Cuộc đua toàn cầu nhằm sản xuất đủ vaccine Covid-19 cho 7 tỷ người sắp trở nên khó khăn. Tìm ra vaccine có thể ngăn ngừa những chủng virus mới hoặc có độc lực cao hơn chỉ là một nửa cuộc chiến. Mỹ hiện nay hầu như không có khả năng sản xuất những loại vaccine cải tiến hay những mũi tiêm bổ sung bên cạnh phiên bản gốc, theo các chuyên gia vaccine và quan chức y tế chính quyền Tổng thống Joe Biden. Việc thiết lập cơ sở hạ tầng nhằm tăng cường sản xuất vaccine có thể mất vài tháng, thậm chí vài năm.
Bác sĩ đang cứu chữa một bệnh nhân Covid-19 tại Trung tâm Y tế United Memorial ở Houston, Texas, hồi tháng 12 năm ngoái. Ảnh: Reuters.
Các nhà sản xuất vaccine như Pfizer, Moderna hay Johnson & Johnson đã phải căng mình đáp ứng nhu cầu rất lớn trên toàn cầu với các mẫu vaccine đầu tiên của họ. Những tập đoàn dược phẩm này sản xuất vaccine ngay khi chúng vẫn ở giai đoạn thử nghiệm lâm sàng.
Nhưng giờ đây đó không phải một lựa chọn khả dĩ, bởi các công ty phải chạy đua để hoàn thành những đơn hàng vaccine Covid-19 hiện có nhưng lại vấp phải hàng loạt khó khăn trong khâu sản xuất.
Việc tung ra vaccine thế hệ hai sẽ yêu cầu các nhà máy phải chuyển đổi dây chuyền đang sản xuất những mẫu vaccine đầu tiên và trong nhiều trường hợp, họ thậm chí phải thiết lập các quy trình sản xuất mới.
Gián đoạn trong khâu sản xuất được cho là thách thức tiềm tàng lớn nhất đối với chính quyền Biden trong nỗ lực chấm dứt đại dịch Covid-19. Nam Phi đã khước từ vaccine AstraZeneca vì thử nghiệm ban đầu cho thấy nó không hiệu quả với biến chủng B.1.351 đang thống trị ở đây và đã lan đến Mỹ.
Biến chủng P.1, được phát hiện lần đầu ở Brazil và cũng đã lan đến Mỹ, đang làm dấy lên những mối lo ngại tương tự về việc chúng có thể chống lại một số loại vaccine phổ biến trên toàn cầu hiện nay.
Các quan chức chính quyền Biden đang nỗ lực chạy đua với thời gian nhằm tìm hiểu liệu cách thức những biến chủng lây lan sẽ thay đổi chiến lược vaccine như thế nào. Nhưng việc thiếu năng lực sản xuất đang hạn chế những lựa chọn của họ.
Với các nhà sản xuất vaccine, họ không biết làm thế nào và khi nào thì nên ưu tiên điều chế vaccine thế hệ mới, Stephen Ostroff, chuyên gia có hơn 20 năm làm việc tại Trung tâm Kiểm soát và Ngăn ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC) và Cục Quản lý Dược phẩm và Thực phẩm (FDA), cho hay. "Câu hỏi đặt ra là ai và làm thế nào để đưa ra quyết định".
Dữ liệu sơ bộ về các loại vaccine Covid-19 có sẵn ở Mỹ từ các nhà sản xuất Pfizer, Moderna và Johnson & Johnson cho thấy chúng có thể ngăn chặn những biến thể đáng lo ngại nhất đã được biết đến, dù các mũi tiêm có hiệu quả tốt hơn với chủng virus gốc.
Tuy nhiên, các công ty vẫn tiến hành nghiên cứu cập nhật cho phác đồ của họ, bao gồm cả phương án về tiêm nhắc lại, sửa đổi vaccine hay sản xuất những vaccine phù hợp với một loại biến chủng cụ thể.
Moderna, Pfizer và AstraZeneca là ba trong số các nhà sản xuất đã thử nghiệm những mẫu vaccine tập trung vào các biến chủng cụ thể. Kết quả sơ bộ dự kiến được công bố trong hai đến ba tháng nữa. Chính phủ Mỹ cũng khuyến khích AstraZeneca, Sanofi cùng những nhà sản xuất khác tập trung vào việc cải tiến vaccine ban đầu nhằm đối phó với các biến chủng, theo hai quan chức chính quyền am hiểu vấn đề.
