Quân đội Ukraine ngày 5/1 tiến hành cuộc phản công bất ngờ chống lại lực lượng Nga tại một số địa điểm ở tỉnh Kursk. Nỗ lực phản công được tiến hành sau nhiều tháng Ukraine chật vật chống đỡ các cuộc tấn công liên tiếp của lực lượng Nga nhằm đánh bật đối phương khỏi tỉnh biên giới này.
Trong một bài đăng trên mạng Telegram ngày 5/1, Andriy Yermak, chánh văn phòng của Tổng thống Volodymyr Zelensky, viết "khu vực Kursk, tin tốt, Nga đang nhận những gì họ đáng phải nhận".
Quân đội Ukraine lần đầu phát động tấn công vào tỉnh Kursk hồi tháng 8/2024, kiểm soát một số khu vực tại đây. Chiến dịch tấn công qua biên giới khi đó đã khiến cả Nga lẫn các đồng minh của Ukraine bất ngờ, giúp Kiev chiếm được vùng lãnh thổ rộng lớn. Song trong những tháng qua, Nga đã dần thu hẹp khu vực mà Ukraine kiểm soát tại Kursk.
Xe tăng Nga bị hỏng bên vệ đường ở Sudzha, tỉnh Kursk hồi tháng 8/2024. Ảnh: AP
Giới quan sát cho rằng cuộc phản công mới của Ukraine nhấn mạnh cam kết của Kiev về duy trì áp lực đối với Nga và mở rộng phạm vi xung đột ra ngoài biên giới Ukraine. Điều này cho thấy Ukraine không chỉ bảo vệ lãnh thổ mà còn sẵn sàng thách thức quân đội Nga trên đất của họ.
Nỗ lực này của Ukraine có thể giúp thúc đẩy ủng hộ của phương Tây vào thời điểm tương lai của họ đối mặt nhiều bấp bênh, theo các nhà phân tích.
Tổng thống Mỹ Donald Trump chuẩn bị trở lại Nhà Trắng và ông nhiều lần tuyên bố sẽ tìm cách chấm dứt xung đột Ukraine ngay sau khi nhậm chức. Nhiều người lo ngại rằng ông Trump có thể gây sức ép với Kiev để buộc họ phải ngồi vào bàn đàm phán với Moskva.
Một số chuyên gia tin rằng nếu Ukraine có thể tăng phạm vi lãnh thổ kiểm soát ở Kursk, đây sẽ là con bài mặc cả giá trị khi các cuộc đàm phán hòa bình diễn ra.
"Ông Zelensky từng ám chỉ rằng khu vực Kursk có thể đóng vai trò trong bất kỳ thỏa thuận hòa bình nào. Kiev hiện kiểm soát khoảng 585 km2 lãnh thổ Nga", Luke Harding, nhà phân tích của Guardian, nói.
Quyết định phản công ở Kursk cũng báo hiệu nỗ lực có tính toán nhằm khai thác những điểm yếu trong phòng tuyến Nga, vốn chưa khôi phục hoàn toàn sau chiến dịch tấn công chớp nhoáng của Ukraine mùa hè năm ngoái, theo giới quan sát.
Giới chuyên gia nhận định mặt trận ở Kursk có thể gây thêm áp lực đối với lực lượng Nga vốn chịu nhiều căng thẳng vì giao tranh kéo dài ở Ukraine. Nhiều thông tin ban đầu từ cả nguồn Ukraine và Nga cho thấy cuộc phản công của Kiev nhắm vào các điểm chiến lược gần biên giới, tìm cách gây bất ổn cho việc kiểm soát của Moskva.
Cuộc tấn công chớp nhoáng vào Kursk năm ngoái đã phơi bày những lỗ hổng trong phòng thủ, cũng như những hạn chế về nguồn lực quân sự của Nga. Bất chấp những nguồn lực bổ sung vào khu vực, Nga đã gặp nhiều khó khăn để tái kiểm soát lãnh thổ. Giới phân tích nhận định cuộc tấn công mới của Ukraine sẽ kiểm tra xem liệu các biện pháp mà Nga triển khai có đủ để bảo vệ khu vực hay không.
Nga giờ đây phải đối mặt với tình thế vừa phải tập trung bảo vệ Kursk, vừa phải tìm cách duy trì đà tấn công ở miền đông Ukraine. Điều này có thể làm suy giảm nguồn lực và gây gián đoạn những kế hoạch tấn công của quân đội Nga vào các thành trì ở Donetsk.
Các nhà phân tích nhận định quyết định phát động cuộc phản công mới ở Kursk cũng nhấn mạnh thay đổi trong chiến lược của Ukraine, chuyển sang thế chủ động hơn, nhằm buộc Nga phải giảm sức ép tấn công ở các điểm nóng như Donetsk và Lugansk.
Khả năng duy trì và đổi mới hoạt động quân sự của Ukraine trong lãnh thổ Nga không chỉ phản ánh kháng cự của Kiev, mà còn cho thấy chiến lược để thay đổi tình hình ở thực địa, theo một số nhà quan sát. Cách tiếp cận này sẽ thách thức niềm tin của Nga rằng lãnh thổ của họ sẽ "miễn nhiễm" với xung đột ở Ukraine.
Cục diện chiến trường ở khu vực Kursk tính đến ngày 4/1. Đồ họa: The Guardian
Tổng thống Nga Vladimir Putin có thể phải đối mặt những lựa chọn đáp trả hạn chế và đầy rủi ro.
Nếu ông Putin điều chuyển nguồn lực từ Donetsk về mặt trận Kursk, Nga có thể ngăn đà tiến quân của Ukraine và giành lại lãnh thổ. Tuy nhiên, lựa chọn này có thể làm đình trệ các hoạt động tác chiến của Nga ở Donetsk và làm suy yếu vị thế chiến lược của họ. Điều đó có thể mở ra cơ hội cho Ukraine giành lại lợi ích trên mặt trận Donbass.
Lựa chọn thứ hai là ông Putin tiếp tục dồn lực cho mặt trận miền đông và để Ukraine tạm thời kiểm soát một phần lãnh thổ ở Kursk. Phương án này có thể giúp Nga đảm bảo nguồn lực cho các mục tiêu chính, nhưng sẽ có thể bị xem là thất bại về mặt tuyên truyền và làm suy yếu niềm tin trong nước về khả năng bảo vệ biên giới Nga.
Ngoài ra, lãnh đạo Nga có thể lựa chọn theo đuổi các biện pháp ngoại giao để tạm thời đóng băng xung đột. Và lễ nhậm chức của ông Trump vào ngày 20/1 có thể mang tới cơ hội tiềm năng cho các cuộc đàm phán.
Tuy nhiên, tìm kiếm lệnh ngừng bắn có thể đồng nghĩa việc Moskva phải nhượng bộ nhiều hơn với Kiev và không loại trừ khả năng Nga phải công nhận phần lãnh thổ mà Ukraine kiểm soát ở Kursk.
Thùy Lâm (Theo CNN, Guardian, EU Today, NEWS)