Shenna Bellows, tổng thư ký bang Maine và thành viên đảng Dân chủ, hôm 28/12 kết luận Donald Trump đã kích động nổi loạn khi lan truyền những tuyên bố sai sự thật về gian lận phiếu bầu trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2020, kêu gọi người ủng hộ tuần hành đến Đồi Capitol để ngăn các nghị sĩ chứng nhận kết quả bầu cử.
"Sự kiện ngày 6/1/2021 là chưa từng có và vô cùng đáng buồn. Đó là cuộc tấn công không chỉ vào Đồi Capitol và quan chức chính phủ, mà còn nhằm vào thượng tôn pháp luật. Các bằng chứng cho thấy cuộc tấn công xảy ra theo chỉ thị của tổng thống sắp mãn nhiệm. Ông ấy biết rõ và ủng hộ việc đó. Hiến pháp Mỹ không dung thứ cho hành vi tấn công vào nền móng của chính quyền", Tổng thư ký Bellows cho hay.
Theo đó, Bellows, quan chức phụ trách bầu cử hàng đầu của bang Maine, quyết định loại tên ông Trump khỏi lá phiếu trong cuộc bầu cử sơ bộ ở bang này vào năm tới do "không đủ điều kiện".
Ông Trump nhiều khả năng sẽ kháng cáo lên Tòa Thượng thẩm của bang và Tổng thư ký Bellows cũng hoãn thi hành quyết định cho đến khi tòa đưa ra phán quyết.
Cựu tổng thống Mỹ Donald Trump tại tòa án New York ngày 7/12. Ảnh: AFP
Quyết định được đưa ra sau khi một nhóm nghị sĩ bang Maine cho rằng ông Trump nên bị loại khỏi phiếu bầu, dựa trên Mục 3, Tu chính án thứ 14 của hiến pháp Mỹ cấm các công chức giữ vị trí trong chính quyền nếu họ từng tham gia "nổi dậy hoặc nổi loạn".
Quyết định này chỉ áp dụng cho cuộc bầu cử sơ bộ của đảng Cộng hòa vào tháng 3/2024, nhưng nó có thể ảnh hưởng đến vị thế của ông Trump trong cuộc đua vào Nhà Trắng tháng 11/2024 và gây thêm áp lực lên Tòa án Tối cao Mỹ để giải quyết những thắc mắc về tư cách hợp lệ của cựu tổng thống trên toàn quốc.
Ông Trump đã bị truy tố cấp liên bang và ở bang Georgia, New York vì các cáo buộc nỗ lực lật ngược kết quả bầu cử năm 2020, giữ tài liệu mật và chi tiền ém thông tin bất lợi khi tranh cử năm 2016. Cựu tổng thống hiện dẫn đầu các cuộc thăm dò dư luận với cách biệt lớn trong cuộc đua giành đề cử của đảng Cộng hòa.
Tòa án Tối cao bang Colorado tuần trước loại ông Trump khỏi phiếu bầu sơ bộ của bang, khiến ông trở thành ứng viên đầu tiên trong lịch sử Mỹ bị coi là không đủ tư cách tranh cử tổng thống vì tham gia nổi loạn. Ông Trump tuyên bố sẽ kháng cáo lên Tòa án Tối cao Mỹ và chỉ trích động thái của bang Colorado là "phi dân chủ".
Đảng Cộng hòa tại Colorado cũng đã đệ đơn kháng cáo lên Tòa án Tối cao Mỹ. Các thẩm phán Tòa án Tối cao nhiều khả năng sẽ xem xét có thụ lý sự việc hay không vào đầu năm tới.
Những nỗ lực tương tự nhằm loại bỏ ông Trump khỏi phiếu bầu sơ bộ ở một số bang khác đã bị bác bỏ. Tòa án Tối cao Michigan, bang chiến trường trong cuộc tổng tuyển cử, hôm 27/12 từ chối tiếp nhận đơn kiện về tư cách tranh cử của ông Trump.
Maine được đánh giá là bang nghiêng về đảng Dân chủ, đồng nghĩa Tổng thống Joe Biden được dự báo giành chiến thắng tại đây, bất kể ứng viên Cộng hòa là ai. Tuy nhiên, ông Trump đã giành được một phiếu đại cử tri từ Maine trong cả hai cuộc bầu cử năm 2016 và 2020, do bang này không áp dụng nguyên tắc "người thắng lấy hết" toàn bộ 4 phiếu đại cử tri.
Trong bầu cử tổng thống Mỹ, ứng viên phải giành được ít nhất 270 phiếu đại cử tri để đắc cử.
Huyền Lê (Theo Reuters, AFP, Hill)