Hàng tỷ USD viện trợ của Mỹ cho Ukraine đã bị mắc kẹt hàng tháng qua tại quốc hội và đây chính xác là điều những người ủng hộ cựu tổng thống Trump tham dự Hội nghị Hành động Chính trị Bảo thủ (CPAC) năm nay mong muốn.
"Tôi không muốn có thêm tài trợ cho Ukraine. Điều đó rất quan trọng đối với tôi", Sue Errera, thợ kim hoàn đã nghỉ hưu từ Seneca, Pennsylvania, nói. "Chúng ta cần tự chăm sóc bản thân trước. Tôi không đồng tình với Tổng thống Putin, nhưng tôi không nghĩ ông ấy là nguyên do của mọi vấn đề".
Cựu tổng thống Donald Trump tại sự kiện vận động ở Conway, bang Nam Carolina, ngày 10/2. Ảnh: AFP
Mark Weyermuller, hưu trí 63 tuổi ở Chicago, cũng có đánh giá tương tự. "Tôi không muốn tài trợ cho cuộc chiến ở Ukraine", ông nói. "Toàn bộ điều này có vẻ mờ ám. Chúng tôi không biết ai xấu, ai tốt nhưng chúng tôi biết Tổng thống Joe Biden được Ukraine trả tiền".
Đây là thông điệp được lặp lại trong các bài phát biểu trên sân khấu hội nghị. "Hãy quyết định đi, ông Joe Biden, quốc gia nào quan trọng hơn với ông: Biên giới Mỹ hay biên giới Ukraine", Hạ nghị sĩ Cộng hòa Byron Donalds phát biểu.
"Tôi đã không bỏ phiếu ủng hộ bất kỳ khoản tiền hỗ trợ nào cho Ukraine vì tôi biết họ không thể giành chiến thắng", Thượng nghị sĩ Cộng hòa Tommy Tuberville khẳng định. Ông là một trong 26 đảng viên Cộng hòa bỏ phiếu chống lại gói viện trợ Ukraine được Thượng viện Mỹ thông qua hôm 13/2. "Donald Trump sẽ dừng nó lại ngay khi đắc cử. Ông ấy biết rằng sẽ không có chiến thắng nào cho Ukraine. Ông ấy có thể đạt được một thỏa thuận với Putin".
Hội nghị cánh hữu thường niên tại trung tâm hội nghị National Harbor ở Maryland tuần qua là một minh họa sống động cho thấy nhóm cử tri nòng cốt của đảng Cộng hòa đã chấp nhận lập trường gây tranh cãi của ông Trump về Nga như thế nào. Điều đó khiến các nghị sĩ Cộng hòa từ bỏ nỗ lực hỗ trợ Ukraine, rất khác với sự đoàn kết lưỡng đảng khi chiến sự mới bắt đầu.
Triển vọng cho gói viện trợ, trong đó có cả các khoản hỗ trợ quân sự cho Israel và Đài Loan cũng như viện trợ nhân đạo cho Gaza, hiện vẫn bị tắc tại Hạ viện.
Quan điểm phản đối từ cựu tổng thống Trump và ngày càng nhiều cử tri Cộng hòa đã khiến vấn đề càng trở nên nghiêm trọng, đồng thời gây chia rẽ trong đảng.
Một nhóm tên mang tên "Đảng Cộng hòa ủng hộ Ukraine" tuần qua đã phát động một chiến dịch quảng cáo để ủng hộ gói viện trợ cho Ukraine. Trong video dài 60 giây, các cử tri đảng Cộng hòa lập luận rằng việc không hỗ trợ Ukraine sẽ khiến an ninh quốc gia Mỹ gặp rủi ro.
Giám đốc điều hành của nhóm, nhà tư vấn chống Trump Sarah Longwell, giải thích đoạn quảng cáo nhằm cho thấy rằng không phải tất cả cử tri đảng Cộng hòa đều "chung thuyền" với cựu tổng thống Trump về vấn đề này.
"Trump luôn yêu quý Putin, nhưng giờ đây, một phần lớn đảng Cộng hòa cũng như vậy", Longwell nói trong một cuộc phỏng vấn. "Nếu bạn lớn lên trong thời Chiến tranh Lạnh, bạn sẽ thấy những điều đang diễn ra trong đảng Cộng hòa hiện nay thực sự là điều đáng kinh ngạc".
Những tuần gần đây, ông Trump đã từ chối lên án Nga vì cái chết của nhà hoạt động đối lập Alexei Navalny hôm 16/2. Cựu tổng thống Mỹ nói rằng ông sẽ không bảo vệ các đồng minh NATO nếu họ không đáp ứng cam kết chi tiêu quốc phòng với liên minh, thay vào đó sẽ khuyến khích Nga làm bất cứ điều gì họ muốn.
Trong một cuộc thăm dò do Wall Street Journal thực hiện tháng 12 năm ngoái, 56% đảng viên Cộng hòa cho rằng Mỹ đang hỗ trợ Ukraine "quá đà", trong khi chỉ 1% nói Mỹ làm chưa đủ.
Khi câu hỏi tương tự được đặt ra trong cuộc thăm dò của WSJ ngay sau khi xung đột nổ ra hồi tháng 2/2022, chỉ 6% đảng viên Cộng hòa nói Mỹ đã làm quá nhiều cho Ukraine, so với 61% người nói rằng chưa đủ.
Sự thay đổi diễn ra trong bối cảnh xung đột Nga - Ukraine đã bước sang năm thứ ba và đang sa lầy trong tình trạng bế tắc. Tổng thống Volodymyr Zelensky nhiều lần kêu gọi Mỹ và đồng minh tiếp tục giữ dòng viện trợ để giúp Ukraine duy trì sức mạnh. Nga mới đây đã kiểm soát thành phố Avdeevka của Ukraine, một phần nguyên nhân được cho là do Kiev thiếu hụt đạn dược.
Các mặt hàng liên quan đến ông Trump được bày bán tại CPAC. Ảnh: AFP
Tại CPAC, nhiều người tham dự cho biết họ đã theo dõi và ấn tượng với cuộc phỏng vấn giữa nhà báo Tucker Carlson và Tổng thống Putin hồi đầu tháng.
"Những điều ông Putin nói trong cuộc phỏng vấn của Tucker thực sự khiến chúng ta mở mắt. Chúng ta đã được nghe từ phía ông ấy, động lực của ông ấy", Kristin Bocanegra, 35 tuổi, đảng viên Cộng hòa bang Virginia, nhận xét. "Truyền thông luôn nói với ta rằng Nga rất tệ, nhưng những người trẻ ngày nay biết tự nghiên cứu, không tin vào những gì người ta bảo họ".
Nhiều người tham dự hội nghị cũng tin rằng Tổng thống Putin đã bị kích động bởi việc NATO muốn kết nạp Ukraine vào liên minh. "Cuộc xung đột là lỗi của Mỹ. Chúng ta không nên khuyến khích Ukraine gia nhập NATO. Đó là điều thổi bùng lên mọi thứ", Pat O'Brien, 67 tuổi, hưu trí đến từ Fairfax, Virginia, nói.
Vũ Hoàng (Theo WSJ, AFP, Reuters)