Ngày 11/6/2012, Ukraine giành chiến thắng đầu tiên tại một kỳ Euro khi đánh bại tuyển Thuỵ Điển 2-1 trên sân nhà Kyiv. Tới ngày 30/6 vừa qua, Ukraine lặp lại lịch sử trước cùng đối thủ tại vòng 16 đội để bước vào tứ kết Euro 2020. Gạch nối chung giữa hai thời khắc lịch sử ấy của bóng đá Ukraine là Shevchenko.
Trong chiến thắng tám năm trước, chính "Sheva" là người lập cú đúp trước Thuỵ Điển. Còn lần này, ông ngồi trên băng ghế huấn luyện dẫn dắt tuyển nhà đánh bại đối phương. Từ huyền thoại sân cỏ tới một HLV với những thành tích nhất định không phải là con đường trải đầy hoa hồng. Với riêng Sheva, khoảng cách giữa hai chiến thắng ấy thậm chí còn ghi dấu nhiều nốt thăng trầm trong cuộc đời.
Sau Euro 2012, Shevchenko giải nghệ. Cuối tháng Bảy năm đó, ông tuyên bố sẽ tham gia sự nghiệp chính trị bằng cách tham gia Đảng "Ukraine, Tiến lên!". Nhưng bất chấp việc là cầu thủ nổi tiếng hàng đầu lịch sử Đông Âu, danh tiếng của Sheva vẫn không thể giúp Đảng của ông giành đủ số phiếu trong cuộc tổng tuyển cử tháng 10/2012. Với chỉ 1,58% số phiếu, Đảng "Ukraine, Tiến lên!" thất bại trong cuộc đua tranh ghế tại Quốc hội nước này. Hệ quả là sự nghiệp chính trị của Shevchenko chết yểu chỉ sau một thời gian ngắn.
Tháng 11/2015, Ukraine lọt vào VCK Euro 2016 sau khi vượt qua Slovenia với tổng tỷ số 3-1 sau hai lượt trận. Nhưng đó cũng là lúc Liên đoàn bóng đá Ukraine (UAF) gặp khó khi hầu hết đội ngũ ban huấn luyện sẽ hết hợp đồng vào cuối năm 2015. Vào thời điểm đó, nhiều tin đồn cho rằng hợp đồng của HLV Mykhailo Fomenko sẽ không được gia hạn và ông sẽ bị thay thế bởi Sheva.
Đây là thông tin không được những nhân vật có tiếng nói trong bóng đá Ukraine như bình luận viên Viktor Vatsko tán thành. Ông tuyên bố: "Với tất cả sự tôn trọng dành cho Shevchenko trên tư cách cầu thủ, đây vẫn sẽ là một bước đi chiến lược đầy rủi ro với ban lãnh đạo UAF. Chúng ta đều hiểu rằng đây là một vị trí rất quan trọng và danh giá, vậy nên trao nó cho người thậm chí chưa từng nắm quyền chỉ đạo chính thức dù chỉ một ngày sẽ là một điều khó chấp nhận!".
Rốt cuộc, hợp đồng với Fomeko vẫn được gia hạn, song Shevchenko vẫn được đưa vào phòng thay đồ tháng 2/2016 khi thay thế Oleksandr Zavarov ở vị trí trợ lý HLV tuyển Ukraine. Khởi đầu của anh cũng nhọc nhằn chẳng kém gì sự nghiệp chính trị. Tại Euro 2016, Ukraine thua cả ba trận vòng bảng trước Đức, Bắc Ireland và Ba Lan, đồng thời rời cuộc chơi mà không ghi nổi một bàn thắng.
Sau chiến dịch thảm hoạ kể trên, toàn bộ đội ngũ huấn luyện tuyển Ukraine bị sa thải, trừ Shevchenko. Ông được UAF tin tưởng trao vị trí HLV trưởng để xây dựng một đội tuyển mới. Nhiều người cho rằng việc bổ nhiệm này không nằm ở thực tài của Sheva mà chủ yếu đến nhờ mối quan hệ khăng khít của ông với chủ tịch UAF Andriy Pevelko. Nhiều CĐV vốn không ưa Pavelko, nay lại càng mất niềm tin vào vị Chủ tịch trao ghế HLV trưởng đội tuyển cho Shevchenko - cha đỡ đầu của con gái Pavelko.
