Bộ trưởng Năng lượng Chris Wright ngày 19/3 nói rằng Mỹ có thể tiếp quản và vận hành các nhà máy điện hạt nhân ở Ukraine nếu điều đó giúp đảm bảo thực thi lệnh ngừng bắn và mang lại hòa bình.
"Chúng ta có chuyên môn kỹ thuật vượt trội để vận hành loại nhà máy đó", Bộ trưởng Wright nói trong cuộc phỏng vấn với Fox News, thêm rằng quân đội Mỹ sẽ không cần triển khai lực lượng đến các nhà máy nếu Washington thực sự tiếp quản những cơ sở này.
Bộ trưởng Wright nhấn mạnh Tổng thống Donald Trump và Ngoại trưởng Marco Rubio đang nỗ lực tìm cách chấm dứt xung đột Ukraine bằng nhiều biện pháp, nhưng thừa nhận không được báo trước về đề xuất tiếp quản nhà máy hạt nhân Ukraine.
Nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia nhìn từ bờ sông Dnieper vào tháng 6/2023. Ảnh: Reuters
"Chúng tôi muốn chấm dứt chiến tranh và mang lại hòa bình cho Ukraine. Điều đó đòi hỏi cả hai bên chấp nhận ngừng bắn. Nếu Mỹ có thể thúc đẩy mục tiêu này bằng cách tiếp quản các nhà máy điện hạt nhân ở Ukraine, không vấn đề gì, chúng ta sẽ làm", ông Wright nói.
Phát biểu được Bộ trưởng Wright đưa ra sau khi Bộ Ngoại giao Mỹ hôm 19/3 ra thông cáo về cuộc điện đàm giữa Tổng thống Trump và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, trong đó nói rằng hai lãnh đạo đã thảo luận về nguồn cung điện và các nhà máy điện hạt nhân của Ukraine.
"Mỹ sở hữu những nhà máy này sẽ là sự bảo vệ tốt nhất cho hạ tầng Ukraine và hỗ trợ ngành năng lượng nước này", Ngoại trưởng Rubio và Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Mike Waltz cho biết trong thông cáo.
Trong khi đó, Tổng thống Zelensky khẳng định hai bên chỉ đề cập nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia hiện do Nga kiểm soát.
Trước khi bùng phát chiến sự, Ukraine vận hành 4 nhà máy điện hạt nhân với tổng cộng 15 lò phản ứng, cung cấp 20% lượng điện tiêu thụ trên khắp đất nước.
Nga giành được nhà máy Zaporizhzhia, cơ sở điện hạt nhân lớn nhất châu Âu, ngay từ những tháng đầu xung đột. Nó đã trở thành tâm điểm chú ý của cộng đồng quốc tế do lo ngại về khả năng xảy ra sự cố hạt nhân, khi Moskva và Kiev liên tục cáo buộc nhau có hành động quân sự ở khu vực này.
Nhà máy gần như đã ngừng sản xuất điện, nhưng Moskva gần đây thông báo với Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) rằng họ có kế hoạch mở cửa lại nhà máy trong tương lai và có thể sử dụng nó để cung cấp điện cho các khu vực do quân đội Nga kiểm soát.
Vị trí nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia. Đồ họa: RYV
Tổng thống Trump những tháng qua vẫn thận trọng, không đưa ra các cam kết an ninh chắc chắn cho Ukraine trong khuôn khổ thỏa thuận hòa bình. Washington cũng nhiều lần bác bỏ khả năng Kiev gia nhập NATO.
Ông Trump nhiều lần khẳng định hợp tác kinh tế Mỹ - Ukraine tương đương đảm bảo an ninh, do đó Washington muốn ký thỏa thuận khoáng sản với Kiev và giờ đây đưa ra thêm phương án quản lý hạ tầng năng lượng hạt nhân.
Thanh Danh (Theo Fox, Reuters, WSJ)