"Khi đổi sơ đồ thi đấu, kèm theo đó là sử dụng một số cầu thủ thay cho vài người khác, nếu kết quả không như ý, bạn sẽ chết", Southgate nói với BBC sau trận thắng Đức 2-0 ở vòng 1/8 Euro 2021.
Thay đổi mà Southgate đề cập là việc ông áp dụng sơ đồ 3-4-3 ở vòng 1/8 Euro 2021. Trong ba trận vòng bảng, Southgate đều sử dụng hệ thống bốn hậu vệ. Anh đá 4-3-3 trong hai trận gặp Croatia và Scotland trước khi chuyển sang sơ đồ 4-2-3-1 ở trận thắng CH Czech với sự xuất hiện của Jack Grealish.
Sơ đồ tuyển Anh sử dụng qua ba trận gần nhất, lần lượt đấu Scotland, CH Czech ở vòng bảng, rồi Đức ở vòng 1/8.
Tuy nhiên, khi đấu Đức ở vòng 1/8, Southgate bất ngờ dùng hệ thống ba trung vệ với bảy cầu thủ có thiên hướng phòng ngự, và loại bỏ Grealish. Thay đổi này cho kết quả là thắng lợi 2-0 nhờ các bàn của Raheem Sterling và Harry Kane ở nửa cuối hiệp hai.
Southgate từng dùng sơ đồ ba hậu vệ tại World Cup 2018 và giúp "Tam sư" vào bán kết. Nhưng trước khi thay đổi để đấu Đức, Anh luôn đá bốn hậu vệ trong tất cả các trận năm 2021. Họ có tỷ lệ thắng 75% sau 32 trận đá với sơ đồ này, nhưng tỷ lệ này giảm xuống 48% khi Anh thi đấu với ba hậu vệ trong 25 trận trước đó.
Dù vậy, theo Southgate, các cầu thủ vẫn thích nghi nhanh với sơ đồ ba hậu vệ do ông đã thử nghiệm ở nhiều trận cuối năm 2020. "Các cầu thủ lên bóng nhanh và ghi bàn trong các buổi tập tuần trước", HLV 50 tuổi tiết lộ.
Các nhân sự được Southgate sử dụng cho đội hình chính đấu Đức.
Bên cánh phải, Kieran Trippier không xa lạ với vị trí wingback khi từng đóng vai trò này tại World Cup 2018 và cả Atletico mùa vừa rồi. Southgate cũng đánh giá rất cao khả năng thực hiện những quả đá phạt của hậu vệ 30 tuổi. Trong khi đó, Luke Shaw thích nghi nhanh với vị trí mới, và hiệu quả khi tấn công. Shaw chính là người kiến tạo để Sterling đệm bóng cận thành mở tỷ số trận gặp Đức.
"Chúng tôi muốn chơi áp sát, gây sức ép lớn lên đối thủ, kiểu một kèm một. Các wingback làm rất tốt việc đó và tạo kết nối với đồng đội", Southgate phân tích.
Lần đầu tiên Anh thi đấu với sơ đồ ba hậu vệ ở một giải đấu lớn, là khi hòa Hà Lan 1-1 tại vòng bảng World Cup 1990 ở Italy. HLV Bobby Robson thời ấy thay đổi để gia cố hàng thủ "Tam sư". Trước đó, tại Euro 1988, Anh, với chỉ hai trung vệ Tony Adams và Mark Wright, đã thua chính Hà Lan với tỷ số 3-1.
Pha kiến tạo của Shaw cho Sterling ghi bàn mở tỷ số trước Đức cho thấy hệ thống 3-4-3 vẫn có thể được vận hành rất tốt ở tuyển Anh
Cựu tiền vệ Chris Waddle, tuyển thủ Anh dự World Cup 1990, phấn khích khi Southgate thay đổi sơ độ linh hoạt theo từng trận. Ông nói: "Chúng tôi luôn thi đấu với sơ đồ 4-4-2 những năm trước, và không bao giờ thay đổi để thích ứng với đối thủ. Khi gặp những đội có một tiền đạo và ba tiền vệ, chúng tôi luôn gặp khó, phải liên tục đuổi bóng, vất vả hơn các trận khác".
Sự thích nghi nhanh của các hậu vệ với các sơ đồ chiến thuật giúp Anh thăng hoa tại Euro 2021. Đến giờ, họ vẫn chưa thủng lưới lần nào, lần lượt hạ Croatia 1-0, hòa Scotland 0-0, thắng CH Czech 1-0 ở vòng bảng, trước khi đánh bại Đức 2-0 ở vòng 1/8. Đây là lần đầu tiên Anh giữ sạch lưới ở bốn trận đầu của một giải đấu lớn, kể từ chức vô địch World Cup 1966 trên sân nhà.
Như một sự trùng hợp, Euro 2021 gần như là giải đấu do Anh tổ chức. Trừ trận tứ kết gặp Ukraine tại Rome, Italy hôm nay, "Tam sư" có thể chơi toàn bộ các trận còn lại trên sân nhà Wembley. Họ đã đá bốn trận đầu tại đây. Wembley cũng là địa điểm tổ chức hai trận bán kết và trận chung kết.
Trước đối thủ Ukraine vừa miếng hơn hôm nay, Southgate có thể trở lại với hệ thống bốn hậu vệ, nhưng việc linh hoạt áp dụng các hệ thống khác biệt giúp Anh trở nên khó lường hơn. Ảnh: Sun
Với sự linh hoạt trong cách áp dụng chiến thuật từng trận của Southgate, Anh đang mơ về chức vô địch Euro đầu tiên trong lịch sử. Xét tương quan nhánh đấu hiện tại, Anh có triển vọng lớn để vào chung kết. Đối thủ tiếp theo của họ là Ukraine lần đầu vào tứ kết Euro, sau khi thắng Thuỵ Điển ở hiệp phụ vòng 1/8. Nếu vượt qua Ukraine, thầy trò Southgate sẽ gặp đội thắng ở cặp CH Czech - Đan Mạch.
Hồng Duy (theo UEFA)