Yu, một quản lý tại Bệnh viện Trung ương Vũ Hán, giờ nằm bẹp ở nhà do bị sốt và nghi nhiễm virus corona. Thiếu đồ bảo hộ khiến những nhân viên y tế như Yu đối mặt với nhiều rủi ro ở Vũ Hán, thủ phủ tỉnh Hồ Bắc và là tâm dịch viêm phổi corona (Covid-19).
"Có rất nhiều nguy cơ, chỉ đơn giản là do không có đủ nguồn lực", Yu nói qua điện thoại và thêm rằng cô không thể trao đổi nhiều hơn vì quá mệt.
Nhân viên y tế Trung Quốc trên tuyến đầu chống dịch Covid-19 thường trở thành nạn nhân của nó, một phần do những lúng túng của chính quyền và rào cản về hậu cần. Khi virus corona xuất hiện ở Vũ Hán vào tháng 12 năm ngoái, lãnh đạo thành phố đã đánh giá thấp nguy cơ của nó, khiến nhiều bác sĩ thiếu cảnh giác. Khi dịch bùng phát mạnh, giới chức đã cho phong tỏa Vũ Hán, sau đó là tỉnh Hồ Bắc và nhiều khu vực khác ở Trung Quốc.
Lệnh phong tỏa có thể làm chậm sự lây lan của dịch, nhưng cũng cản trở việc vận chuyển hàng hóa, trang thiết bị y tế cần thiết tới Hồ Bắc. Hậu quả là nhiều y bác sĩ đối mặt với tình trạng thiếu nghiêm trọng khẩu trang y tế và đồ bảo hộ.
Ngày 14/2, chính phủ Trung Quốc lần đầu tiết lộ ảnh hưởng của dịch đối với nhân viên y tế: 1.716 y bác sĩ bị nhiễm virus corona, bao gồm 1.502 người ở Vũ Hán, trong đó có 6 trường hợp tử vong.
Nhân viên y tế chăm sóc bệnh nhân tại phòng điều trị cách ly tại bệnh viện ở Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc tuần trước. Ảnh: AP.
"Dĩ nhiên tôi rất lo bị nhiễm bệnh. Nhưng nếu đến chúng tôi còn lo sợ, chuyện gì sẽ xảy ra với mọi người?", Cai Yi, trưởng khoa gây mê giảm đau ở Bệnh viện Trung ương Vũ Hán, nói.
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình ca ngợi nhân viên y tế ở Hồ Bắc như những anh hùng và huy động đất nước tham gia vào "cuộc chiến toàn dân" chống virus corona. Nhưng nhân viên y tế Vũ Hán cho biết họ thường cảm thấy thất vọng và cô đơn trong cuộc chiến này.
Nhiều người phải bỏ tiền túi để mua đồ bảo hộ, xin bạn bè hoặc dựa vào đồ quyên tặng từ nơi khác ở Trung Quốc hoặc nước ngoài. Một số người khác còn nhịn ăn uống trong thời gian dài để tránh phải đi vệ sinh, bởi như vậy có nghĩa phải cởi bỏ áo choàng bảo hộ mà họ không thể thay thế.
Ngay cả khi giới chức Trung Quốc tiết lộ số nhân viên y tế bị nhiễm hoặc chết do virus corona, nhiều chuyên gia cho biết nhiều câu hỏi quan trọng vẫn còn bỏ ngỏ. Trong đó bao gồm nhân viên y tế bị nhiễm bệnh như thế nào và liệu tốc độ lây nhiễm có đang chậm dần. Những thiếu sót đó có thể khiến nhiều quốc gia khác gặp khó khăn hơn trong việc đánh giá và giảm thiểu rủi ro cho họ.
"Rõ ràng việc có được những thông tin như vậy sớm nhất có thể rất có ích đối với nhiều khu vực khác ở Trung Quốc đang bắt đầu đối phó với dịch viêm phổi, cũng như các nước trên thế giới", Malik Peiris, chuyên gia nghiên cứu về virus tại Đại học Hong Kong, cho hay.
Tổng Giám đốc Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) Tedros Adhanom Ghebreyesus cho biết họ đang tìm kiếm thông tin về thời gian và hoàn cảnh nhiễm bệnh của nhân viên y tế. "Đây là thông tin vô cùng quan trọng bởi các y bác sĩ này là chất keo gắn kết hệ thống y tế và cuộc chiến chống dịch", ông Tedros nói.
