Văn phòng công tố viên quận Manhattan Alvin Bragg ngày 4/4 công bố bản cáo trạng cho thấy cựu tổng thống Mỹ Donald Trump phải đối mặt 34 cáo buộc làm giả hồ sơ kinh doanh, tội danh cấp E, cấp thấp nhất, tại bang New York, liên quan đến ba vụ chi tiền để che giấu thông tin.
Theo cáo trạng, ông Trump đã tham gia vào kế hoạch "tóm và diệt" nhằm bịt miệng những người có thể tung thông tin bất lợi cho ông trước cuộc bầu cử năm 2016.
Ông Trump được cho là đã đồng ý cho David Pecker, chủ tịch kiêm giám đốc điều hành công ty truyền thông American Media Inc., cùng luật sư Michael Cohen chi các khoản tiền 30.000-150.000 USD cho những người có thể tung thông tin về những mối quan hệ riêng tư của ông.
Công tố viên Bragg cho rằng cựu tổng thống đã 34 lần chi tiền cho các thỏa thuận "bịt miệng" như vậy và kê khai chúng là chi phí pháp lý trong hồ sơ kinh doanh.
Ông Trump và đội ngũ pháp lý có mặt tại phòng xử án ở Manhattan ngày 4/4. Ảnh: AP.
Theo luật bang New York, làm giả hồ sơ kinh doanh là tội nhẹ, nhưng các công tố viên có thể tăng nặng cáo buộc lên thành trọng tội nếu họ tin bị cáo hành động để thực hiện hoặc che giấu một tội danh khác. Trong trường hợp của ông Trump, công tố viên Bragg nói các tội khác bao gồm cáo buộc vi phạm luật bầu cử Mỹ, khi bị can chi tiền nhằm che giấu thông tin tiêu cực.
Tuy nhiên, các chuyên gia pháp lý lưu ý rằng các công tố viên sẽ đối mặt rào cản pháp lý rất lớn nếu muốn chứng minh ông Trump phạm trọng tội, qua đó tòa có thể kết án ông 1-4 năm tù cho mỗi cáo buộc, điều có thể khiến cựu tổng thống đối mặt mức án tối đa 136 năm tù.
Jessica Levinson, giáo sư Trường Luật Loyola, nhận định dường như các công tố viên Manhattan có "cơ sở rất vững chắc" khi lập luận rằng hành động làm giả hồ sơ kinh doanh của cựu tổng thống Trump là nhằm che giấu những câu chuyện tiêu cực về ông trước thềm cuộc bầu cử. Nhưng bà cho rằng việc kết nối hành động đó với hành vi vi phạm luật bầu cử hoặc các tội danh khác sẽ đặc biệt khó khăn.
"Trừ khi bạn nắm trong tay bằng chứng cực kỳ chắc chắn, việc chứng minh ai đó có ý định phạm một tội danh khác luôn là thách thức lớn", bà nhấn mạnh.
Levinson cho biết để chứng minh ông Trump phạm trọng tội, các công tố viên chỉ có thể tận dụng lời khai của những người từng tham gia vào kế hoạch "tóm và diệt", gồm Cohen và Pecker.
Giáo sư Levinson mô tả Cohen là một nguồn không đáng tin cậy, bởi cựu luật sư này sau khi nhận tội trước tòa đã tìm mọi cách "chĩa mũi dùi" về phía ông Trump. Hiện chưa rõ các điều tra viên sẽ khai thác được gì từ Pecker, nhưng nhiều khả năng họ cũng sẽ theo đuổi thông tin từ các cá nhân khác ở Tập đoàn Trump, những người đã giúp ông thực hiện các khoản thanh toán.
John Coffee, giáo sư Đại học Columbia chuyên nghiên cứu về tội phạm cổ cồn trắng, dự đoán các luật sư của ông Trump sẽ tìm cách bác bỏ vụ kiện và thay đổi địa điểm tố tụng sang một khu vực tài phán khác.
Theo ông, họ có thể tuyên bố rằng vụ kiện nên bị bác bỏ bởi các công tố viên chưa thể chứng minh đầy đủ việc cựu tổng thống đã làm sai lệch hồ sơ để che giấu một tội danh khác.
Randy Zelin, giáo sư tại Trường Luật Cornell, suy đoán nhóm pháp lý của ông Trump có khả năng đưa ra lập luận chính là các khoản thanh toán được dàn xếp để bảo vệ gia đình ông, chứ không nhằm gây ảnh hưởng đến kết quả bầu cử, qua đó bác bỏ căn cứ chứng minh ông phạm trọng tội.
