Khi Donald Trump lần đầu tranh cử tổng thống Mỹ năm 2016, một trong những tiếng nói thường xuyên chỉ trích ông trong nội bộ đảng Cộng hòa là J.D. Vance, cựu quân nhân trẻ tuổi tốt nghiệp Trường Luật Yale, nhà đầu tư mạo hiểm tại Thung lũng Silicon.
"Tôi không thể chịu nổi Trump", Vance nói với NPR tháng 8/2016, khi sao truyền hình thực tế Trump trở thành ứng viên tổng thống đảng Cộng hòa.
"Tôi là một người Never Trump. Tôi chưa bao giờ ưa ông ta", Vance trả lời phỏng vấn nhà báo bảo thủ Charlie Rose tháng 10/2016, một tháng trước cuộc bầu cử tổng thống năm đó.
Never Trump là phong trào hình thành với mục tiêu ngăn ông Trump nhận đề cử từ đảng Cộng hòa năm 2016 nhưng bất thành. Sau khi không thể ngăn được Trump đắc cử năm 2016, phong trào này hướng đến mục tiêu đánh bại ông trong cuộc đua vào Nhà Trắng năm 2020.
Vance nhiều lần công kích Trump, mô tả cựu tổng thống là "gã ngốc", "đáng bị lên án" và "không phù hợp để vào Nhà Trắng". Nhưng sau khi Trump nhậm chức và trở thành người thống trị đảng Cộng hòa, Vance dần thay đổi quan điểm.
Chính trị gia trẻ tuổi công khai xin lỗi ông Trump khi trả lời phỏng vấn Fox News năm 2021. Một năm sau, Vance được ông Trump hậu thuẫn, đánh bại đối thủ đảng Dân chủ Tim Ryan trong cuộc bầu cử giữa kỳ và thắng ghế thượng nghị sĩ bang Ohio.
Vance, 39 tuổi, giờ đây có thể lên đỉnh cao mới trong sự nghiệp chính trị. Ông Trump ngày 15/7 thông báo chọn Vance làm ứng viên phó tổng thống, cùng tranh cử vào Nhà Trắng trong mùa bầu cử Mỹ năm nay.
Ông Donald Trump và ứng viên cấp phó J.D. Vance tại Đại hội Toàn quốc đảng Cộng hòa ở Milwaukee, bang Wisconsin ngày 15/7. Ảnh: AFP
Ông Vance sinh ngày 2/8/1984 tại thành phố Middletown, bang Ohio. Ông có tên khai sinh James Donald Bowman, đặt theo tên bố Donald Bowman.
Bố mẹ ly dị khi ông vừa biết đi, James Donald Bowman được ông bà ngoại nuôi dạy và quyết định lấy họ Vance của nhà ngoại, "của gia đình mà ông cảm thấy mình thuộc về", do mẹ nhiều lần tái hôn và đổi họ theo chồng.
Vance tốt nghiệp phổ thông và gia nhập lực lượng lính thủy đánh bộ Mỹ giai đoạn 2003-2007, tham gia Chiến tranh Iraq. Sau khi xuất ngũ, ông theo học ngành khoa học chính trị và triết học Đại học Bang Ohio và có bằng luật Trường Luật Yale, thành phố Cincinnati, năm 2013. Trong thời gian học tại Trường Luật Yale, Vance quen Usha Chilukuri. Hai người kết hôn năm 2014 và có ba người con.
Vance chuyển tới sống tại San Francisco, bang California, làm chủ tịch công ty đầu tư mạo hiểm Mithril Capital của tỷ phú Peter Thiel năm 2015. Ông Thiel sau này là nhà tài trợ chính cho nỗ lực chạy đua vào Thượng viện của Vance.
Tháng 6/2016, Vance xuất bản hồi ký Hillbilly Elegy viết về tuổi thơ khó khăn, các vấn đề kinh tế xã hội mà quê nhà ông phải đối mặt. Hồi ký lọt vào danh sách tác phẩm bán chạy của New York Times, được mô tả là nên đọc đối với những người Mỹ muốn hiểu rõ sự ủng hộ từ tầng lớp lao động dành cho ông Trump.
Khi xuất hiện trên truyền thông để quảng bá sách, Vance thường được hỏi về quan điểm trước sự trỗi dậy của Trump, nhưng ông luôn có phản hồi không tích cực. Trong bài bình luận trên USA Today, Vance viết "những đề xuất chính sách thực tiễn của Trump có phạm vi từ vô đạo đức đến lố bịch".