Một số bác sĩ và nhân viên y tế đã lên tiếng vì quá tuyệt vọng.
"Lúc đầu, tôi cảm thấy bất lực với hệ thống y tế này. Chỉ tới hôm nay tôi mới hiểu thấu những khó khăn mà nhân viên y tế tuyến đầu phải đối mặt", Chang Le, bác sĩ Bệnh viện Hankou ở Vũ Hán, nói trong tin nhắn xin thêm khẩu trang y tế trên mạng xã hội. Lời cầu xin của anh sau đó đã bị người kiểm duyệt xóa.
Nhân viên vệ sinh lối vào khu cấp cứu tại Trung tâm Y tế Vũ Hán hồi tháng 1. Ảnh: AP.
Chính phủ Trung Quốc thừa nhận thiếu sót trong cung cấp vật tư y tế cho tỉnh Hồ Bắc và liên tục cam kết sẽ tăng cường nguồn cung. Việc thiếu hụt này dường như không thể tránh khỏi khi virus lây lan với tốc độ mà chính phủ không thể lường tới. Nhưng việc thắt chặt kiểm soát để ngăn virus trên khắp Trung Quốc cũng làm chậm quá trình sản xuất và vận chuyển trang thiết bị y tế cần thiết.
Các biện pháp hạn chế đi lại trên đường bộ khiến nhiều lô hàng bị chậm trễ. Nhà máy gặp nhiều khó khăn trong việc đẩy mạnh sản xuất vì thiếu công nhân và nguyên vật liệu. Chính quyền địa phương tích trữ hàng. Hội Chữ thập đỏ nắm quyền phân phối đồ quyên tặng đã tạo ra nút thắt khiến nhân viên bệnh viện tức giận.
Trước tình trạng khan hiếm này, nhân viên y tế ở Vũ Hán cho biết họ chấp nhận sử dụng những đồ bảo hộ không đạt tiêu chuẩn. Bên ngoài Bệnh viện số 4 Vũ Hán, nhân viên y tế đứng đợi gần chiếc xe tải để nhận các thùng khẩu trang và áo bảo hộ được giao tới. Một nhân viên cho biết áo bảo hộ này không đủ chất lượng để bảo vệ họ trước virus.
"Nhưng đó là tất cả những gì chúng tôi có thể có. Chúng tôi phải nhận mọi thứ họ gửi tới", nữ nhân viên giấu tên chia sẻ.
Nhiều người cho biết cuộc sống của họ giờ giống như chạy đua: điều trị cho nhiều bệnh nhân mỗi ngày và săn tìm đồ bảo vệ trong thời gian nghỉ. Sự thiếu hụt buộc nhiều nhân viên như Chang ở các bệnh viện trong thành phố lên mạng xã hội kêu gọi mọi người ủng hộ khẩu trang N95, loại khẩu trang bảo vệ khỏi virus tốt nhất và nhiều đồ bảo hộ khác.
Peng Zhiyong, 53 tuổi, trưởng khoa hồi sức cấp cứu tại Bệnh viện Zhongnan thuộc Đại học Vũ Hán, trả lời phỏng vấn hồi đầu tuần rằng đội của ông sắp hết quần áo bảo hộ và khẩu trang. "Chúng tôi chỉ nghỉ một lần duy nhất trong ngày để ăn uống. Bởi nếu ra khỏi phòng, bạn sẽ không có đồ bảo hộ mới để thay khi trở lại", ông nói.
Peng và nhiều nhà nghiên cứu khác cho biết 40 nhân viên y tế tại bệnh viện của ông bị nhiễm bệnh hồi tháng 1, trong đó có 1/3 ca nhiễm được công bố trong nghiên cứu đăng trên Tạp chí Hiệp hội Y khoa Mỹ tuần trước.
Một bác sĩ 61 tuổi đã chết sau 9 ngày nhiễm virus từ bệnh nhân, theo báo cáo của trang China Philanthropy Times. Một bác sĩ khác bắt đầu có triệu chứng bệnh từ đầu tháng trước, trước khi nhân viên y tế biết về dịch viêm phổi và bắt đầu cảnh giác với nó, theo trang Health Times. Ông qua đời đầu tuần trước.
Trong dịch SARS năm 2002-2003, 15% trong số các ca nhiễm là nhân viên y tế và khoảng 1% chết vì dịch bệnh này, theo chuyên gia Xu Dezhong.
