Vụ không kích quy mô lớn mà quân đội Israel thực hiện nhắm vào trại tị nạn Jabaliya ở miền bắc Dải Gaza những ngày qua đã đẩy chính quyền Tổng thống Joe Biden vào tình thế khó xử. Gần 200 người thiệt mạng trong những tòa nhà bị bom san phẳng ở khu trại tị nạn đông đúc khiến Mỹ bối rối, khi họ cố chứng minh rằng đồng minh Israel đang tìm cách giảm thiểu thương vong dân thường.
Vụ không kích đặt ra câu hỏi về khả năng của ông Biden và cộng sự trong việc thuyết phục Israel bảo vệ mạng sống của thường dân Palestine. Nó cũng làm gia tăng mối lo ngại của Mỹ rằng số dân thường thiệt mạng ngày càng tăng có thể làm xói mòn ủng hộ quốc tế đối với Israel, khiến đất nước này bị cô lập vào thời điểm bất ổn nghiêm trọng.
Các quan chức cấp cao Mỹ đang phải gánh vác nhiệm vụ gây sức ép, cả bằng kênh công khai và bí mật, nhằm buộc Israel giảm thiểu thương vong dân sự. Đây cũng là vấn đề trọng tâm trong cuộc điện đàm giữa ông Biden và Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu ngày 29/10.
"Họ rất lo lắng khi nhiều thường dân vô tội bị giết hại. Họ quan tâm sâu sắc đến điều đó", một nguồn tin thân cận với nhóm an ninh quốc gia của ông Biden nói.
Mỹ đến nay vẫn thể hiện lập trường mạnh mẽ bảo vệ quyền tự vệ của Israel. Tuy nhiên, tại cuộc họp báo ở Nhà Trắng ngày 31/10, người phát ngôn Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ John Kirby thừa nhận lực lượng Israel đôi khi "không đáp ứng kỳ vọng của chính họ" trong giảm thiểu thương vong cho dân thường.
Khi được hỏi liệu Mỹ có thể nói Israel đã thất bại trong nỗ lực bảo vệ dân thường hay không, ông Kirby trả lời rằng "chúng tôi thấy họ đang cố gắng giảm thiểu tổn thất".
Song tuyên bố đó dường như không phù hợp với những gì Israel đang tiến hành ở miền bắc Gaza ngày 31/10, khi người phát ngôn Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) Richard Hecht cho biết đã tiêm kích nước này đã ném bom giết chết một chỉ huy cấp cao của Hamas "ẩn nấp phía sau dân thường" tại trại tị nạn Jabaliya.
Khi được nhắc rằng có rất nhiều người dân vô tội trong trại tị nạn đó, Hecht trả lời "đây là bi kịch chiến tranh", thêm rằng quan chức Israel đã kêu gọi người dân ở Jabaliya sơ tán tới miền nam trước khi tiến hành chiến dịch.
Jeremy Konyndyk, chủ tịch tổ chức nhân đạo Refugees International ở Mỹ, ngày 31/10 nói rằng cuộc tấn công vào trại tị nạn là "tội ác chiến tranh rõ ràng".
"Nó cho thấy sự coi thường đối với nghĩa vụ pháp lý trong giảm thiểu thiệt hại dân sự trong quá trình tấn công mục tiêu quân sự. Đây là cuộc tấn công mới nhất trong số nhiều cuộc tấn công như vậy của IDF", Konyndyk viết trên mạng xã hội X. "Điều này nhấn mạnh rằng ông Netanyahu đang chế giễu những yêu cầu của ông Biden về tuân thủ luật chiến tranh, thực tế mà Mỹ không muốn thừa nhận".
Mỹ đã sử dụng một số đòn bẩy để tăng sức ép với Israel nhằm giảm bớt đau khổ mà dân thường phải chịu ở Gaza. Sau cuộc điện đàm của ông Biden ngày 29/10, quan chức Israel nói rằng số xe tải cứu trợ từ Ai Cập vào Gaza sẽ tăng lên 100 chiếc mỗi ngày. Áp lực từ Mỹ cũng giúp kết nối Internet và sóng điện thoại ở Gaza được khôi phục, sau khi bị Israel gây nhiễu để tiến hành chiến dịch.
