Là người đầu tiên trong nhóm cựu quan chức nhận hối lộ bị thẩm vấn, ông Nguyễn Quang Linh khai làm trợ lý Phó thủ tướng thường trực từ năm 2013 đến khi bị bắt (tháng 9/2022).
Cho rằng trợ lý không có chức năng thẩm định, đề xuất các đề nghị hay tờ trình gửi đến Phó thủ tướng nhưng ông Linh nhận có nhiệm vụ "rà soát văn phong, nội dung có đúng hay không". Ông không có thẩm quyền ngăn chặn, bác bỏ văn bản mà chỉ báo cáo Phó thủ tướng xem xét.
Cựu trợ lý phó thủ tướng, bị cáo Nguyễn Quang Linh, tới tòa sáng 11/7. Ảnh: Phạm Dự
Về quy trình thẩm định văn bản, ông Linh cho hay mọi hồ sơ sẽ gửi ở văn thư của Văn phòng Chính phủ, sau đó gửi đến các vụ chức năng. Hồ sơ cấp phép chuyến bay giải cứu vì thế được chuyển đến Vụ Quan hệ quốc tế xem xét, sau đó làm tờ trình lãnh đạo Văn phòng Chính phủ và cuối cùng mới trình Phó thủ tướng.
Ông Linh cho rằng Văn phòng Chính phủ bổ sung thêm chức năng thẩm định hồ sơ cấp phép chuyến bay giải cứu là không đúng, khi mà Thủ tướng đã giao cho tổ công tác 5 Bộ (Ngoại giao, Công an, Y tế, Giao thông Vận tải, Quốc phòng) làm việc này. "Bị cáo biết Văn phòng Chính phủ trực tiếp tiếp nhận hồ sơ để trình lên Phó thủ tướng là chưa đúng nhưng bị cáo vẫn trình", ông Linh nói.
Lời khai của cựu trợ lý Phó thủ tướng. Video: Văn Phú
Ông nói nhận rất nhiều phiếu trình xin cấp phép chuyến bay song không thể nhớ cụ thể. Ông khai được một lãnh đạo ban thư ký biên tập Văn phòng Chính phủ giới thiệu, nhờ giúp đỡ bị cáo Hoàng Anh Kiếm (Công ty Lữ Hành Việt) xin cấp phép chuyến bay.
Ông Linh sau đó giới thiệu Công ty Lữ Hành Việt với bị cáo Nguyễn Tiến Thân (Văn phòng Chính phủ) để hỗ trợ thủ tục. Mọi việc xong xuôi, Linh nhận tiền 4 lần, tổng cộng 180.000 USD từ ông Kiếm. Ngoài ra, một lần khác, ông nhận 100 triệu đồng từ bị cáo Nguyễn Mai Anh (Văn phòng Chính phủ).
"Bị cáo lúc nào cũng làm việc đúng, nhanh, gọn nhất và nỗ lực. Nhận tiền xong bị cáo không báo cáo ai và cũng không đưa tiền cho ai khác ở Văn phòng Chính phủ", ông Linh nói.
Ông Linh, 49 tuổi, bị cáo buộc 5 lần nhận hối lộ, tổng hơn 4,2 tỷ đồng để giúp 2 doanh nghiệp thực hiện trót lọt 26 chuyến. Ông Linh và gia đình đã nộp 4,4 tỷ đồng khắc phục hậu quả 4,47 tỷ đồng.
Cựu vụ trưởng: Khi bị bắt mới biết nhận tiền là sai
Trong vụ án, ngoài ông Linh, khối Văn phòng Chính phủ còn có ba người khác bị truy tố cùng tội danh Nhận hối lộ gồm: Nguyễn Thanh Hải, cựu Vụ trưởng Quan hệ quốc tế và hai chuyên viên cấp dưới Nguyễn Tiến Thân và Nguyễn Mai Anh. Tổng số tiền 4 người nhận hối lộ được xác định là 11 tỷ đồng
Trong sáng nay, ba bị cáo Hải, Thân và Mai Anh đều thừa nhận hành vi bị cáo buộc, song không thể nhớ cụ thể số lần, số tiền và cụ thể khoảng thời gian.