Trước lời kêu gọi giúp đỡ của nhân viên tại các bệnh viện khắp Hồ Bắc, hoạt động quyên tặng được đẩy mạnh. Nhưng yêu cầu lớn về vật tư y tế rất khó có thể được đáp ứng, đặc biệt là trong thời gian phong tỏa.
Giới chức thành phố Tiên Đào, tỉnh Hồ Bắc lúc đầu nói rằng các công ty sản xuất quần áo bảo hộ và khẩu trang y tế không thể quay lại sản xuất trước ngày 14/2. Vấp phải sự chỉ trích, giới chức hôm 10/2 thông báo 73 công ty có thể mở cửa trở lại.
Ngoài ra, việc vận chuyển hàng tới Hồ Bắc cũng gặp nhiều cản trở dù về mặt lý thuyết, chính phủ đã "bật đèn xanh" cho các xe chở vật tư y tế. Nhưng trên thực tế, nhiều chuyến hàng vẫn bị giới chức địa phương và cảnh sát chặn lại. Theo tờ Beijing News, một tài xế xe tải chia sẻ đã bị chặn lại 14 lần để đo thân nhiệt khi đi ra khỏi thành phố Vũ Hán để lấy vật tư y tế.
Guo Fei, doanh nhân 27 tuổi, người từng giúp mua và vận chuyển vật tư y tế tới bệnh viện ở thành phố Hiếu Cảm ở Hồ Bắc, cho hay đội của anh bị cảnh sát giữ lại khoảng 8 tiếng ở tỉnh Giang Tây, khi họ đến đó lấy đơn đặt hàng găng tay y tế. Cảnh sát có vẻ đang gây khó khăn vì giới chức địa phương muốn giữ lại nguồn hàng cho địa phương.
"Tôi có thể chấp nhập sự kiểm soát của chính phủ, nhưng không chấp nhận được chủ nghĩa cục bộ địa phương", Guo nói.
Nhiều bác sĩ cũng chỉ trích sự quan liêu đã cản trở hoạt động phân phối đồ quyên tặng. Nhiều lô hàng vật tư y tế được quyên tặng đều phải thông qua Hội Chữ Thập đỏ và cơ quan này cũng gặp nhiều khó khăn vì thiếu nhân viên và bị quá tải.
Trong bài đăng đầy bức xúc trên mạng, bác sĩ Chang của Bệnh viện Hankoi mô tả lại quá trình khó khăn để lấy 10.000 khẩu trang N-95 từ Hội Chữ Thập đỏ. Nhưng cuối cùng ông chỉ nhận được hơn 9.000 khẩu trang kém chất lượng.
"Lúc đó tôi chỉ muốn khóc", Chang nói trước khi kết thúc đoạn video.
Nhân viên may quần áo bảo hộ y tế tại nhà máy ở thành phố Vô Tích, tỉnh Giang Tô hôm 8/2. Ảnh: AFP.
Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường, người chịu trách nhiệm giám sát cuộc chiến chống Covid-19, hồi đầu tháng 2 nói rằng "sự quản lý thống nhất trên phạm vi quốc gia" sẽ giúp vượt qua sự thiếu hụt trang thiết bị. Chỉ một tuần sau, Ủy ban Thường vụ Bộ Chính trị Trung Quốc cho biết tình trạng thiếu giường, nhân viên y tế và các nguồn lực khác vẫn tồn tại trên khắp Hồ Bắc. Theo dữ liệu chính thức từ tỉnh Hồ Bắc, việc vận chuyển khẩu trang chất lượng cao và nhiều đồ dùng khác đã được đẩy mạnh trong những ngày gần đây.
Cho tới khi tình trạng này được khắc phục, các nhân viên y tế ở Trung Quốc vẫn phải tự tìm cách đương đầu với dịch viêm phổi. Bác sĩ Cai ở Bệnh viện Trung ương Vũ Hán cho biết đã phải chỉ định nhân viên y tế trẻ điều trị cho bệnh nhân nhiễm virus corona để tránh gây nguy hiểm cho nhân viên lớn tuổi hơn. "Thành thực mà nói, nếu bác sĩ lớn tuổi nhiễm bệnh, hệ thống miễn dịch của họ yếu hơn rất nhiều", ông nói.
Trong khi đó, bác sĩ Peng ở Bệnh viện Zhongnan nói rằng cần quan tâm hơn tới tính mạng của nhân viên y tế. "Bởi vì khi đất nước không còn nhân viên y tế nữa, chúng ta biết hy vọng vào đâu?", Peng nói.
Thanh Tâm (Theo NY Times)