Khi Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky phát biểu trên truyền hình quốc gia hôm 9/11 về việc Nga thông báo rút quân khỏi bờ tây sông Dnieper thuộc tỉnh Kherson, ông đã thể hiện rõ sự thận trọng và yêu cầu quân đội đề cao cảnh giác.
Ngoài hoài nghi rằng Nga có thể đang giăng một cái bẫy lớn ở Kherson để dụ lực lượng Ukraine tiến vào, thái độ cẩn trọng của Tổng thống Zelensky đã cho thấy những thách thức mà Kiev phải đối mặt khi cục diện chiến trường thay đổi.
Các binh sĩ Ukraine ở Kherson hôm 9/11. Ảnh: Reuters.
Konrad Muzyka, chuyên gia phân tích quân sự người Ba Lan mới trở về từ Ukraine, không phủ nhận tuyên bố rút quân của Nga là một chiến thắng của Ukraine, đồng thời là dấu hiệu cho thấy quân đội Nga đang ngày càng suy yếu.
Cuộc rút quân của Nga sẽ giúp lực lượng Ukraine đến gần hơn với Crimea, bán đảo mà Moskva sáp nhập hồi năm 2014 và Kiev tuyên bố sẽ giành lại bằng mọi giá. Động thái này dường như cũng chấm dứt tham vọng Nga đang ấp ủ về việc mở rộng một hành lang đất liền về phía tây, đến các thành phố ven Biển Đen khác của Ukraine hoặc tới Moldova.
"Nhưng khi rút khỏi Kherson, quân đội Nga sẽ dễ thở hơn rất nhiều trong khâu tiếp tế hậu cần, còn lực lượng Ukraine sẽ đứng trước những kịch bản tác chiến phức tạp hơn", Muzyka nói.
Trong vài tháng qua, trước đà phản công của Ukraine, lực lượng Nga ở thành phố Kherson, bờ tây sông Dnieper, đã bộc lộ nhiều điểm yếu, đặc biệt là khâu hậu cần, khi các cây cầu huyết mạch qua sông đều bị pháo HIMARS tập kích. Đội hình của họ quá dàn trải và thiếu nguồn tiếp tế, khiến Kherson trở thành một "pháo đài không bền vững", theo Muzyka.
Bởi vậy, chuyên gia này cho rằng rút lui là quyết định quân sự đúng đắn nhất của Nga ở Kherson. "Nếu rút quân bây giờ, Nga không chỉ có thêm lực lượng để bố trí phòng thủ vững chắc hơn ở bờ đông sông Dnieper, mà còn có binh sĩ để triển khai đến những khu vực khác của Ukraine", Muzyka nói, thêm rằng Moskva nhiều khả năng sẽ phải mất vài tuần mới hoàn tất quá trình rút quân.
Ben Barry, chuyên gia cấp cao về chiến tranh trên bộ tại Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế, trụ sở ở London, lưu ý đến cái mà ông gọi là "chủ nghĩa thực tế" trong chiến lược của Nga, sau khi quân đội nước này bổ nhiệm tướng Sergei Surovikin làm tổng chỉ huy chiến dịch ở Ukraine hồi tháng trước.
Việc Nga rút quân khỏi Kherson "rõ ràng là một bước ngoặt lớn, nhưng nó không đồng nghĩa Moskva đã thua hay Kiev đã thắng", Barry nói, lưu ý rằng Nga hoàn toàn vẫn có khả năng phát động chiến dịch phản công nếu tập hợp đủ lực lượng. "Còn quá sớm để tuyên bố họ thua cuộc".
Cách Nga công khai thừa nhận rút quân khỏi Kherson hoàn toàn trái ngược với hai lần đưa ra tuyên bố rút lui trước đây của họ ở Kiev hồi tháng ba và ở Kharkov, đông bắc Ukraine, hồi tháng 9.
Lúc bấy giờ, Bộ Quốc phòng Nga mô tả việc rút quân giống như một "cử chỉ thiện chí" hay hành động "tái tập hợp lực lượng" mang tính chiến lược. Lần này, thông báo được Bộ trưởng Quốc phòng Sergei Shoigu và tướng Surovikin đưa ra trên kênh truyền hình nhà nước với thông điệp đơn giản. Cả hai đều thừa nhận Nga không thể tiếp tục giữ Kherson.
Nga hôm nay tuyên bố đã hoàn tất rút quân khỏi Kherson, nhưng hiện chưa rõ họ sẽ làm gì để cản trở lực lượng Ukraine chiếm lại thành phố trong thời gian tới. Khi sang được bờ đông sông Dnieper mà vẫn bảo tồn được phần lớn khí tài, trang thiết bị, Nga có thể tận dụng con sông làm rào cản tự nhiên để bố trí phòng tuyến, đồng thời vẫn đặt toàn bộ thành phố Kherson vào trong tầm bắn pháo binh.
Việc thiếu những cây cầu đủ vững chắc để vận chuyển khí tài quân sự vượt sông lúc này sẽ trở thành vấn đề của Ukraine.
Muzyka và Barry đều nhận định việc rút lui về bờ đông sông Dnieper sẽ cho phép Nga rút ngắn chiến tuyến mà họ phải phòng thủ, đồng thời bảo tồn được lực lượng dự bị cho các nhiệm vụ tiếp theo.
Anthony Brenton, cựu đại sứ Anh tại Moskva, cho biết Nga đã chuẩn bị cho việc rút lui khỏi bờ tây sông Dnieper trong một thời gian dài và rõ ràng họ hy vọng có thể câu giờ để cố gắng tái tập hợp lực lượng ở bờ đông trong mùa đông. "Đây là một bước đi hợp lý vì thành phố Kherson không còn khả năng phòng thủ", ông nói.
Cục diện chiến trường ở Kherson. Đồ họa: BBC.
Một sĩ quan đặc nhiệm giấu tên của Ukraine cũng thừa nhận khó khăn mà họ sẽ phải đối mặt khi Nga rút khỏi Kherson. "Nga đang củng cố phòng tuyến ở bên kia sông. Nếu chúng tôi vượt sông để đánh vỗ mặt, thương vong sẽ vô cùng lớn".
Ngay cả việc tiến vào Kherson cũng là một thách thức lớn với quân đội Ukraine, khi họ giờ đây có thể trở thành mục tiêu của pháo binh Nga bất cứ lúc nào.
"Nếu quân đội Ukraine mất cảnh giác, tiến vào quá nhanh để tận dụng đà rút lui của lực lượng Nga, tướng Surovikin có thể kích hoạt chiếc bẫy và gây ra tổn thất rất lớn cho họ", bình luận viên Jeremy Bowen của BBC nhận định. "Nếu điều đó xảy ra, ông ấy có thể thuyết phục các lãnh đạo ở Moskva rằng rút quân là một trong những quyết định đúng đắn nhất".
Vũ Hoàng (Theo Reuters, Guardian, BBC)