Nghê Việt là linh vật có từ lâu nhưng dường như bị quên lãng bởi sự xuất hiện của các linh vật ngoại lai.
Theo Cục Mỹ thuật, thời gian qua nhiều di tích đã dỡ bỏ sư tử đá kiểu Trung Quốc và một số linh vật ngoại lai khác.
Hai con sư tử đá nặng khoảng một tấn, cao hơn một mét đứng nhe răng trước cửa Viện Kiểm sát nhân dân.
Người dân và chính quyền địa phương phản ứng khi ngôi đình 136 tuổi ở Cần Thơ mới đây bố trí 10 con sư tử đá ngoại lai cao lớn canh giữ.
27 loại hình linh vật Việt Nam qua các thời kỳ lần đầu tiên được tập hợp, trưng bày tại Bảo tàng Lịch sử quốc gia.
14 tác phẩm lân, nghê thuần Việt của những người thợ Non Nước đã được chọn để triển lãm ngay dưới chân núi Ngũ Hành Sơn (TP Đà Nẵng).
Đôi nghê Việt bằng đá, được chế tác theo nguyên mẫu từ tượng nghê gỗ lớn nhất Việt Nam ở đền vua Lê (Thanh Hóa, thế kỷ 17) đã được rước vào di tích lịch sử văn hóa đình làng Trạch Xá (Ứng Hoà, Hà Nội) thay cho cặp sư tử ngoại lai.
Chưa đầy 2 tuần nữa là đến Tết Ất Mùi, thời điểm các địa phương phải di dời linh vật ngoại lai khỏi di tích, nhưng tại TP Hải Phòng các đền chùa vẫn còn rất nhiều tỳ hưu, sư tử đá kiểu dáng Trung Quốc, châu Âu.
Sư tử đá từng được người Trung Quốc dùng để canh mộ, nay xuất hiện rất nhiều tại các đền chùa ở Quảng Ninh. Chúng án ngữ trước cổng, ngự ở hầu hết vị trí quan trọng trong nhiều công trình tôn giáo.
Khoảng 22/35 di tích ở 8 địa phương có hiện vật ngoại lai đã được di dời hết. 4.500 linh vật kiểu dáng Trung Quốc và châu Âu ở làng đá Non Nước (Đà Nẵng) đang được chế tác lại theo mẫu thuần Việt.
Thăm xưởng chế tác mẫu tượng nghê thời Lê và sắp tới là nhiều linh vật thuần Việt khác, lãnh đạo Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch đã biểu dương sự sáng tạo, tâm huyết của nghệ sĩ với việc bảo tồn, phục dựng và quảng bá nét đẹp văn hóa dân tộc.
Sư tử đá thời Lý ở chùa Phật Tích (Bắc Ninh), nghê (sấu) tại di tích lăng họ Ngọ (Bắc Giang) cùng hàng trăm linh vật truyền thống đã được chàng trai 17 tuổi Nguyễn Trí Quang lập trình mô phỏng đưa lên Internet để giới thiệu cho mọi người.
Trong danh sách đề cử 10 sự kiện văn hóa, thể thao và du lịch tiêu biểu năm 2014 của Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch có sự góp mặt của chủ trương loại bỏ hiện vật ngoại lai không phù hợp ra khỏi di tích lịch sử.
Nhằm giúp cán bộ văn hóa nhận diện linh vật Việt Nam, tránh sử dụng linh vật ngoại lai, Bộ Văn hóa đã chỉ đạo Cục Mỹ thuật Nhiếp ảnh nghiên cứu và xuất bản bộ sách cẩm nang về hoa văn, biểu tượng trang trí trong mỹ thuật truyền thống Việt Nam.
Còn 3 tháng nữa là đến hạn phải di dời hết linh vật ngoại lai ra khỏi di tích, tuy nhiên nhiều địa phương vẫn lúng túng trong việc nhận diện đâu là linh vật ngoại lai, việc xử lý thế nào với chúng cũng gặp nhiều rắc rối.
Gần 60 hiện vật nghê, sư tử bằng chất liệu đá, gốm, sành, gỗ, đồng, từ thời Lý - Trần - Hậu Lê đến Nguyễn, lần đầu tiên ra mắt công chúng nhằm giới thiệu, tuyên truyền và quảng bá giá trị độc đáo trong kho tàng di sản nghệ thuật dân tộc.
3 cặp sư tử đá tạo hình Trung Quốc đã được di dời khỏi di sản thế giới Tràng An, sau đợt kiểm tra của Thanh tra Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch tại tỉnh Ninh Bình.
Trước việc một số di tích, cơ quan trên địa bàn sử dụng hiện vật như sư tử đá, vật phẩm lạ không đúng quy định, lãnh đạo thành phố đã yêu cầu các cơ quan tổ chức di dời.
Các chùa, cơ sở tự viện, đặc biệt là di tích lịch sử, văn hóa đã xếp hạng, cần chủ động tổ chức di dời và không bài trí các tượng sư tử đá, linh vật không đúng với mỹ thuật truyền thống Việt Nam.
10 con sư tử đá có tạo hình kiểu Trung Quốc ở chùa Gia Quất, đình và chùa Mộ Lao (Hà Nội) đã được chuyển khỏi di tích.
