Các quan chức chính quyền Tổng thống Joe Biden từng đề cập tới khả năng ông Volodymyr Zelensky tới thăm Nhà Trắng trong các cuộc trao đổi với giới chức Kiev suốt nhiều tháng qua. Họ hy vọng chuyến thăm như vậy sẽ cho thấy sự ủng hộ mạnh mẽ với Ukraine, trong bối cảnh chiến sự với Nga chưa có dấu hiệu hạ nhiệt.
Trong các cuộc điện đàm trước chuyến thăm, ông Zelensky cũng nói với Tổng thống Biden và quan chức Nhà Trắng rằng Mỹ là quốc gia đầu tiên ông muốn tới thăm khi điều kiện phù hợp, theo các quan chức Mỹ. Bởi vậy, khi hai lãnh đạo điện đàm ngày 11/12, ông Biden đã thảo luận về khả năng Tổng thống Ukraine tới thăm Mỹ, mở đầu cho quá trình chuẩn bị giữa hai nước.
Sau cuộc điện đàm, Nhà Trắng đã đưa ra lời mời chính thức tới Tổng thống Ukraine vào ngày 14/12, theo quan chức cấp cao trong chính quyền Biden. Ông Zelensky chấp nhận lời mời vào ngày 16/12 và chuyến thăm được xác nhận hai ngày sau đó.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky (trái) được Tổng thống Joe Biden và phu nhân chào đón ở thủ đô Washington hôm 21/12. Ảnh: AP.
Sau khi Tổng thống Ukraine xác nhận sẽ đến Mỹ, Nhà Trắng đã thông báo cho văn phòng của Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi về kế hoạch đi lại của ông Zelensky.
Những gì diễn ra sau đó là một kế hoạch được chuẩn bị công phu của các quan chức Mỹ và Ukraine nhằm nhanh chóng đưa Tổng thống Zelensky đến Washington an toàn. Đây là chuyến công du nước ngoài đầu tiên của ông Zelensky kể từ khu xung đột bùng phát hồi cuối tháng 2.
Tổng thống Zelensky sáng 21/12 đi tàu tới nhà ga ở Przemysl, thị trấn biên giới của Ba Lan giáp Ukraine. Ông sau đó ngồi chung xe với đại sứ Mỹ tại Ukraine Bridget Brink để tới thẳng sân bay Rzeszow ở miền đông Ba Lan.
Tại sân bay Rzeszow, một phi cơ Boeing C-40B của không quân Mỹ đã chờ sẵn. Đây là máy bay chuyên chở các bộ trưởng và quan chức cấp cao trong chính quyền Tổng thống Biden.
Ông Zelensky lên chiếc Boeing C-40B và bắt đầu hành trình bay thẳng tới căn cứ liên quân Andrews ở bang Maryland, Mỹ vào chiều 21/12. Nhà Trắng đã không thông báo về chuyến thăm cho tới 1h sáng 21/12, thời điểm đoàn tàu hỏa chở ông Zelensky đã rời khỏi lãnh thổ Ukraine tiến vào đất Ba Lan.
Trong quá trình máy bay chở ông Zelensky đến gần Biển Bắc, nơi tàu ngầm Nga thường tuần tra, Mỹ đã điều tiêm kích F-15E Strike Eagle và máy bay cảnh báo sớm (AWACS) từ các căn cứ ở châu Âu hộ tống. Tiêm kích F-15 chỉ quay về căn cứ sau khi chiếc C-40B tiến vào không phận Scotland.
Khi máy bay C-40B chở ông Zelensky hạ cánh xuống căn cứ Andrews, đội bảo vệ của Sở Mật vụ Mỹ bắt đầu nhiệm vụ như thường làm với các nguyên thủ quốc gia khác đến thăm.
Quan chức chính quyền Mỹ cho biết Washington đã tham vấn cẩn thận với ông Zelensky về vấn đề an ninh và Tổng thống Ukraine cho rằng chuyến thăm lần này chỉ cần diễn ra trong một thời gian ngắn.
Chuyến thăm của ông Zelensky tại Mỹ gói gọn trong 10 tiếng, với cuộc hội đàm với Tổng thống Biden tại Phòng Bầu dục, một cuộc họp báo chung tại Nhà Trắng và một bài phát biểu trước quốc hội Mỹ.
