Tổng thống Donald Trump tối 11/3 có bài phát biểu quan trọng được truyền hình trực tiếp từ Nhà Trắng vào thời điểm cả nước Mỹ chìm trong lo lắng, sợ hãi trước đại dịch Covid-19.
Bài phát biểu của Trump rất được kỳ vọng, trong bối cảnh nhịp sống thường ngày của dân Mỹ bắt đầu dừng lại khi trường học đóng cửa, giải đấu bóng rổ của NBA hoãn vô thời hạn, bệnh viện trong tình trạng báo động cao độ và vợ chồng tài tử Tom Hanks được xác nhận nhiễm nCoV.
"nCoV không có cơ hội đánh bại chúng ta. Không quốc gia nào có chuẩn bị tốt hơn và kiên cường hơn nước Mỹ", Trump mở đầu bài phát biểu, trước khi vẽ ra bức tranh màu hồng về nền kinh tế Mỹ, vốn đang bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi Covid-19.
Trump công bố một số biện pháp để hỗ trợ nền kinh tế vượt qua khó khăn và giúp những người lao động đang phải cách ly và chịu ảnh hưởng lớn do doanh nghiệp đóng cửa, mặc dù đề xuất giảm thuế thu nhập của ông không nhận được nhiều sự ủng hộ trong quốc hội.
Tổng thống Donald Trump tại Phòng Bầu dục, ở Nhà Trắng hôm 11/3. Ảnh: Washington Post.
Nhưng thông báo quan trọng nhất trong phát biểu của Trump, lệnh cấm đi lại từ 26 nước châu Âu vào Mỹ trong 30 ngày để ngăn Covid-19, đã lập tức gây hoang mang.
Trên Twitter sau đó, Tổng thống Mỹ vội vàng làm rõ rằng ông ban hành lệnh cấm đi lại với hành khách, không áp dụng với hàng hóa xuyên Đại Tây Dương. Các quan chức Nhà Trắng cũng cho biết kế hoạch của Tổng thống không áp dụng với người Mỹ và cư dân thường trú tại Mỹ. Tuy nhiên, nhóm người này vẫn phải tuân thủ việc cách ly khi trở về Mỹ.
Trump còn tiếp tục gây hiểu lầm khi tuyên bố đã thuyết phục các công ty bảo hiểm đồng ý đồng chi trả việc điều trị Covid-19. Một quan chức Nhà Trắng sau đó giải thích tuyên bố của Trump có nghĩa miễn phí xét nghiệm nCoV, nhưng không bao gồm chi phí chữa bệnh.
Sự nhầm lẫn này là dấu hiệu cho thấy một chính quyền thường xuyên gặp vấn đề trong việc đưa ra chính sách cụ thể và giới thiệu nó một cách rõ ràng. Nhiệm vụ quan trọng nhất của Trump trong bài phát biểu hôm 11/3 là cho mọi người thấy ông là người lãnh đạo đất nước trong thời khắc khó khăn. Đồng thời, Trump muốn khẳng định ông đánh giá những tuần sắp tới là khoảng thời gian rất quan trọng với Mỹ.
Nhưng những hiểu nhầm về lệnh cấm đi lại đã biến phát biểu của ông thành chủ đề gây tranh cãi và có thể làm gia tăng những hoài nghi về khả năng lãnh đạo của ông.
Rõ ràng lệnh cấm đi lại của Tổng thống Trump không được thảo luận với giới chức ngành du lịch hay đồng minh của Mỹ. Hàng loạt đại sứ các nước châu Âu tại Washington cho hay họ không được báo trước về lệnh cấm được ban hành một cách đột ngột này.
Nó dường như cũng sẽ gây ra sự gián đoạn lớn, khiến thiệt hại do khủng hoảng Covid-19 gây ra càng thêm trầm trọng. Quyết định của Trump có thể khiến hàng loạt chuyến bay xuyên Đại Tây Dương bị hủy, đẩy ngành hàng không vào giai đoạn thách thức sống còn.
"Đây không phải khủng hoảng tài chính. Nó chỉ là giai đoạn tạm thời mà chúng ta sẽ cùng nhau vượt qua", Trump nói trong bài phát biểu. Nhưng tuyên bố của ông dường như không giúp ích gì để xua tan sự hoảng loạn của các nhà đầu tư, sau khi thị trường tài chính Phố Wall lao dốc. Dow Futures đã giảm hơn 1.000 điểm sau bài phát biểu.
