Chiều 19/3, VKS hoàn tất luận tội đối với bà Trương Mỹ Lan (68 tuổi, Chủ tịch Tập đoàn Vạn Thịnh Phát) và 85 người liên quan đến các sai phạm tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Sài Gòn (SCB).
VKS đánh giá bà Trương Mỹ Lan có nhiều tình tiết giảm nhẹ như phạm tội lần đầu, có nhiều đóng góp cho cộng đồng, nhân thân tốt, tích cực tham gia các hoạt động từ thiện, phòng chống dịch. Tuy nhiên, bị cáo phạm tội nhiều lần trong thời gian dài, với thủ đoạn tinh vi, phạm tội có tổ chức; không thành khẩn, khai báo quanh co, đổ lỗi cho cấp dưới; hành vi phạm tội gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng, không có khả năng thu hồi.
Từ đó, VKS đề nghị HĐXX tuyên phạt bà Lan mức án 20 năm tù về tội Đưa hối lộ; 19-20 năm tù về tội Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng; tử hình về tội Tham ô tài sản. Tổng hợp hình phạt bị cáo bị đề nghị là tử hình.
Sau phút mất bình tĩnh, ngã quỵ, bà Lan được phép ngồi thay vì phải đứng nghe VKS nêu quan điểm giải quyết vụ án. Trong nhiều giờ sau đó, bà luôn cúi đầu, vẻ mệt mỏi.
Bà Trương Mỹ Lan tại tòa, chiều 19/3. Ảnh: Thanh Tùng
Theo VKS, các tài liệu trong hồ sơ vụ án, kết quả thẩm vấn tại tòa có căn cứ xác định, từ năm 2011, bà Lan đã thâu tóm 3 ngân hàng tư nhân để hợp nhất thành SCB. Lợi dụng chính sách của Nhà nước trong đề án tái cơ cấu SCB, bà Lan đã thâu tóm nhà băng như một công cụ tài chính để huy động vốn phục vụ kinh doanh cá nhân và Hệ sinh thái của Vạn Thịnh Phát.
Với việc sở hữu 91,5% cổ phần của SCB thông qua nhiều cá nhân, bà Lan đã chỉ đạo lãnh đạo chủ chốt tại SCB và Vạn Thịnh Phát lập các hồ sơ khống, rút tiền SBC. Để hợp thức hóa việc rút tiền và tránh bị phát hiện sai phạm, bà Lan đã chỉ đạo cán bộ ở SCB chuyển tiền giải ngân vào các công ty "ma", sau đó thực hiện rút tiền mặt hoặc chuyển lòng vòng nhằm cắt đứt dòng tiền. Việc đưa các tài sản đảm bảo có giá trị thấp rồi nâng khống để đảm bảo cho các khoản vay lớn chỉ là thủ đoạn nhằm chiếm tiền người dân gửi tại SCB.
Trong đó, từ năm 2012 đến 2017, bà Lan đã chỉ đạo lập hồ sơ khống cho 304 khách hàng, vay 368 khoản. Đến năm 2022, các khoản vay này còn dư nợ hơn 132.000 tỷ đồng cả gốc và lãi. Sau khi cấn trừ vào số tài sản đảm bảo các khoản vay này gây thiệt hại 64.600 tỷ đồng. Hành vi trong giai đoạn này của bà Lan là phạm tội Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng.
Từ tháng 2/2018 đến tháng 10/2022, bà Lan đã chỉ đạo lập khống 916 hồ sơ vay vốn của SCB 545.000 tỷ đồng, chiếm đoạt 304.000 tỷ; gây thiệt hại gần 130.000 tỷ đồng tiền lãi phát sinh. Do Bộ luật Hình sự 2015 có sự thay đổi về đường lối xử lý đối với các sai phạm xảy ra tại thời điểm trước và sau ngày 1/1/2018 (Bộ luật Hình sự 2015 có hiệu lực) nên hành vi này của bà Lan phạm tội Tham ô tài sản.
