"Hôm nay, tôi sẽ tiết lộ thông tin tình báo chứng minh Hamas sử dụng bệnh viện Al-Shifa làm cơ sở hạ tầng quân sự", Daniel Hagari, phát ngôn viên Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF), nói trong cuộc họp báo ngày 27/10. Đây là lần đầu tiên Israel công khai hướng mục tiêu vào Al-Shifa, bệnh viện lớn nhất ở Dải Gaza, kể từ khi chiến sự với Hamas bùng phát.
Ông Hagari sau đó trình chiếu video mô phỏng về một cơ sở dưới lòng đất mà ông mô tả là "trung tâm chỉ huy lớn" của Hamas bên dưới bệnh viện, kết nối với một số cơ sở khác xa hơn bằng các lối đi bí mật dưới lòng đất.
"Đây chỉ là minh họa. Chúng tôi sẽ không chia sẻ tài liệu gốc mà chúng tôi đã có ở đây", Hagari nói, thêm rằng thông tin tình báo đã được chia sẻ với đồng minh của Israel.
Trong ba tuần tiếp theo, giới chức Israel liên tục đưa ra cáo buộc rằng nhóm Hamas đã biến bệnh viện Al-Shifa thành một cơ sở quân sự, dù đây là nơi trú ẩn của của hàng nghìn bệnh nhân, y bác sĩ và thường dân Palestine. IDF tuyên bố điều này khiến bệnh viện trở thành mục tiêu quân sự hợp pháp, dù họ đưa ra rất ít bằng chứng công khai để chứng minh cáo buộc của mình.
"Chúng tôi có thông tin xác nhận Hamas đang dùng bệnh viện đó làm sở chỉ huy và kiểm soát, và có thể là lưu trữ vũ khí", cố vấn an ninh quốc gia Nhà Trắng John Kirby nói ngày 14/11, nhắc đến bệnh viện Al-Shifa. "Đây là một tội ác chiến tranh".
Đêm 14/11, vài giờ sau phát biểu của Kirby, quân đội Israel triển khai chiến dịch đột kích bằng bộ binh vào bệnh viện mà họ coi là "trái tim đang đập" của Hamas.
Các bệnh viện ở vùng xung đột thường được bảo vệ theo luật nhân đạo quốc tế, trừ khi cơ sở y tế đó được một bên tham chiến sử dụng. Ngay cả khi đó, chăm sóc và điều trị cho bệnh nhân vẫn là ưu tiên tối quan trọng mà bất cứ lực lượng nào cũng phải tôn trọng.
"Lực lượng tấn công có nghĩa vụ phải làm bất kỳ điều gì để duy trì chức năng nhân đạo của bệnh viện, ngay cả khi trong tòa nhà có chiến binh đối phương ẩn náu", Adil Haque, nhà nghiên cứu tại Trường Luật Rutgers ở Mỹ, nói.
Lều trại của người tị nạn dựng lên trong khuôn viên bệnh viện Al-Shifa ở Gaza City ngày 7/11. Ảnh: AFP
Quân đội Israel ngày 15/11 công bố hai video cùng một số hình ảnh về kết quả đột kích bệnh viện Al-Sahfi, cho thấy nhiều vũ khí và thiết bị mà họ cho là của Hamas. Hai video đều được quay bên trong khoa chẩn đoán hình ảnh của bệnh viện, nằm cạnh khu cấp cứu. Trong video dài hơn, phát ngôn viên IDF Jonathan Conricus đã chỉ ra những nơi mà ông tin rằng Hamas đã sử dụng để giấu vũ khí, trang bị.
Một balo, một khẩu súng trường kiểu AK và đạn dược được giấu sau máy chụp MRI. Ông cũng cho biết bốn khẩu súng trường được tìm thấy trong một tủ đồ của nhân viên bệnh viện.
Những bức ảnh mà IDF công bố sau đó cho thấy những thứ họ thu được, gồm quân phục, 11 khẩu súng, 3 áo chống đạn, phù hiệu Hamas, 9 lựu đạn, 2 cuốn kinh Koran, một tràng hạt và một hộp chà là.
"Bản thân số vũ khí này khó có thể chứng minh có lực lượng Hamas đóng quân ở Al-Shifa, hay biện minh cho hành động quân sự phớt lờ luật pháp quốc tế", Brian Finucane, cố vấn cấp cao tại Nhóm Khủng hoảng Quốc tế ở Bỉ, nói.
Trong cuộc phỏng vấn với CNN ngày 15/11, phát ngôn viên IDF Richard Hecht tỏ ra thận trọng khi bình luận về cuộc đột kích. "Chúng tôi đã tìm thấy một số thứ. Đó là tất cả những gì tôi có thể nói vào lúc này", ông nói.
IDF nói với phóng viên BBC Lucy Williamson, một trong hai nhà báo nước ngoài đầu tiên được đưa vào bệnh viện Al-Shifa, rằng trong số những đồ vật được quân đội thu được có một laptop chứa dữ liệu về các con tin trong tay Hamas.