Lệnh cấm đi lại mới cũng làm dấy lên nhiều hoài nghi về sự am hiểu của Trump đối với cuộc khủng hoảng Covid-19, mà ông đã đánh giá thấp, đổ lỗi cho đảng Dân chủ và dự đoán nó sẽ sớm biến mất.
Trump cũng không giải thích lý do lệnh cấm của ông không bao gồm công dân Anh, nơi nCoV cũng đã bén rễ.
Nhưng vấn đề lớn nhất mà Mỹ phải đối mặt không phải là số ca nhiễm nCoV mới từ châu Âu, mà là dịch bệnh này đang lây lan trong chính quốc gia này. Những vấn đề cấp thiết hiện nay là người Mỹ nên ứng phó với tình huống này ra sao và họ cần thay đổi hoạt động thường ngày tới mức nào. Trump khuyến nghị nên bỏ những chuyến thăm không cần thiết tới viện dưỡng lão, nơi có nguy cơ nhiễm nCoV cao nhất.
Nhưng ông không giải thích sẽ làm cách nào để giúp giảm bớt những lo lắng của giới sức y tế về bệnh viện quá tải, thiếu dụng cụ xét nghiệm thích hợp hay nguy cơ hết máy thở cho bệnh nhân.
Ông cho rằng mối đe dọa của Covid-19 đối với mọi người vẫn còn "rất thấp", trừ những người già và có tiền sử bệnh. Trong khi cùng ngày hôm đó, một quan chức hàng y tế hàng đầu của ông, tiến sĩ Anthony Fauci, dự đoán rằng Covid-19 ở Mỹ sẽ tiếp tục xấu đi sau khi đã khiến hơn 1.200 người nhiễm và 38 người chết.
Người đàn ông đeo khẩu trang đi trên phố vắng bóng người ở Seattle, bang Washington. Ảnh: NY Times.
Đối với những người ủng hộ Trump, bài phát biểu của ông được xem như hành động mang tính quyết định và táo bạo để đương đầu với thách thức quốc gia. Nhưng với những người khác, đây chỉ là hành động quen thuộc của Trump: đổ lỗi cho người khác về cuộc khủng hoảng, tự ngợi ca chính mình và bài xích nước khác, khiến người dân không có nhìn nhận đúng về tình hình thực tế.
"Đây là nỗ lực tích cực và toàn diện nhất để đối phó Covid-19 trong lịch sử hiện đại", Trump nói.
Nhưng Tổng thống Mỹ không đề cập gì tới tình trạng thiếu hụt dụng cụ xét nghiệm, điều khiến giới chức y tế không thể biết được mức độ lây lan của Covid-19 ở Mỹ. Tới ngày 8/3, Mỹ mới tiến hành xét nghiệm cho 1.700 người, quá ít so với con số 50.000 người ở Italy và 23.000 người ở Anh.
Các tổng thống Mỹ thường có bài phát biểu ở Phòng Bầu dục trong những tình huống khó khăn để kêu gọi người Mỹ đoàn kết, cùng đương đầu với mối đe dọa an ninh chung.
Nhưng bài phát biểu với giọng điệu gần như bực bội của Trump, khi phải đối mặt với thách thức từ bên ngoài có thể đe dọa nỗ lực tái tranh cử, không giống như đang thực hiện sứ mệnh cao cả của Tổng thống.
Lệnh cấm đi lại từ châu Âu của Trump tạo ra ấn tượng rằng nCoV là một "mối đe dọa do thế lực bên ngoài gửi đến để tấn công người Mỹ", theo bình luận viên Stephen Collinson của CNN. Tuy nhiên, Collinson cho rằng đây là ý tưởng "hoang đường", bởi nCoV là loại virus có nguồn gốc tự nhiên và đang ảnh hưởng tới toàn bộ nhân loại.
Khi Covid-19 ngày càng tác động sâu rộng tới Mỹ, Tổng thống Trump đã thông báo một loạt biện pháp hỗ trợ doanh nghiệp và cá nhân như giảm thuế và khoản vay lãi suất thấp. Nhưng kế hoạch tự cách ly với châu Âu của ông giống như kiểu "mất bò mới lo làm chuồng", bởi Covid-19 đang âm thầm lây nhiễm khắp nước Mỹ, Collinson nhận định.
Thanh Tâm (Theo CNN)