Lời khai của bị cáo Hải và Thân. Ảnh: Văn Phú
Ông Hải khai, qua giới thiệu của một lãnh đạo Vụ cùng khối Văn phòng Chính phủ, gặp gỡ với đại diện Công ty Bluesky đề cập "chuyện nhờ vả cấp phép chuyến bay". Ông giao lại cho Thân làm đầu mối, "sau lần đó, không bao giờ gặp lại doanh nghiệp, không nghe tin tức gì nữa".
VKS cáo buộc sau khi được ông Hải bàn giao đầu mối, bị cáo Thân đã trực tiếp nhận tiền của 2 doanh nghiệp, đề xuất sếp ký duyệt sai quy trình. Trong 7 tháng từ 11/2020 đến 6/2021, hai người đã móc nối và "tạo điều kiện" cho 73 chuyến bay của 4 doanh nghiệp. Ông Thân được các công ty "lại quả" gần 3,7 tỷ đồng. Trong số này, ông chia 2,35 tỷ đồng cho sếp Hải.
"Những chủ doanh nghiệp này không đưa tiền trực tiếp cho bị cáo mà qua cấp dưới. Sau này khi bị bắt, mới biết nhận tiền là sai", cựu vụ trưởng Hải thừa nhận trước tòa.
Ông Hải nói trong dịch bệnh khó khăn, chỉ tâm niệm giải quyết hành chính sao cho nhanh gọn để đồng bào sớm được về nước. Khi biết việc nhận tiền là sai, ông "day dứt tâm can rất nhiều" song bị chủ tọa ngắt lời, cho rằng "để dành phần đó cho lời sau cùng".
Ông Thân đã nộp khắc phục 1,2 tỷ đồng trong hơn 1,34 tỷ đồng hưởng lợi. Trước câu hỏi của chủ tọa "còn hơn 100 triệu đồng sao không nộp nốt", bị cáo cúi đầu, bật khóc, giãi bày đã nhiều lần nhắn nhủ gia đình khắc phục, hy vọng "xin được vợ con cố gắng lo nốt".
Bị cáo Mai Anh, bị cáo buộc ra giá 500 triệu đồng sau mỗi chuyến bay. Cựu chuyên viên này nhận 3 tỷ đồng chỉ trong 14 ngày đầu tháng 4/2021. Bị cáo chia cho ông Thân 50 triệu đồng và ông Linh 100 triệu đồng. Số tiền Mai Anh hưởng lợi là 2,85 tỷ đồng, đã khắc phục 2 tỷ đồng.
Bị cáo Nguyễn Tiến Thân tới tòa, sáng 11/7. Ảnh: Ngọc Thành
VKSND Tối cao xác định tiêu cực xảy ra từ cuối năm 2020 trong việc tổ chức các chuyến bay đưa công dân hồi hương trong Covid-19, gọi là chuyến bay combo, người dân tự nguyện trả phí toàn bộ.
Doanh nghiệp có nhu cầu tổ chức chuyến bay combo phải xin chủ trương của UBND cấp tỉnh nơi thực hiện cách ly công dân về nước. Hồ sơ sau đó được gửi về Cục Lãnh sự, Bộ Ngoại giao để đơn vị này tổng hợp, lấy ý kiến tổ công tác 5 Bộ.
Từ đầu 2020 đến khoảng giữa năm 2021, Bộ Ngoại giao đề xuất Chính phủ phê duyệt 372 chuyến bay combo. Để có chi phí "bôi trơn" khi thực hiện các chuyến bay, nhóm 20 doanh nghiệp với hơn 100 pháp nhân phải nâng giá vé, "vẽ" thêm nhiều chi phí phát sinh với dân hồi hương giữa đại dịch.
21 cựu quan chức bị xác định nhận hối lộ 515 lần, tổng 165 tỷ đồng, hiện 54 bị cáo đã nộp khắc phục khoảng 60 tỷ đồng.
Phạm Dự - Thanh Lam