"Tôi đã thực sự muốn đến thăm sớm hơn, nhưng tôi đã không thể làm điều đó vì tình hình trước đây quá khó khăn", ông Zelensky nói tại Phòng Bầu dục ngày 21/12. Lãnh đạo Ukraine thêm rằng chuyến thăm có thể diễn ra vào thời điểm hiện nay bởi "chúng tôi đã kiểm soát được tình hình" với sự hỗ trợ của Mỹ.
Chủ tịch Hạ viện Mỹ Pelosi là người đặt nền tảng để ông Zelensky phát biểu trước quốc hội Mỹ trong chuyến thăm. Hồi tháng 10, bà nhóm họp với các quan chức Ukraine ở Zagreb, thủ đô Croatia, theo lời mời của ông Zelensky và Chủ tịch Quốc hội Ukraine Ruslan Stefanchuk.
Tại đây, ông Zelensky đã nói về "tầm quan trọng của tình đoàn kết không thể lay chuyển của thế giới tự do với Ukraine". Trong khi đó, bà Pelosi đã thảo luận về khả năng ông Zelensky tới thăm Mỹ và phát biểu trước quốc hội.
Sau khi trở về từ Croatia, bà Pelosi bắt đầu thảo luận về ý tưởng, thông báo cho các lãnh đạo quốc hội khác gồm Lãnh đạo phe đa số Thượng viện Chuck Schumer, Lãnh đạo phe thiểu số Hạ viện Kevin McCarthy, Lãnh đạo phe thiểu số Thượng viện Mitch McConnell về cuộc trò chuyện của bà và đề nghị họ ủng hộ ý tưởng Tổng thống Ukraine tới Đồi Capitol.
Ngày 21/12, bà Pelosi, người chỉ còn vài ngày nữa sẽ bàn giao ghế Chủ tịch Hạ viện cho phe Cộng hòa, đã chào đón ông Zelensky đến Đồi Capitol vào thời điểm mà quốc hội Mỹ sắp bật đèn xanh cho gói viện trợ khẩn cấp bổ sung trị giá 45 tỷ USD cho Ukraine.
"Chuyến thăm của các bạn diễn ra khi quốc hội chuẩn bị một lần nữa thông qua gói viện trợ an ninh, kinh tế và nhân đạo khác. Trong 48 giờ tới, hy vọng điều này sẽ được thực hiện", bà nói với Tổng thống Ukraine.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky phát biểu trong khi Phó tổng thống Mỹ Kamala Harris (trái) và Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi giăng lá cờ Ukraine phía sau tại thủ đô Washington, Mỹ ngày 21/12. Ảnh: AP.
Trước khi rời Ukraine, Tổng thống Zelensky cũng từng ám chỉ về một chuyến công du nước ngoài bất ngờ đang được chuẩn bị. Trong chuyến thăm hôm 20/12 tới thành phố Bakhmut ở tỉnh Donetsk, ông Zelensky được các binh sĩ trao một lá cờ Ukraine có chữ ký của họ. Ông cam kết rằng sẽ chuyển lá cờ tới "quốc hội và Tổng thống Mỹ".
Đứng trước quốc hội Mỹ tối 21/12, ông Zelensky đã đưa lá cờ Ukraine chi chít chữ ký và thông điệp của những người lính chiến đấu trên tiền tuyến này cho bà Pelosi và Phó tổng thống Mỹ Kamala Harris.
"Họ đề nghị tôi mang lá cờ này đến cho các ngài, cho các thành viên của Hạ viện và Thượng viện Mỹ, nơi quyết định của các nghị sĩ có thể cứu hàng triệu người. Vì vậy, mong các ngài hãy đưa ra quyết định, hãy để lá cờ này ở lại với các ngài. Đây là biểu tượng cho chiến thắng của chúng ta trong cuộc chiến này", ông Zelensky nói trước khi kết thúc chuyến thăm và rời khỏi Mỹ.
Ông Zelensky phát biểu tại quốc hội Mỹ ngày 21/12. Video: AFP.
Thanh Tâm (Theo AP)