Trong suốt 10 năm thâu tóm SCB, bà Lan đã chỉ đạo đồng phạm giải ngân cho nhóm công ty trong Hệ sinh thái Vạn Thịnh Phát tổng cộng hơn 2.500 khoản vay. Đến tháng 10/2022, nhóm bà Lan và Vạn Thịnh Phát còn gần 1.300 khoản vay gây thiệt hại 677.000 dư nợ gốc và lãi. Tuy nhiên, VKS xác định, thiệt hại của vụ án là hơn 498.000 tỷ đồng, trên cơ sở xem xét theo nguyên tắc có lợi cho các bị cáo, sau khi cấn trừ đi giá trị các tài sản đảm bảo.
Cơ quan công tố xác định, để che giấu thực trạng yếu kém của SCB, giúp nhà băng thoát khỏi diện kiểm soát đặc biệt, bà Lan đã chỉ đạo thuộc cấp mua chuộc đoàn cán bộ thanh tra. Trong đó, Võ Tấn Hoàng Văn (cựu tổng giám đốc SCB) đã 4 lần đưa cho bà Đỗ Thị Nhàn (cựu cục trưởng Thanh tra, giám sát của Ngân hàng Nhà nước) số tiền 5,2 triệu USD; đưa tiền và quà cho các thành viên đoàn thanh tra để bưng bít sai phạm, tạo điều kiện cho SCB được tiếp tục tái cơ cấu.
Bị cáo Đỗ Thị Nhàn. Ảnh: Thanh Tùng
Đề nghị án chung thân nhiều cựu lãnh đạo SCB
Đối với nhóm cựu cán bộ chủ chốt tại SCB, VKS xác định họ đã giúp sức tích cực cho bà Lan chiếm đoạt số tiền đặc biệt lớn. Viện đánh giá quá trình điều tra và tại tòa, các bị cáo này thành khẩn khai báo, tích cực hợp tác với cơ quan điều tra giải quyết vụ án, có nhiều thành tích trong công tác, gia đình có công với cách mạng, khắc phục một phần hậu quả... Tuy nhiên, hành vi phạm tội có nhiều tình tiết tăng nặng như: có tổ chức, phạm tội nhiều lần trong thời gian dài, gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng... nên phải cần có mức án tương xứng.
Từ đó, VKS đề nghị HĐXX tuyên Đinh Văn Thành (cựu chủ tịch SCB, đang trốn truy nã), Bùi Anh Dũng (cựu chủ tịch SCB giai đoạn sau), Võ Tấn Hoàng Văn (cựu tổng giám đốc) mức án tù chung thân về các tội Tham ô tài sản; Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng hoặc Vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng.
Bị cáo Trương Khánh Hoàng (cựu quyền tổng giám đốc SCB), Trần Thị Mỹ Dung (phó tổng giám đốc SCB) bị VKS đề nghị mức án 19-20 năm tù về tội Tham ô tài sản.
Với các bị cáo tại SCB còn lại, VKS cho rằng họ chỉ là những người làm công ăn lương, đồng phạm giúp sức bà Lan, không được hưởng lợi trong số tiền bà Lan chiếm đoạt... nên đề nghị tòa xem xét giảm nhẹ một phần hình phạt.
Chồng và cháu gái của bà Lan
Bị cáo Trương Huệ Vân (Tổng giám đốc Công ty cổ phần đầu tư Tập đoàn Vạn Thịnh Phát) bị xác định đã thực hiện chỉ đạo của bà Lan, đồng thời lợi dụng chức vụ quyền hạn là Tổng giám đốc Công ty cổ phần đầu tư Tập đoàn Vạn Thịnh Phát chỉ đạo cấp dưới thành lập, sử dụng 52 công ty "ma" và 4 công ty có hoạt động thật, tạo lập 155 khoản vay tại SCB, giúp bà Lan chiếm đoạt hơn 1.088 tỷ đồng và gây thiệt hại 25 tỷ.