Năm 2014, Tổ chức Ân xá Quốc tế phát hiện các chiến binh Hamas đã sử dụng một phần bỏ hoang của bệnh viện Al-Shifa để "giam, thẩm vấn nghi phạm", trong khi các phần khác vẫn tiếp tục hoạt động chăm sóc y tế.
Bác sĩ, nhân viên y tế tại Al-Shifa và Hamas phủ nhận cáo buộc bệnh viện được sử dụng cho mục đích quân sự. "Những cáo buộc về bệnh viện Al-Shifa thật lố bịch", phát ngôn viên Hamas Basem Naim nói ngày 15/10.
"Tôi và đồng nghiệp sẽ không đẩy cuộc sống của mình vào hiểm nguy với những người cầm súng ở bên cạnh. Ở đây chỉ có dân thường", Ahmed Mokhallalati, bác sĩ phẫu thuật ở Al-Shifa, nói ngày 13/11.
Tình hình ở bệnh viện Al-Shifa đã trở nên tồi tệ kể từ khi xung đột Israel - Hamas bùng phát. Hành lang trở thành phòng mổ, các ca phẫu thuật được tiến hành mà không có thuốc gây mê, trẻ sinh non không thể ở trong lồng kính. Khi nhiên liệu cho máy phát điện cạn kiệt, các bác sĩ buộc phải lựa chọn bệnh nhân để cứu.
Trong nhiều tuần, Israel đã kêu gọi dân thường và nhân viên y tế sơ tán khỏi Al-Shifa. Dù nhiều người đã nghe theo và sơ tán về phía nam Gaza, các bác sĩ từ chối bỏ lại bệnh nhân.
Các bệnh viện khác đã bỏ trống trong những ngày gần đây, khi không còn có thể cung cấp dịch vụ, gồm cả bệnh viện nhi Al-Rantisi, nơi quân đội Israel tuần này công bố hai video và bản đồ để củng cố tuyên bố Hamas sử dụng bệnh viện làm nơi trú ẩn.
Khi lực lượng Israel tiến vào Al-Shifa rạng sáng 15/11, giám đốc phòng cấp cứu Omar Zaqout nói rằng điều kiện ở đây rất tồi tệ, khi không có nước và điện mất liên tục.
"Chúng tôi nhận ra binh sĩ Israel đang áp sát dựa vào những tiếng súng, tiếng nổ xung quanh bệnh viện", ông nói.
Binh sĩ Israel tác chiến tại Dải Gaza trong ảnh công bố ngày 13/11. Ảnh: Reuters
Hamas cho rằng Mỹ đã "bật đèn xanh để lực lượng Israel tấn công tàn bạo hơn nữa vào các bệnh viện, với mục tiêu phá hủy hệ thống y tế Gaza, khiến người dân Palestine phải di dời".
"Chúng tôi cảm thấy điều quan trọng là phải cho thế giới thấy chính xác những gì Hamas đang làm", một quan chức Mỹ nói ngày 15/11. "Điều đó không có nghĩa chúng tôi muốn Israel tiến hành hoạt động quân sự ở bệnh viện này. Ngược lại, chúng tôi không muốn thấy các bệnh viện bị tập kích".
Trong khi đó, chính phủ Israel khẳng định chiến dịch đột kích Al-Shifa phù hợp với luật pháp quốc tế bởi quân đội nước này đã cảnh báo trước cho Hamas rằng họ phải rời khỏi các căn cứ trong bệnh viện.
"Thời hạn đã qua và bệnh viện đã không còn trong trạng thái được bảo vệ", người phát ngôn chính phủ Israel Eylon Levi nói ngày 15/11.
Vị trí các bệnh viện ở Dải Gaza. Đồ họa: CNN
Song giới chuyên gia phản đối lập luận của Israel. "Các bệnh viện chỉ mất sự bảo vệ đặc biệt nếu được sử dụng để tiến hành các hành động gây hại cho một bên tham chiến. Việc nó từng được sử dụng trong quá khứ hay sẽ được sử dụng trong tương lai là không đủ căn cứ. Do đó, nếu Hamas từng sử dụng một phần bệnh viện trong quá khứ nhưng đã từ bỏ trước cuộc tấn công của IDF, bệnh viện phải được khôi phục trạng thái bất khả xâm phạm", Haque nói.
Giới chuyên gia cho rằng Al-Shifa đã trở thành biểu tượng cho xung đột nghiêm trọng giữa Israel và Hamas ở Gaza. Đối với người Israel, cuộc đột kích vào bệnh viện cho thấy Hamas đang sử dụng cơ sở dân sự bất hợp pháp và quân đội Israel đang giành chiến thắng.
"Họ nói chúng tôi không thể xâm nhập Al-Shifa. Chúng tôi đã làm được. Không nơi nào ở Gaza mà chúng tôi không thể chạm tới", Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu nói.
Song với người Palestine và những người phản đối chiến dịch, đây là ví dụ về chiến thuật đáng lên án của Israel vào cơ sở phi quân sự.
"Bệnh viện không phải là chiến trường", giám đốc viện trợ Liên Hợp Quốc Martin Griffiths chia sẻ trên mạng xã hội.
Thanh Tâm (Theo Washington Post)