấu thầu chỉ là hình thức, cho đúng thủ tục, không bị cấp trên và các cơ quan chức năng xem xét, kiểm điểm", đại biểu trên nói.
Ông đề nghị Ban soạn thảo sửa đổi theo hướng nâng mức phải tổ chức đấu thầu với các công việc sử dụng chi thường xuyên lên bằng với đầu tư công. Theo đó, gói thầu Tư vấn có giá trị trên 500 triệu đồng và gói thầu mua sắm, xây lắp, dịch vụ phi tư vấn giá trị trên một tỷ.
Mới đây, Chính phủ ban hành Nghị định 138 cho phép địa phương, cơ quan, đơn vị có thể sử dụng kinh phí chi thường xuyên đến 15 tỷ để mua sắm trang thiết bị; cải tạo, nâng cấp, mở rộng, xây dựng mới hạng mục công trình trong các dự án đã đầu tư xây dựng.
Ông Hậu cho rằng đây là tin vui với các địa phương và nhiều bộ, ngành. Hàng chục ngàn cán bộ, công chức, viên chức khi phân bổ, sử dụng kinh phí chi thường xuyên không còn phải "sợ sai, sợ trách nhiệm". Điều ấy cho thấy tác động và hiệu quả mạnh mẽ trong tháo gỡ những "điểm nghẽn" về thể chế như Tổng Bí thư Tô Lâm, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhiều lần nhấn mạnh.
Gỡ "điểm nghẽn" về phân bổ, sử dụng kinh phí chi thường xuyên không chỉ là gỡ về thủ tục mà còn giúp củng cố bộ máy và đội ngũ cán bộ công chức, viên chức.
Theo đại biểu Hậu, với thay đổi này, Nhà nước không còn phải "tuyên truyền, động viên, nhắc nhở, kiểm điểm" cán bộ, công chức, viên chức về tình trạng sợ sai, sợ trách nhiệm.