Brett Crozier, cựu hạm trưởng tàu sân bay USS Theodore Roosevelt, có lẽ biết ông đang làm trái kỷ luật nghiêm khắc trong quân đội khi viết thư kêu gọi cấp trên cho sơ tán gần 5.000 thủy thủ đoàn mắc kẹt trên chiến hạm có mầm bệnh Covid-19. Dù được giữ nguyên quân hàm, Crozier bị tước quyền chỉ huy tàu và hứng chỉ trích từ Tổng thống Donald Trump, người gọi hành động của ông là "khủng khiếp".
Tuy nhiên, bạn bè và đồng nghiệp của Crozier cho biết đại tá 50 tuổi này hài lòng với quyết định rất có thể sẽ chấm dứt sự nghiệp vẻ vang mà ông gây dựng. Họ cũng tin rằng "cú ngã ngựa" của Crozier là đòn tấn công bất ngờ đối với tuyên bố của chính quyền Trump, rằng họ đã kiểm soát toàn diện Covid-19.
Đại tá Brett Crozier truyền lệnh cho các thủy thủ đoàn trên tàu sân bay USS Theodore Roosevelt hồi tháng một. Ảnh: Reuters.
Đại tá Crozier lớn lên tại thành phố Santa Rosa, bang California, bắt đầu sự nghiệp từ vị trí phi công trực thăng, sau đó được luân chuyển sang lái máy bay cánh bằng, rồi đảm nhiệm chức chỉ huy phi đội tiêm kích F/A-18 Hornet. Trong vòng gần một thập kỷ, ông vươn lên trở thành chỉ huy một trong 11 tàu sân bay của Hải quân Mỹ.
Crozier từng theo học trường đào tạo về năng lượng hạt nhân của hải quân, để nắm được cách điều hành chiến hạm có hai lò phản ứng hạt nhân thuộc lớp Nimitz như USS Theodore Roosevelt. Kinh nghiệm của ông cũng được bồi đắp trong thời gian làm phó chỉ huy tàu sân bay USS Ronald Reagan, sau đó là sĩ quan cấp cao của tàu USS Blue Ridge tại căn cứ Yokosuka, Nhật Bản.
Crozier nhậm chức chỉ huy tàu USS Theodore Roosevelt hồi tháng 11/2019, ngay trước khi chiến hạm này được triển khai đến phía tây Thái Bình Dương, sẵn sàng ứng phó với bất cứ tình huống khẩn cấp nào, như vấn đề Triều Tiên hay hoạt động gây hấn của Trung Quốc ở Biển Đông.
Tuy nhiên, Crozier cũng như thủy thủ đoàn của ông có rất ít sự chuẩn bị cho tình huống xảy ra hôm 24/3. Ba thủy thủ trên tàu nhiễm nCoV và được máy bay đưa tới cơ sở y tế ở đảo Guam điều trị. Đây là lần đầu tiên hải quân Mỹ phát hiện ca nhiễm nCoV trên chiến hạm đang được triển khai.
Hai ngày sau, trước mối lo ngại dịch bệnh lây lan không kiểm soát trên tàu, USS Theodore Roosevelt cập cảng tại Guam, nơi có bệnh viện và một căn cứ lớn của hải quân. Crozier cầu cứu sự giúp đỡ từ cấp trên và giới chức hải quân cũng bắt đầu hồi đáp, nhưng chừng đó dường như chưa đủ.
Bước ngoặt xảy ra vào ngày 31/3, khi bức thư dài 4 mặt của Crozier gửi lên cấp trên được đăng trên tờ The San Francisco Chronicle. Trong đó, cựu hạm trưởng trình bày về sự thảm khốc đang bao trùm con tàu, nói thêm rằng Hải quân Mỹ chưa cấp cho ông nguồn lực thích hợp để chống lại nCoV, bằng cách sơ tán các thủy thủ.
"Bây giờ không phải thời chiến. Các thủy thủ không cần phải chết. Nếu không hành động ngay lập tức, chúng ta sẽ thất bại trong việc bảo vệ đúng mức tài sản đáng tin cậy nhất của mình, đó là các thủy thủ", bức thư có đoạn.
Động thái của Crozier khiến Quyền Bộ trưởng Hải quân Mỹ Thomas Modly tức giận. Trong cuộc họp báo tuần trước, Modly cho biết hải quân đang gấp rút cung cấp những hỗ trợ cần thiết cho tàu USS Theodore Roosevelt trước khi Crozier gửi thư cho một số sĩ quan, mà không đảm bảo giữ kín thông tin.
