Quân đội Israel đã thử nhiều phương pháp thăm dò các đường hầm của Hamas ở Gaza, từ người máy, chó robot đến chó thật. Nhưng họ nhanh chóng nhận ra lựa chọn rẻ và hiệu quả nhất để thâm nhập mê cung dưới lòng đất tại Gaza, nơi tiềm ẩn mối đe dọa chết người với mọi binh lính, là những chiếc máy bay không người lái (UAV) 4 cánh nhỏ.
Không chỉ trong đường hầm, trên chiến trường đô thị của Gaza, quân đội Israel đã dùng những chiếc UAV này khảo sát các tòa nhà đổ nát trước khi cử binh lính tới. Chúng cũng cung cấp năng lực trinh sát trên không cho các đơn vị và thỉnh thoảng đóng vai trò như vũ khí tấn công.
UAV SMASH Dragon của công ty Smart Shooter, Israel, có khả năng mang theo súng trường tấn công. Ảnh: Smart Shooter
Đây chỉ là một phần trong kho vũ khí UAV mà các quan chức quân sự Israel cho rằng đã đóng vai trò thiết yếu trong việc giảm thiểu thương vong khi họ mở chiến dịch trên bộ tại Gaza, một chiến trường đông dân cư, nơi lực lượng Hamas luôn thoắt ẩn thoắt hiện và đầy rẫy bẫy mìn.
Israel cũng vận hành một phi đội UAV cánh bằng cỡ lớn. Nhiều chiếc lớn bằng tiêm kích F-16 và số khác đủ nhỏ để binh sĩ có thể cõng trên lưng, thực hiện kết hợp các chức năng giám sát, trinh sát và không kích. UAV lớn nhất có khả năng bay tới độ cao gần 14.000 m trong gần một ngày rưỡi, chiếc nhỏ nhất hoạt động tốt ở độ cao hơn 1.500 m trong vài giờ.
Giới chức quân sự Israel cho biết những UAV này là trụ cột hỗ trợ quan trọng cho các binh sĩ. Nhưng các UAV 4 cánh nhỏ giá rẻ tỏ ra hữu ích hơn về nhiều mặt ở một số khu vực chiến trường, như trong các địa đạo.
Khoảng 10 năm trước, Hội đồng An ninh Quốc gia Israel từng kết luận rằng UAV 4 cánh không có tác động đáng kể tới chiến trường, theo cựu cố vấn an ninh quốc gia nước này Jacob Nagel.
"Giờ đây, bầu trời Gaza tràn ngập chúng", ông nói.
Việc sử dụng ngày càng nhiều UAV thương mại cỡ nhỏ đã trở thành thực tế mới trong các cuộc xung đột trên khắp thế giới. Cả Nga và Ukraine đều phụ thuộc rất nhiều vào UAV để giám sát và tấn công, trong khi Hamas cũng sử dụng UAV nhỏ trong cuộc đột kích lãnh thổ Israel hôm 7/10.
UAV 4 cánh đã trở thành cứu tinh cho các đơn vị nhỏ được trang bị hạn chế hơn của Israel, trong đó có lực lượng dự bị được huy động tham chiến sau cuộc tấn công của Hamas.
Tuy nhiên, quân đội Israel từng không nghĩ đến việc sử dụng UAV để khám phá đường hầm Hamas. Họ ban đầu sử dụng robot hạng nặng kết nối với mặt đất bằng dây cáp để thăm dò hàng trăm km địa đạo ở Gaza. Song nền địa đạo thường chứa đầy rác, chướng ngại vật, khiến robot vấp ngã. Một số lối đi lại quá hẹp khiến chúng không thể vượt qua.
Israel cũng đã thử sử dụng chó robot nhưng chúng đắt tiền và quá nặng nề.
UAV nhỏ có thể tạo ra bản đồ 3D của các đường hầm, không cần dây cáp kết nối và phù hợp cả với những không gian nhỏ. Chúng cũng có khả năng tạo ra mạng lưới liên lạc riêng dưới lòng đất, với mỗi chiếc được biến trở thành trạm "bắc cầu" tín hiệu giúp chiếc sau bay xa hơn.