Nhưng dần theo thời gian, Sheva cho thấy ông có khả năng lãnh đạo, ít nhất là trong việc thống nhất dàn cầu thủ với những xích mích từ cấp CLB. Trước Euro 2016, các tuyển thủ tới từ hai đội bóng lớn của Ukraine là Dynamo Kyiv và Shakhtar Donetsk từng lao vào ẩu đả trong một trận đấu, và phải tới khi Sheva có tiếng nói, mọi chuyện mới được dàn xếp ổn thoả.
Trong một đoạn clip được lan toả trên mạng xã hội năm ngoái, Sheva đã cho thấy uy lực của mình khi một cầu thủ tỏ thái độ cợt nhả trước bài nói chuyện với đội của ông. Sheva nghiêm túc nói: "Đừng cứ cười, vì đây không phải chuyện để đùa. Nó không hề vui với tôi, và cũng sẽ không vui với bất kỳ ai ngày mai cả, rõ chưa?". Ngày hôm sau đó, Ukraine thắng Tây Ban Nha 1-0.
Đội ngũ của Sheva trên tuyển gồm huyền thoại Mauro Tassotti (trợ lý HLV), Luigi Nocentini - cựu trợ lý của Maurizio Sarri, và cả Andrea Azzalin - HLV thể lực của Leicester City trong mùa giải CLB này vô địch Ngoại hạng Anh. Những thành tích của tuyển Ukraine cũng trồi sụt, từ thất bại lịch sử 1-0 trước Malta năm 2017, không lọt vào World Cup 2018 cho đến dẫn đầu bảng đấu tại Nations League mùa 2018-19.
Tại vòng loại Euro 2021, Ukraine xếp đầu bảng đấu có Bồ Đào Nha của Cristiano Ronaldo. Đáng chú ý là trong hai lượt đối đầu với đội hình toàn sao của Bồ Đào Nha, Ukraine giành được tới bốn điểm. Khi vào vòng chung kết, phong độ của Ukraine có phần thất thường. Trong trận mở màn, họ gỡ hoà 2-2 trước chủ nhà Hà Lan và chỉ chịu thất bại với tỷ số 3-2 ở những phút cuối trận.
Trước đối thủ yếu Bắc Macedonia, Ukraine chỉ thắng 2-1 và thất bại 1-0 trước Áo trong lượt trận cuối. Với ba điểm có được, Ukraine chỉ may mắn lọt vào vòng trong nhờ thành tích bất lợi của những đối thủ tại các bảng đấu khác. Nhưng tại vòng 16 đội, chiến thắng bất ngờ trước Thuỵ Điển được cho là công lớn của Sheva với việc thay đổi lối chơi.
Cách đây một năm, có những tin đồn về việc Shevchenko sẽ trở lại AC Milan để dẫn dắt đội bóng từng làm nên tên tuổi ông và nhường ghế HLV trưởng lại cho Serhiy Rebrov - người đưa Ferencvaros lọt vào Champions League lần đầu sau 25 năm. Nhưng giờ đây, vị trí của HLV Stefano Pioli đang vững chãi sau thành tích tại Serie A mùa giải qua, trong khi Rebrov đã chuyển sang cầm quân tại Al Ain của UAE.
Nên lúc này, Shevchenko đang toàn tâm toàn ý chuẩn bị cho trận tứ kết gặp tuyển Anh. "Tam Sư" là đội bóng cửa trên trong trận đấu tại Rome, nhưng nếu bằng cách nào đó Ukraine có thể làm nên một bất ngờ nữa, chắc chắn vị HLV giỏi truyền cảm hứng của họ sẽ không thiếu những lời đề nghị hấp dẫn hậu Euro.
Thịnh Joey