Tuy nhiên, những đề nghị khác của Mỹ đã không được Israel đáp lại. Tổng thống Biden ngày 1/11 cho biết ông ủng hộ phương án tạm ngừng giao tranh ở Gaza để có thêm thời gian giải cứu những người bị giam, nhưng Israel chưa có bất cứ dấu hiệu nào sẽ làm như vậy.
"Hamas đang gây khó khăn cho Israel khi dùng dân thường làm lá chắn và bố trí hạ tầng quân sự giữa các khu dân cư. Điều đó tạo thêm gánh nặng cho Israel, nhưng không làm suy giảm trách nhiệm của Tel Aviv theo luật nhân đạo quốc tế để bảo vệ dân thường vô tội", cố vấn an ninh quốc gia Nhà Trắng Jake Sullivan nói ngày 29/10.
Tổng thống Biden đã "đi trên dây" khi tuyên bố ủng hộ Israel sau cuộc tấn công của Hamas ngày 7/10. Lập trường này của ông đã gây rạn nứt trong nội bộ đảng Dân chủ và khiến Mỹ mâu thuẫn với nhiều đồng minh truyền thống ở châu Âu.
Ông Biden phản đối những lời kêu gọi ngừng bắn, phủ quyết dự thảo nghị quyết tại Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc vì không có điều khoản công nhận quyền tự vệ của Israel, khẳng định Tel Aviv "có trách nhiệm" bảo vệ người dân của họ. Ông và các quan chức trong chính quyền đều không chỉ trích cách Israel tiến hành chiến dịch chống Hamas.
Các trợ lý của ông Biden tin rằng thông điệp cảnh báo với Israel đã được truyền tải hiệu quả thông qua những cuộc trò chuyện ở hậu trường. Nhưng khi số người thiệt mạng ở Gaza không ngừng tăng lên, ông Biden lo ngại nó có thể dẫn tới làn sóng phẫn nộ toàn cầu, thậm chí ngay bên trong nước Mỹ.
Điều đó có thể thấy tại một phiên điều trần trên Đồi Capitol với sự tham gia của Ngoại trưởng Antony Blinken và Bộ trưởng Quốc phòng Lloyd Austin ngày 31/10. Những người biểu tình đã liên tục chen ngang phiên điều trần, kêu gọi ngừng bắn và chấm dứt thương vong cho người dân ở Gaza.
Một nguồn tin thân cận với chính quyền Biden cho biết nhiều người dự đoán khi những thông tin về thương vong dân thường ở Gaza trở nên dày đặc hơn, dư luận Mỹ sẽ thay đổi quan điểm về Israel.
Dự đoán đó tăng thêm áp lực cho quan chức Mỹ, khi họ phải tiếp tục nhấn mạnh rằng chính cuộc tấn công của Hamas vào Israel hôm 7/10 đã châm ngòi cho xung đột.
Tuy nhiên, chính quyền ông Biden cũng đang cố đưa ra những cảnh báo quyết liệt hơn cho Israel về bảo vệ dân thường. Trong các cuộc điện đàm và gặp mặt trực tiếp Thủ tướng Netanyahu ở Tel Aviv đầu tháng này, ông Biden đã nói rõ về nguy cơ ủng hộ dành cho Israel bị xói mòn nếu cuộc khủng hoảng nhân đạo ở Gaza trở nên tồi tệ hơn.
"Quan điểm của tôi với mọi người là 'nếu bạn có cơ hội để giảm bớt đau khổ, bạn nên làm điều đó. Nếu không, bạn sẽ mất uy tín toàn cầu'. Và tôi nghĩ mọi người đều hiểu điều đó", ông Biden nói sau khi trở về từ chuyến thăm Israel ngày 18/10.
Thanh Tâm (Theo CNN)