Israel không phải quốc gia duy nhất đánh giá sai lầm khả năng của UAV 4 cánh nhỏ trong vùng chiến sự. Quân đội Mỹ suốt nhiều năm đã tập trung vào việc chế tạo những UAV lớn, đắt tiền hơn trước khi nhận ra họ đã đánh mất thị trường UAV cỡ nhỏ vào tay Trung Quốc.
Ngày nay, SZ DJI Technology của Trung Quốc là nhà sản xuất UAV thương mại lớn nhất thế giới và những chiếc UAV rẻ tiền họ sản xuất đã trở nên phổ biến trên chiến trường.
Nhân viên tại các công ty UAV tư nhân làm việc với quân đội Israel cho biết khi xung đột ở Gaza nổ ra và quân đội Israel đổ xô đi săn lùng UAV loại nhỏ, nhiều chiếc trong số đó được gửi đến từ Trung Quốc.
Trong một video do quân đội Israel công bố, có thể thấy các binh sĩ đang thả UAV DJI Mavic 3 do Trung Quốc sản xuất vào một đường hầm bên dưới bệnh viện ở Gaza City.
Một quan chức quân sự cấp cao của Israel cho biết Tel Aviv đang cố gắng đề ra tiêu chuẩn cho những loại UAV binh lính có thể sử dụng trên chiến trường.
"Ưu tiên mua sắm hàng đầu của Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) hiện nay là UAV có thể sử dụng cho các hoạt động giải cứu con tin từ hệ thống đường hầm của Hamas", Blake Resnick, giám đốc điều hành công ty UAV Mỹ BRINC, nói.
Theo Resnick, quân đội Israel hồi đầu tháng đã mua một số UAV của BRINC, được thiết kế cho các hoạt động tìm kiếm và cứu nạn. Chúng đang được sử dụng chủ yếu cho hoạt động giải cứu con tin trong môi trường dưới lòng đất tại Dải Gaza.
Aviv Shapira, nhà đồng sáng lập kiêm giám đốc điều hành công ty UAV XTEND, lần đầu tiên làm việc với quân đội Israel cách đây vài năm. Họ cùng làm việc trong một dự án sử dụng UAV 4 cánh để bắn hạ những quả bóng bay gây cháy được thả từ Gaza để gây hỏa hoạn cho các trang trại Israel.
Ông cho biết quân đội Israel hiện sử dụng UAV của công ty cho nhiều mục đích ở Gaza. Một số bay vào đường hầm. Một số có thể chui qua cửa sổ và khám phá bên trong các tòa nhà. Số khác mang chất nổ để thả xuống vị trí của Hamas.
Theo Shapira, đơn vị đặc nhiệm Yahalom của Israel chuyên tìm và phá hủy các đường hầm của Hamas. Họ sử dụng UAV để thả đồ vật xuống bẫy mìn thường thấy xung quanh các lối vào đường hầm nhằm vô hiệu hóa chúng.
Hình ảnh hiển thị trong kính thực tế ảo của một binh sĩ Israel đang điều khiển UAV. Ảnh: XTEND
Máy bay không người lái cỡ nhỏ XTEND của Xtender được trang bị camera có thể tạo bản đồ 3D theo thời gian thực, giúp chúng bay dễ dàng trong nhà và đường hầm. Chúng có thể hoạt động như một hệ thống chuyển tiếp tín hiệu điều khiển vô tuyến, tăng tầm hoạt động cho UAV.
Shapira cho rằng những chức năng này, ban đầu được thiết kế để dùng trong nhà, giờ đây trở nên cần thiết cho mục đích sử dụng ngoài trời ở Gaza, vì cả Hamas và Israel đều đang gây nhiễu Hệ thống Định vị Toàn cầu (GPS) và tín hiệu vô tuyến.
Một người cũng có thể chỉ huy nhiều UAV cùng lúc, điều khiển chiếc này đột nhập vào tòa nhà thông qua cửa sổ và ra lệnh cho chiếc khác ở lối vào để giám sát đa chiều. Trong lúc đó, chiếc thứ ba sẽ rà soát tòa nhà để tìm kiếm mục tiêu.
"Chúng tôi phát hiện ra rằng kết hợp ba UAV với nhau có thể tạo ra những điều phi thường", Shapira nói.
Vũ Hoàng (Theo WSJ, AFP, Reuters)