Bị cáo Trần Thị Mai Xa, 35 tuổi, Giám đốc Công ty Masterlife, là một trong 23 lãnh đạo doanh nghiệp bị VKSND Tối cao truy tố về tội Đưa hối lộ, trong vụ án "chuyến bay giải cứu". Cáo trạng xác định, để Masterlife được bay 18 chuyến, bà Xa chi hơn 8 tỷ đồng cho 8 quan chức bộ ngành, trong đó bị cáo Vũ Anh Tuấn và Vũ Sỹ Cường, hai cựu cán bộ Cục Xuất Nhập cảnh, nhận khoảng 2,6 tỷ đồng; cựu Thứ trưởng Ngoại giao Tô Anh Dũng nhận 30.000 USD; cựu cục trưởng Lãnh sự Nguyễn Thị Hương Lan nhận 55.000 USD.
Chiều 20/7, trong gần 10 phút tự bào chữa, bị cáo Xa 6 lần dùng từ "ấm ức" để nói về quá trình xin cấp phép. Theo đó, hành vi phạm tội nảy sinh lần đầu vào cuối tháng 6/2021 khi hồ sơ của Masterlife bị từ chối.
Bị cáo Xa cho biết, hai tháng trước đã trả 1,5 tỷ đồng đặt cọc khách sạn làm địa điểm cách ly nhưng cuối cùng chuyến bay bị từ chối. Tiền đặt cọc mất khiến bà phải bán nhà. Còn chuyến này, hai ngày trước khi bay vẫn chưa được chấp thuận.
"Rất sốt ruột, bị cáo gọi điện hỏi bộ phận bảo hộ công dân của Cục Lãnh sự, được trả lời 'có chút vướng mắc bên Cục Xuất nhập cảnh, Bộ Công an' và dặn sang đó xem thế nào", bà Xa khai.
"Bị cáo như chim gặp cành cong, không còn nhà để bán nữa", bà Xa trình bày.
Bị cáo Nguyễn Thị Mai Xa tại phiên toà chiều 20/7.
Giám đốc Masterlife khai sau đó đã lên Cục Xuất nhập cảnh, được chuyên viên Vũ Sỹ Cường tiếp.
Tại phiên toà chiều nay, bị cáo Xa gần như bật khóc khi nhắc lại lời khai của Cường trong những ngày bị xét hỏi trước rằng hồ sơ của Masterlife bị từ chối vì: "Sếp không biết doanh nghiệp em là ai".
Giám đốc Masterlife tháo khẩu trang giãi bày: Thật sự rất ấm ức. Mình đang làm những điều rất tốt theo chủ trương nhân đạo của Nhà nước mà bị từ chối với lý do này. Hơn nữa chuyến bay còn vận chuyển nhiều hài cốt của người chết vì dịch bệnh.
Mai Xa khai được ông Cường khuyên: "Để giải quyết nhanh, em nên làm theo cơ chế cảm ơn đi, nếu không kịp sẽ khó lắm". Nữ bị cáo sau đó phải tìm cách xoay tiền.
"Giờ đứng đây nhưng bị cáo rất giận, giận lắm", nữ bị cáo nói và cho rằng việc làm của một số bị cáo là cán bộ có thẩm quyền đã khiến mình đưa tiền hối lộ "trong vô thức".
Giải thích việc Masterlife bị xác định là doanh nghiệp chi tiền nhiều thứ 6 trong vụ án, giám đốc Xa cho rằng do "thông lệ buộc phải theo", "lần đầu đã bị ép đưa rồi, lần sau cứ thế phải đưa".
Luật sư: 'Đưa tiền chỉ được để làm đúng pháp luật'
Bào chữa cho bà Xa, luật sư cho rằng thân chủ "gặp muôn vàn khó khăn gian khổ" suốt quá trình xin cấp phép chuyến bay. Một phần do phong tỏa, nhiều địa phương không đón khách cách ly, hoặc có đón lại thiếu khách sạn, không có nơi cách ly.
Nhưng theo luật sư, những khó khăn này "không là gì so với sự nhũng nhiễu" của một số bị cáo. Doanh nghiệp đến gặp thì cán bộ đùn đẩy trách nhiệm, có người còn thẳng thừng ra yêu cầu mỗi chuyến phải chi 150 triệu đồng. Việc phải đưa tiền cho nhiều người "thực sự là rào cản đáng sợ".
Theo luật sư, lần đưa tiền đầu tiên Mai Xa "sa chân" vào chuỗi 19 lần đưa hối lộ khi chỉ còn 2 ngày là chuyến bay khởi hành. Gần 500 khách đang chờ ở sân bay, nhưng vẫn chưa được chấp thuận. "Chi tiền lúc này là đương nhiên. Và các chuyến bay sau, Mai Xa cũng như các doanh nghiệp khác phải đưa tiền như một thông lệ".
"Thân chủ của tôi và các đại diện doanh nghiệp khác phải đưa hối lộ trong tình thế bất khả kháng, đưa tiền chỉ được để làm đúng pháp luật", luật sư bào chữa.
Tại phiên tòa hôm nay và phiên tranh luận hôm qua, nhiều đại diện doanh nghiệp cũng phân trần về "nỗi khổ" khi bị quan chức bộ ngành nhũng nhiễu, ép đưa tiền, bất chấp bối cảnh doanh nghiệp cạn kiệt, khốn cùng vì dịch bệnh.
Bị cáo Nguyễn Tiến Mạnh, Phó giám đốc công ty Lữ Hành Việt, giãi bày suốt hai năm dịch bệnh, nguyện vọng duy nhất của doanh nghiệp chỉ là "được làm việc". Nhận nhiều cuộc gọi của khách đăng ký mua vé máy bay về nước, ông lên danh sách gần 1.000 người, ưu tiên những hoàn cảnh khó khăn. Ông khi đó luôn tin tưởng dù xét duyệt dưới hình thức nào, Lữ Hành Việt cũng đủ điều kiện được cấp phép. Nhưng trái với kỳ vọng, hồ sơ công ty không được duyệt.
"Bị cáo không biết phải trả lời khách như thế nào", ông Mạnh giãi bày và thừa nhận đưa tiền là sai nhưng "không thể làm khác" nếu muốn được cấp phép chuyến bay.
Bị cáo Nguyễn Tiến Mạnh tự bào chữa tại tòa, sáng 20/7. Ảnh: Danh Lam
Ông Mạnh bị VKS cáo buộc đưa hối lộ tổng 27 tỷ đồng, bị đề nghị án tù 7-8 năm do Đưa hối lộ. Vợ của ông, bị cáo Vũ Thùy Dương, Giám đốc công ty, bị truy tố cùng tội danh với mức án đề nghị 2-3 năm tù.
"Dương lệ thuộc hoàn toàn vào bị cáo, cả công việc và tình cảm. Chính bị cáo đã đẩy vợ vào con đường phạm tội, dù là vô tình", ông Mạnh xin giảm án cho vợ.
Ngày mai, ngày thứ 11 của phiên xét xử, VKS sẽ đối đáp với các quan điểm của luật sư và bị cáo.
Thanh Lam - Phạm Dự