VKS đề nghị HĐXX tuyên phạt Vân mức án 19-20 năm tù về tội Tham ô tài sản.
Ông Chu Lập Cơ (tỷ phú Hồng Kông, chồng bà Lan, Chủ tịch HĐQT Công ty Times Square) đã giúp sức cho vợ 2 lần ký biên bản HĐQT, đồng ý thế chấp tài sản của Công ty Times Square bảo lãnh cho 73 khoản vay, gây thiệt hại cho SCB 9.116 tỷ đồng.
Ông Cơ bị VKS đề nghị mức án 11-12 năm tù về tội Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng.
Nhóm cựu cán bộ thanh tra Ngân hàng Nhà nước
Các bị cáo này bị xác định nhận tiền, các lợi ích vật chất từ SCB nên đã sửa kết quả thanh tra nhằm che giấu sai phạm của ngân hàng này, tạo điều kiện cho SCB tiếp tục thực hiện đề án tái cơ cấu nhằm rút tiền ngân hàng.
Trong đó, bà Đỗ Thị Nhàn (cựu cục trưởng Thanh tra, giám sát ngân hàng II - cục II, thuộc Ngân hàng Nhà nước, trưởng đoàn thanh tra) đã 4 lần nhận của SCB 5,2 triệu USD thông qua Võ Tấn Hoàng Văn.
Bà Nhàn bị VKS đề nghị tuyên phạt mức án chung thân về tội Nhận hối lộ.
Ông Nguyễn Văn Hưng, cựu phó chánh thanh tra thuộc Ngân hàng Nhà nước (NHNN), là người ký quyết định thực hiện thanh tra SCB. Bị cáo vì động cơ cá nhân, nhận tiền từ SCB, chỉ đạo đoàn thanh tra che giấu, bưng bít sai phạm của SCB, báo cáo không trung thực, đầy đủ lên lãnh đạo NHNN và Chính phủ về thực trạng của ngân hàng này, tạo điều kiện cho ngân hàng tiếp tục thực hiện đề án tái cơ cấu.
Theo VKS, quá trình điều tra, ông Hưng đã nộp lại số tiền vụ lợi 390.000 USD, lần đầu phạm tội nhưng gây hậu quả lớn, nên cần bản án nghiêm khắc - đề nghị HĐXX tuyên phạt 14-15 năm tù.
Đề nghị tuyên bà Trương Mỹ Lan bồi thường 677.000 tỷ đồng
Về trách nhiệm dân sự, VKS đề nghị bị cáo Trương Mỹ Lan phải bồi thường cho SCB 677.000 tỷ đồng thiệt hại và lãi phát sinh.
Số tiền bị cáo Dương Tấn Trước, Cao Việt Dũng (cựu tổng giám đốc, chủ tịch HĐQT Công ty Tường Việt); Nguyễn Thanh Tùng (cựu tổng giám đốc Công ty dầu khí Đông Phương)... nhận của bà Lan phải hoàn lại để khắc phục hậu quả.
Tiếp tục kê biên tài sản của Trương Mỹ Lan, Trương Huệ Vân để đảm bảo nghĩa vụ thi hành án. Các mã tài sản đang thế chấp tại SCB, VKS đề nghị giao lại cho SCB xử lý thu hồi nợ.
Cơ quan công tố đề nghị tịch thu toàn bộ số tiền các bị cáo hưởng lợi, tự nguyện khắc phục thiệt hại và được trừ vào nghĩa vụ của bị cáo Lan; tiếp tục tạm giữ và duy trì lệnh kê biên đối với các tài sản của Nguyễn Cao Trí để đảm bảo thi hành án. Các quan hệ dân sự khác, VKS đề nghị tòa xử lý theo quy định của pháp luật.
Phiên tòa tiếp tục với phần bào chữa của 5 luật sư bào chữa cho bà Trương Mỹ Lan. Trong đó, riêng luận cứ bào chữa cho thân chủ của ông Phan Trung Hoài dài 61 trang.
Hải Duyên - Quốc Thắng