Modly đánh giá Crozier đã bị cuộc khủng hoảng "áp đảo" và cách chức đại tá này do mất niềm tin vào khả năng chỉ huy của ông. Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Mark Esper hôm 5/4 bày tỏ ủng hộ với quyết định của Modly. Hiện chưa rõ ai đã làm rò rỉ nội dung bức thư cho truyền thông.
Theo bình luận viên Eric Schmitt và John Ismay của NY Times, việc loại bỏ Crozier khiến Hải quân Mỹ phải đối mặt với chỉ trích rằng họ không quan tâm đầy đủ đến sức khỏe binh lính. Dù Modly nhấn mạnh ông hoan nghênh những ý kiến thẳng thắn từ cấp dưới, quyết định cách chức Crozier có thể khiến họ trở nên dè dặt.
Những người học cùng lớp với Crozier tại Học viện Hải quân Mỹ, hầu hết đã rời quân đội, cho biết nhóm kín trên Facebook của họ tràn ngập bài đăng và bình luận ủng hộ cựu hạm trưởng. "Lượng bài viết gần như tăng lên theo cấp số nhân", Mark Roppolo, bạn học cũ của Crozier, cho hay.
"Cậu ấy là một trong những người tốt nhất mà tôi từng biết, cả về chuyên môn và tính cách", Jeff Craig, cựu quân nhân từng học và đồng hành cùng Crozier trong nhiều nhiệm vụ, cho biết. Theo lời kể của Craig, ông đã gửi email chúc Crozier khỏe mạnh khi nCoV bắt đầu lan rộng ở châu Á và nhận được lời cảm ơn, nhưng hai người chưa nói chuyện từ khi cựu hạm trưởng bị cách chức.
Craig cho biết trong thời gian ông làm nhiệm vụ trên tàu USS Theodore Roosevelt hồi năm 2015, thủy thủ đoàn thường xuyên thực hiện các bài tập phản ứng với thiệt hại trong chiến đấu, hỏa hoạn và nhiều thảm họa khác, nhưng chưa bao giờ diễn tập tình huống bệnh truyền nhiễm càn quét không gian chật hẹp trên chiến hạm.
"Crozier luôn ưu tiên những lợi ích tốt nhất cho thủy thủ đoàn của cậu ấy. Tôi chắc chắn tình huống đó cũng như vậy. Với tính cách của Crozier, cậu ấy không có xu hướng đưa ra quyết định vội vàng hay thiếu suy nghĩ. Bất cứ điều gì cậu ấy làm đều được suy nghĩ thấu đáo", Craig nói.
Dan Goldenberg, một bạn cùng lớp khác của Crozier, cho rằng "dù thế nào thì Modly cũng sai". "Việc cách chức Crozier có thể sai hoặc đúng, nhưng lời giải thích của Modly thật tệ hại và phi logic", Goldenberg, cựu trợ lý đặc biệt của 4 bộ trưởng Hải quân Mỹ, nhận định.
Đại tá Crozier đang bị cách ly trên đảo Guam với triệu chứng ho khan, một số nguồn tin am hiểu vấn đề tiết lộ. Hiện chưa rõ ông nhận kết quả dương tính nCoV từ khi nào và Hải quân Mỹ có biết về tình trạng sức khỏe của ông khi quyết định cách chức hay không.
Ít nhất 400 thủy thủ trên tàu sân bay USS Theodore Roosevelt âm tính với nCoV dự kiến được đưa từ con tàu đến các khách sạn trên đảo, cùng 625 thủy thủ khác nhận kết quả âm tính trước đó.
Những thủy thủ bị cách ly không được phép rời phòng, nhận đồ uống có cồn hoặc thực phẩm từ bên ngoài. Bữa ăn được đặt trước cửa phòng ba lần mỗi ngày. Họ thậm chí không được phép cầm chìa khóa phòng mình. Nếu cố trốn ra, họ sẽ bị một sĩ quan đưa về và khóa cửa phòng lại. Y tá quân y đến từng phòng hai lần một ngày để kiểm tra thân nhiệt các thủy thủ.
Không có bất cứ người bạn nào của Crozier mường tượng trước viễn cảnh này.
"Bạn có thể tưởng tượng được việc cống hiến cả cuộc đời cho hải quân như Crozier, đưa ra lời kêu gọi đúng đắn để giúp thủy thủ đoàn, rồi nhận lại kết cục như vậy không? Tôi cảm thấy bối rối", Goldenberg cho hay.
Ánh Ngọc (Theo NY Times)