Nhưng bất chấp các cuộc thảo luận sớm với chính quyền, AstraZeneca và Sanofi vẫn khó có thể trở thành những công ty đầu tiên sản xuất thành công vaccine đối phó biến chủng nếu nhu cầu gia tăng trong năm nay.
Vaccine ban đầu của AstraZeneca, được sử dụng rộng rãi trên toàn cầu nhưng chưa có sẵn ở Mỹ, đang đối mặt với nhiều khó khăn trong khâu sản xuất và lo ngại về an toàn.
Một số nhà sản xuất vaccine cung cấp cho Mỹ đang nỗ lực mở rộng năng lực sản xuất với sự hỗ trợ từ chính phủ. Chính quyền Biden đã kích hoạt Đạo luật Sản xuất Quốc phòng để đảm bảo nguồn cung vaccine từ Pfizer, đồng thời góp công lớn trong việc thúc đẩy hai gã khổng lồ dược phẩm Johnson & Johnson và Merck cùng hợp tác sản xuất vaccine. Moderna tuần qua đã công bố ký hợp đồng dài hạn với một nhà sản xuất.
"Câu hỏi đặt ra là các công ty tự chịu rủi ro bao nhiêu so với mức hỗ trợ từ chính phủ", Nicole Lurie, quan chức dẫn dắt các nỗ lực ứng phó khẩn cấp thuộc Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Mỹ dưới thời Barack Obama, cho hay.
Chính quyền Mỹ đã trích hàng tỷ USD để mua hàng trăm triệu liều vaccine từ Pfizer, Moderna, J&J, AstraZeneca và Novavax. Những nhà sản xuất này cam kết sẽ cung cấp tổng cộng 700 triệu liều vaccine cho Mỹ trong năm nay, một thách thức khổng lồ mà họ hứa có thể hoàn thành vào mùa hè.
Sau đó, con đường phía trước sẽ trở nên mù mịt. Các nhà khoa học vẫn chưa biết thời gian bảo vệ của vaccine kéo dài trong bao lâu và liệu một số biến chủng có thể vượt qua hàng rào bảo vệ miễn dịch từ những loại vaccine ban đầu hay không.
Tiêm mũi bổ sung là phương án đối phó khả dĩ, nhưng những mũi tiêm tăng thêm này sẽ gia tăng đáng kể áp lực lên các nhà sản xuất.
"Tin tốt là các loại vaccine hiện có tạo ra được những kháng thể trung hòa giúp chống lại biến chủng", một quan chức cấp cao chính quyền cho hay. "Chúng ta cần thêm dữ liệu để xác định độ ổn định của những phản ứng đó. Nhưng có khả năng những phản ứng như vậy sẽ giảm dần theo thời gian".
Quan chức này cho hay có ba cách khả thi để đối phó với các biến chủng, gồm tăng cường hệ miễn dịch bằng một liều vaccine hiện có hay bằng một liều vaccine đặc hiệu với biến chủng hoặc kết hợp chúng thành một loại vaccine lưỡng dụng.
Chính quyền Biden đang đặt cược vào kế hoạch tiêm chủng cho đại đa số dân số trước khi các biến chủng lây lan rộng rãi và cần phải dùng đến loại vaccine mới.
"Tôi nghĩ ngay cả khi một biến thể vaccine được tạo ra thông qua các thử nghiệm đầy đủ, việc chuyển sang sử dụng nó cũng cần tiến hành một cách thận trọng", Lurie nhận định.
Tất cả những thực tế trên đặt ra một trong những thách thức lớn nhất đối với chính sách vaccine của Mỹ. Trong khi chính quyền Trump khước từ lời đề nghị hợp tác toàn cầu chống Covid-19, theo đuổi phương pháp tiếp cận "Nước Mỹ trước tiên" nhằm bảo đảm nguồn cung vaccine, thì chính quyền Biden lại có những bước đi hoàn toàn trái ngược. Ông đã sớm đưa Mỹ tham gia trở lại vào nỗ lực toàn cầu chống Covid-19, tái gia nhập Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và trở thành một bên tham gia chương trình COVAX với mục tiêu đảm bảo công bằng vaccine.
Tuy nhiên, chính quyền Biden cần đảm bảo cân bằng giữa nhiệm vụ bảo vệ người dân Mỹ như đã hứa và tham gia vào nỗ lực toàn cầu nhằm đánh bại virus trước khi các biến chủng trở thành vấn đề lớn nhất của thế giới, chuyên gia nhận định.
Vũ Hoàng (Theo Politico)