Dự án nhà máy xi măng Phú Sơn được UBND tỉnh Ninh Bình giao đất năm 2007 cho chủ đầu tư là Công ty Cổ phần xi măng Phú Sơn, trụ sở đặt tại xã Phú Sơn, huyện Nho Quan. Người đại diện pháp luật của doanh nghiệp này là một người gốc Việt, hiện mang quốc tịch Cộng hòa Séc.

Nhà máy có tổng mức đầu tư gần 5.000 tỷ đồng với công suất thiết kế 11 triệu tấn/năm.

Chủ đầu tư dự kiến đưa nhà máy vào hoạt động sau 33 tháng khởi công. Tuy nhiên, sau khi được giao đất và cấp giấy chứng nhận đầu tư, doanh nghiệp này mới hoàn thiện phần san lấp mặt bằng sau đó cho xây dựng được một phần tường rào bao quanh và ba khu nhà chức năng. Trong ảnh là căn nhà điều hành ba tầng xây dựng dở dang, bỏ hoang nhiều năm, cỏ dại mọc um tùm.

Theo chính quyền địa phương, hoạt động xây dựng tại nhà máy xi măng Phú Sơn có dấu hiệu cầm chừng từ năm 2009 và ngừng mọi hoạt động thi công từ cuối năm 2012 đến nay.

Tầng một tòa nhà điều hành và các khu nhà khác được người dân địa phương tận dụng làm nơi nhốt bò. Một số căn phòng họ dùng trữ rơm rạ làm thức ăn cho gia súc.

Hệ thống cầu thang chưa ốp đá, lắp dựng lan can. Những bức tường xuống cấp, rêu mốc, thấm dột.

Sân thượng tầng hai tòa nhà điều hành lau sậy mọc đầy, phần cốt căn nhà lộ ra những thanh thép bị đứt gãy, hoen gỉ.

Bên hông phải trước sảnh khu nhà điều hành là nhà cấp bốn làm nơi để xe, nhà bếp song chưa lợp mái, một số bức tường đổ sập, cỏ dại mọc cao.

Trạm điện ở góc phía tây nhà máy đã được chôn cột, kéo dây và chưa một ngày sử dụng.

Khu nhà ở dành cho công nhân rộng khoảng 300 m2 đã lợp mái, hoàn thiện cơ bản song cũng đang được dùng làm nơi nuôi bò.

UBND tỉnh Ninh Bình cho biết đã chỉ đạo Sở Kế hoạch và Đầu tư phối hợp với các cơ quan liên quan thực hiện quy trình thu hồi, chấm dứt dự án, song chưa thể thực hiện do vướng tài sản doanh nghiệp đã đầu tư.

Khoảng đất nằm ở góc phía tây bắc nhà máy xi măng Phú Sơn đang được người dân tận dụng làm trạm trộn bêtông.

Theo Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Ninh Bình, không thực hiện dự án theo kế hoạch cam kết, những năm qua doanh nghiệp này cũng không chấp hành mọi quyết định của cơ quan chức năng trong việc nộp tiền thuê đất, tiền thuế sử dụng đất phi nông nghiệp và các quyết định xử phạt hành chính khác.

Tháng 4/2022, Sở Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Ninh Bình quyết định thanh tra việc chấp hành pháp luật về đất đai đối với dự án. Tuy nhiên, Sở Tài nguyên và Môi trường đã ba lần gửi văn bản mời người đại diện theo pháp luật của Công ty xi măng Phú Sơn đến dự công bố quyết định thanh tra nhưng không ai đến làm việc, không có lý do và cũng không ủy quyền cho cá nhân hay tổ chức nào.

Do doanh nghiệp không cử người làm việc và cung cấp hồ sơ nên hoạt động thanh tra không thể tiến hành.

Đàn bò được chăn thả trong khuôn viên nhà máy xi măng Phú Sơn. Ban ngày bò được chăn thả ngoài các bãi đất trống kiếm ăn, ban đêm lại lùa vào nhốt trong các khu nhà thuộc dự án.

"Nhà máy bỏ hoang, không có bảo vệ, thấy lãng phí nên chúng tôi tận dụng nuôi bò, tăng gia sản xuất", một người dân nói.

Hệ thống tường rào bao quanh nhà máy mới có một đoạn ngắn hoàn thiện, các vị trí từ cổng chính và những khu vực khác đều thi công ngắt quãng.

Lãnh đạo UBND huyện Nho Quan đã nhiều lần kiến nghị UBND tỉnh Ninh Bình sớm thu hồi dự án, giao đất cho chủ đầu tư khác.

Phó chủ tịch UBND tỉnh Ninh Bình Nguyễn Cao Sơn cho biết sở dĩ chưa thể thu hồi dự án xi măng Phú Sơn vì "các ngành của tỉnh đã đi tìm chủ đầu tư khắp nơi nhưng không thấy nên không thể làm các thủ tục thu hồi, nhất là khi dự án đã có các công trình, tài sản trên đất".

UBND tỉnh Ninh Bình đang gửi văn bản đề nghị Chính phủ và các bộ ngành liên quan tham vấn cách xử lý dự án bỏ hoang này.