Tổng thống Mỹ Joe Biden và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình sẽ điện đàm tối nay, trong bối cảnh Nhà Trắng cảnh báo Bắc Kinh sẽ chịu hậu quả nghiêm trọng từ Washington nếu hỗ trợ quân sự hoặc kinh tế cho chiến dịch quân sự của Nga tại Ukraine.
Cuộc điện đàm đã được lên kế hoạch từ sau hội nghị thượng đỉnh trực tuyến giữa lãnh đạo hai nước tháng 11 năm ngoái, nhưng quan điểm khác biệt giữa Washington và Bắc Kinh về chiến dịch quân sự của Moskva dự kiến là vấn đề trọng tâm trong cuộc trao đổi.
Thư ký báo chí Nhà Trắng Jen Psaki cho biết Tổng thống Biden sẽ đặt câu hỏi với Chủ tịch Tập về những lời lẽ của Trung Quốc thể hiện ủng hộ đối với Tổng thống Nga Vladimir Putin cũng như việc Bắc Kinh không lên án chiến dịch quân sự của Moskva ở Ukraine.
"Đây là cơ hội để đánh giá lập trường của ông Tập trong vấn đề này", bà Psaki cho hay.
Quan hệ Mỹ - Trung trở nên căng thẳng hơn từ khi ông Biden bắt đầu nhiệm kỳ. Tổng thống Mỹ đã nhiều lần chỉ trích Trung Quốc về các cáo buộc liên quan đến vấn đề Đài Loan, Hong Kong hay Tân Cương.
Mối quan hệ song phương có thể đã xuống mức thấp hơn sau khi Nga tiến hành chiến dịch quân sự ở Ukraine. Trung Quốc đã chọn đứng trung lập, không cùng Mỹ và phương Tây lên án chiến dịch quân sự của Nga. Bắc Kinh cũng ủng hộ mở cuộc điều tra đa phương với cáo buộc của Moskva rằng Ukraine vận hành các phòng thí nghiệm vũ khí hóa học, sinh học dưới sự tài trợ của Mỹ.
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình (trái) và Tổng thống Mỹ Joe Biden. Ảnh: AFP.
Hồi đầu tuần, Washington thông báo với các đồng minh châu Á và châu Âu rằng tình báo Mỹ xác định Trung Quốc đã phát tín hiệu sẵn sàng cung cấp hỗ trợ quân sự cho Nga trong chiến dịch ở Ukraine và hỗ trợ tài chính để giúp ngăn chặn tác động của các lệnh trừng phạt mà phương Tây áp đặt với Moskva. Cả Trung Quốc và Nga đều bác bỏ thông tin này.
Ngoại trưởng Antony Blinken hôm 17/3 nhắc lại rằng chính quyền Biden vẫn lo ngại Trung Quốc đang xem xét cung cấp thiết bị quân sự cho Nga. Theo ông, trong điện đàm hôm nay, Tổng thống Biden sẽ nói rõ với Chủ tịch Tập rằng "Trung Quốc sẽ phải chịu trách nhiệm cho bất kỳ hành động nào hỗ trợ Nga và chúng tôi không ngần ngại áp đặt những cái giá mà họ phải trả".
Cố vấn An ninh Quốc gia của Nhà Trắng Jake Sullivan và nhà ngoại giao hàng đầu Trung Quốc Dương Khiết Trì đã gặp nhau tại Rome, Italy đầu tuần này để thảo luận suốt 7 giờ về chiến dịch quân sự của Nga và các vấn đề khác. Trước cuộc gặp, ông Sullivan cho biết Mỹ sẽ không cho phép Trung Quốc hoặc bất kỳ quốc gia nào khác giúp Nga đối phó lệnh trừng phạt kinh tế.
Sullivan cũng nói rằng Mỹ xác định Trung Quốc biết ông Putin "đang lên kế hoạch gì đó" trước chiến dịch quân sự ở Ukraine, nhưng chính phủ Trung Quốc "có thể không hiểu hết mức độ" của hoạt động này. Trung Quốc bác bỏ thông tin, khẳng định sẽ ngăn chặn cuộc xung đột ở Ukraine nếu biết trước kế hoạch của Nga.
Ông Tập và ông Putin đã gặp nhau đầu tháng 2, khi lãnh đạo Nga tới Bắc Kinh tham dự lễ khai mạc Thế vận hội Mùa đông. Trong chuyến thăm của ông Putin, lãnh đạo hai nước đã ra tuyên bố dài 5.000 từ khẳng định "tình hữu nghị" vô hạn.
Theo một quan chức phương Tây am hiểu các đánh giá tình báo hiện nay, giới lãnh đạo Bắc Kinh muốn ủng hộ Nga nhưng cũng nhận ra chiến dịch quân sự của Nga đang diễn ra không thuận lợi trước sức phản kháng của Ukraine. Quan chức này nói rằng Bắc Kinh đang cân nhắc nguy cơ "ảnh hưởng tới uy tín" của việc đứng về phía Nga.
Bất chấp những căng thẳng trong quan hệ Mỹ - Trung, ông Biden và ông Tập đã tìm cách duy trì đối thoại cởi mở và đã trở nên quen thuộc với nhau. Họ lần đầu biết nhau khi ông Biden còn là phó tổng thống Mỹ và ông Tập là phó chủ tịch Trung Quốc, để lại những ấn tượng lâu dài với nhau. Cuộc điện đàm hôm nay sẽ là cuộc trao đổi thứ tư giữa hai lãnh đạo kể từ khi ông Biden nhậm chức.
Vị trí giao tranh giữa lực lượng Nga và Ukraine. Đồ họa: NY Times. Bấm vào hình để xem chi tiết.
Huyền Lê (Theo AP)