Ông Trump có thể giải thích trước tòa rằng "tôi chỉ đang cố trở thành một người chồng, người cha tốt khi tìm cách giấu chuyện này với báo chí", Zelin nói thêm.
Nhưng theo Levinson, lập luận đó có thể bị phản bác nếu các công tố viên có bằng chứng cho thấy ông Trump, Cohen, Pecker cùng một số người khác thực sự đã họp bàn với nhau về cách ém nhẹm các câu chuyện tiêu cực nhằm bảo vệ Trump khỏi bê bối chính trị.
"Tất cả các cáo buộc đều hướng đến ý tưởng rằng nhóm của họ đã ngồi cùng nhau và nói 'Hãy đảm bảo chúng ta ngăn chặn được những câu chuyện này vì chúng ta không muốn nó đến tai cử tri'", bà cho biết thêm.
Bình luận viên Noah Feldman từ Bloomberg cũng cho rằng đây có vẻ là cách bào chữa yếu ớt. Các công tố viên hoàn toàn có thể lập luận rằng việc cựu tổng thống Trump trì hoãn các khoản thanh toán tới sau cuộc bầu cử tổng thống năm 2016 cho thấy ông muốn bảo vệ chiến dịch tranh cử chứ không phải hôn nhân của mình.
Nhưng chỉ cần một trong 12 thành viên bồi thẩm đoàn tin vào lập luận này, việc kết tội cựu tổng thống Trump cũng khó thành công, Feldman lưu ý.
Một vấn đề pháp lý khác đặt ra là tòa phúc thẩm có thể kết luận rằng tội danh liên quan đến bầu cử không thể là cơ sở để tuyên bị cáo phạm trọng tội ở bang New York, vì ông Trump lúc bấy giờ đang tranh cử tổng thống, chứ không phải chạy đua cho chức vụ dân cử ở bang này.
Khi đó, tòa phúc thẩm có thể kết luận ông Trump không thể bị tòa án bang New York kết luận phạm trọng tội cấp bang vì nỗ lực gây ảnh hưởng đến cuộc bầu cử cấp quốc gia. Ngay cả khi cựu tổng thống Mỹ thua tại tòa án New York, ông vẫn có thể kháng cáo lên Tòa án Tối cao và đảo ngược bản án.
Ông Trump cũng có thể sử dụng những lời buộc tội nhằm vào mình để tạo ấn tượng với người ủng hộ rằng ông là nạn nhân của hành vi trả thù mang động cơ chính trị, Feldman nói. Từ đó, các công tố viên đang theo đuổi những vụ kiện khác chống lại cựu tổng thống sẽ phải cân nhắc kỹ lưỡng hơn nếu muốn đưa ra các cáo buộc trọng tội đối với ông.
Công tố viên quận Manhattan Alvin Bragg trong một cuộc họp báo ở New York hồi tháng hai. Ảnh: AP.
Nếu ông Trump tái đắc cử tổng thống trong cuộc bầu cử năm 2024 mà vụ án ở New York chưa thể kết thúc trước tháng 1/2025, khi ông tuyên thệ nhậm chức, nhiều khả năng Tòa án Tối cao sẽ yêu cầu đóng băng sự việc. Hiến pháp Mỹ không cấm các bị can, bị cáo hoặc thậm chí là tù nhân tham gia tranh cử tổng thống.
Trong trường hợp đó, ông Trump có thể tới tòa án liên bang và yêu cầu bác bỏ hoặc ít nhất là trì hoãn các cáo buộc của bang New York đối với mình cho đến khi nhiệm kỳ tổng thống kết thúc, với lập luận rằng người đứng đầu Nhà Trắng sẽ không thể điều hành hiệu quả nếu phải đối mặt với nguy cơ ngồi tù, theo giới chuyên gia.
Cựu tổng thống Mỹ Bill Clinton từng đưa ra yêu cầu tương tự khi đối mặt vụ kiện quấy rối tình dục vào năm 1994, song bị Tòa án Tối cao bác bỏ. "Nhưng lo lắng của họ là trong tương lai, bất kỳ công tố viên nào cũng có thể buộc tội một tổng thống đương nhiệm, tạo điều kiện để một quan chức cấp bang can thiệp vào hoạt động của chính phủ liên bang Mỹ", Feldman giải thích.
Vũ Hoàng (Theo Bloomberg, CBS News)