Năm 2017, Vance trở lại Ohio, tiếp tục làm việc trong lĩnh vực đầu tư mạo hiểm. Bản thân ông cũng dần hướng đến chính trị và nhận thấy cơ hội khi thượng nghị sĩ Cộng hòa bang Ohio Rob Portman quyết định không tái tranh cử năm 2022.
Chiến dịch tranh cử ghế thượng nghị sĩ của Vance khởi đầu chậm chạp. Trở ngại thực sự khiến ông khó lấy lòng cử tri Cộng hòa bang Ohio được cho là từ những chỉ trích nhằm vào ông Trump trong quá khứ. Vance sau đó công khai xin lỗi, hàn gắn được quan hệ với ông Trump và được cựu tổng thống hậu thuẫn.
"Cậu ấy là cơ hội tốt nhất của chúng ta để chiến thắng trong một cuộc đua rất khó khăn", ông Trump nói tại một sự kiện vận động của Vance. Cựu tổng thống bác bỏ các chỉ trích Vance từng đưa ra, thêm rằng nhà đầu tư mạo hiểm này "giờ đã hiểu và tôi từng chứng kiến chuyện này nhiều lần".
Vance đắc cử ghế thượng nghị sĩ Ohio, nhậm chức tháng 1/2023. Trong nhiệm kỳ, Vance chọn hướng đi dân túy, chỉ trích Mỹ viện trợ cho Ukraine, ủng hộ tăng kiểm soát biên giới phía nam nước Mỹ cũng như siết chính sách nhập cư.
Thượng nghị sĩ Ohio dần trở thành một trong những người ủng hộ ông Trump mạnh mẽ nhất. Vance mô tả Trump là tổng thống "vĩ đại", đồng thời chia sẻ quan điểm rằng cuộc bầu cử tổng thống năm 2020 "có gian lận".
Vance cũng xuất hiện tại tòa án New York trong quá trình ông Trump bị xét xử với cáo buộc làm giả hồ sơ kinh doanh chi tiền ém thông tin khi tranh cử năm 2016, ca ngợi cựu tổng thống khi trả lời phỏng vấn trên truyền hình. Vance có quan hệ ngày càng thân thiết với Donald Trump Jr., con trai cả của ông Trump.
Cựu tổng thống Donald Trump và J.D. Vance tại sự kiện vận động bầu cử giữa kỳ ngày 7/11/2022 tại Dayton, bang Ohio. Ảnh: Reuters
Tại ngày đầu tiên của đại hội toàn quốc 15/7, đảng Cộng hòa đã trao đề cử cho ông Trump làm ứng viên tổng thống. Ông Trump thông báo trên mạng xã hội rằng chọn Vance làm ứng viên cấp phó. Thượng nghị sĩ Ohio xuất hiện trên sân khấu đại hội, trong nền nhạc America First của ca sĩ Merle Haggard, bắt tay người tham dự lâu đến mức bài hát này phải phát hai lần.
Phó thống đốc bang Ohio Jon Husted giới thiệu Vance, mô tả ứng viên phó tổng thống là người đàn ông sẽ đại diện cho người dân Mỹ "bằng lòng dũng cảm, sức mạnh và danh dự".
"J.D. là hiện thân sống động của Giấc mơ Mỹ. Ông ấy có khởi đầu khiêm tốn. Và dù bị cuộc đời đưa đẩy đến những nơi có thể chưa bao giờ nghĩ đến, J.D. vẫn không quên nguồn gốc của mình. Các giá trị của Ohio chảy trong huyết quản của ông ấy", Husted nói.
Trong khi đó, Tổng thống Joe Biden mô tả ông Vance là "bản sao" của người tiền nhiệm đảng Cộng hòa. Chiến dịch tranh cử của Tổng thống Biden công kích Vance dựa trên những phát biểu trong quá khứ của nghị sĩ này.
Vance nói ông không che giấu những lời chỉ trích từng nhắm vào cựu tổng thống Trump. Nghị sĩ này cho rằng chính điều đó sẽ giúp ông "trở thành một ví dụ tốt" với những người còn hoài nghi ông Trump.
Nếu ông Trump đắc cử tháng 11, Vance sẽ trở thành phó tổng thống Mỹ trẻ tuổi thứ ba trong lịch sử vào ngày nhậm chức.
Như Tâm (Theo Washington Post, ABC News)