Mở đầu phiên bốn của chuỗi CTO Talks với chủ đề "Đưa nông sản Việt ra thế giới bằng công nghệ", ông Hoàng Minh Chiến - Phó cục trưởng Cục Xúc tiến Thương mại, Bộ Công thương, cho biết việc chuyển đổi số, đưa các mặt hàng nông nghiệp Việt Nam lên sàn thương mại điện tử đã được chuẩn bị từ nhiều năm trước. Trong giai đoạn 2020 - 2021, ảnh hưởng của Covid-19 đã thúc đẩy việc chuyển đổi này diễn ra mạnh mẽ hơn.
Ông Chiến lấy ví dụ bằng vải thiều Thanh Hà, Bộ Công thương đã phối hợp với các sàn thương mại điện tử lớn trong và ngoài nước, như Alibaba, Lazada, Sendo để tiếp cận thị trường. Theo ghi nhận của Cục Xúc tiến Thương mại, tính từ ngày 14/5 đến nay, đã có khoảng ba tấn vải thiều Thanh Hà được tiêu thụ trên Lazada. Con số này không lớn nhưng đây là những trái vải đầu mùa, được bán với giá thành tốt. Riêng sàn thương mại Sendo đã bán hết 6 tấn vải thiều chỉ sau một ngày.
Đại diện Bộ Công thương đánh giá việc đưa các sản phẩm nông nghiệp lên thương mại điện tử góp phần không nhỏ vào việc đa dạng hoá thị trường, kênh phân phối, tránh bị phụ thuộc vào một vài thị trường nhất định, giảm rủi ro khi có biến động.
Những thách thức
Bà Vũ Thị Minh Tú - Giám đốc đối ngoại Lazada Việt Nam - nhận định, việc đưa nông sản lên sàn thương mại điện tử giúp nâng cao việc tiếp cận thị trường, góp phần vào công cuộc chuyển đổi số ngành nông nghệp quốc gia. Tuy nhiên, để có thể triển khai một cách bài bản, bền vững trên diện rộng chứ không chỉ là những cuộc "giải cứu" mùa vụ, ngành nông sản Việt Nam vẫn còn nhiều thách thức.
Theo đại diện Lazada, rào cản đầu tiên đến từ việc những người trực tiếp sản xuất ra các mặt hàng nông nghiệp vẫn còn hạn chế trong việc tiếp cận thông tin. "Nông dân của chúng ta giỏi canh tác, sản xuất, nhưng để có thể đóng gói bao bì sao cho đẹp, chụp hình sao cho hấp dẫn, đúng chuẩn, vẫn là thách thức", bà Tú nhận định.
Khó khăn tiếp theo là việc đảm bảo chất lượng, nguồn hàng ổn định để lôi kéo khách hàng quay lại chứ không chỉ bán trong một chiến dịch ngắn rồi thôi. Việc này phụ thuộc vào quy mô sản xuất, đảm bảo các chuỗi cung ứng phải ổn định thay vì canh tác nhỏ lẻ, manh mún.
Tiếp đến là khâu vận chuyển, bảo quản hàng hoá cũng phải được xử lý tốt, để thực phẩm của khách hàng giữ được chất lượng cao nhất. Hạn chế tối đa những rủi ro về khiếu nại chất lượng sản phẩm.
Đồng quan điểm với bà Vũ Minh Tú, Tiến sĩ Đào Hà Trung - Chủ tịch Hội Công nghệ cao TP HCM, Chủ tịch Te-food International khẳng định, công nghệ là xu hướng tất yếu và đóng vai trò quan trọng trong việc đưa nông sản Việt ra thế giới. "Nhưng để công nghệ hỗ trợ tốt hơn cho nông dân, nhà sản xuất, đội ngũ làm công nghệ cũng phải giúp đơn giản hoá các thao tác để mọi người có thể dễ dàng tiếp cận và sử dụng, đảm bảo những công nghệ rất khó trở nên dễ sử dụng hơn cho người dân", ông Trung nói.
Tiến sĩ Trung lưu ý, trong tương lai, khi muốn xuất khẩu ra thế giới, nông sản Việt Nam sẽ phải cần đến các "chứng chỉ xanh". "Khi đó, blockchain sẽ là công cụ tối ưu, hỗ trợ người dân có thể chứng minh được nguồn gốc, chất lượng nông sản. Nhà quản lý có thể dễ dàng quản lý, làm thương hiệu, chống hàng giả. Người dùng có thể an tâm khi truy xuất nguồn gốc sản phẩm".
Đứng ở góc độ quản lý thị trường và người tiêu dùng, một trong những ứng dụng thực tiễn nhất của việc dùng blockchain vào sản xuất là có thể ngăn chặn, thu hồi những lô thực phẩm bẩn, kém chất lượng hoặc bị lỗi chỉ vài tiếng sau khi bị phát hiện chứ không phải chờ đến nhiều ngày như phương thức truyền thống.
Hoàn thiện hệ thống thương mại điện tử
Cả ba diễn giả trong phiên thảo luận đều khẳng định trong tương lai, không chỉ vải thiều Thanh Hà mà tất cả đặc sản Việt Nam đều có thể được đưa lên các sàn thương mại điện tử xuyên biên giới, để người dùng ở bất kỳ đâu cũng có thể mua, đảm bảo nguồn gốc, chất lượng. Ông Hoàng Minh Chiến cho biết: "Bộ Công thương đang phối hợp với các địa phương lên danh mục những đặc sản của từng địa phương. Sau đó mở gian hàng cấp quốc gia để triển khai xúc tiến thương mại rồi đào tạo, bàn giao lại công nghệ để người dân có thể chủ động đưa đặc sản của mình lên các sàn thương mại điện tử". Trước mắt, sau vải thiều Thanh Hà, cơ quan quản lý nhà nước sẽ phối hợp với các sàn thương mại điện tử để tiếp thị xoài Yên Châu, mận Sơn La, nhãn Hưng Yên, thanh long Bình Thuận...
Về phía sàn thương mại điện tử, Lazada cũng cam kết xây dựng hệ sinh thái hoàn thiện, giúp doanh nghiệp, người dân có thể dễ dàng chuyển đổi số, tiếp cận với thị trường rộng lớn, không biên giới trên Internet.
Những nền tảng công nghệ giúp truy xuất nguồn gốc bằng blockchain của Te-food International cũng đang hỗ hơn 3.000 doanh nghiệp cung ứng nông sản, thực phẩm của Việt Nam có thể minh bạch nguồn gốc, chất lượng sản phẩm, đáp ứng được những yêu cầu khắt khe của thị trường trong nước và quốc trế, đảm bảo việc phát triển nông nghiệp xanh, bền vững.
Khương Nha