Phát biểu tại buổi tọa đàm Giải pháp triển khai vùng phát thải thấp tại Hà Nội do báo Tiền phong tổ chức ngày 21/1, bà Trịnh Thị Minh Phương, Phó phòng Tài nguyên và Môi trường quận Hoàn Kiếm, cho hay ngay sau khi HĐND thành phố thông qua nghị quyết vùng LEZ, quận đã xây dựng đề án, dự kiến hoàn thành trong tháng 3.
Bà Trịnh Thị Minh Phương, Phó phòng Tài nguyên Môi trường quận Hoàn Kiếm. Ảnh: Phạm Duy
Theo bà Phương, Hoàn Kiếm có nhiều thuận lợi để thực hiện vùng LEZ như có nhiều không gian đi bộ, có mạng lưới xe điện du lịch đã hoạt động hiệu quả nhiều năm qua và trên hết là quyết tâm của lãnh đạo quận cũng như người dân nhằm xây dựng môi trường không khí không ô nhiễm.
Quận Hoàn Kiếm đang đề xuất mở rộng phố đi bộ để giảm thiểu xe cá nhân; chọn thí điểm vùng LEZ ở khu vực phố cổ, không gian đi bộ Hồ Gươm và sau này có thể mở rộng toàn quận. Hiện quận duy trì ba khu vực phố đi bộ gồm tuyến phố Hàng Ngang - Hàng Đào - Đồng Xuân; các tuyến phố bảo tồn cấp 1 Hàng Buồm, Hàng Giấy, Mã Mây, Tạ Hiện và không gian đi bộ Hồ Gươm.
Bên cạnh đó, quận cũng sẽ kiến nghị mở rộng hệ thống xe điện chạy xuyên toàn quận để góp phần cải thiện chất lượng không khí nội đô. Hiện app của hãng xe điện giảm giá cho người dân đi hoặc đến các điểm trên địa bàn đã có hàng chục nghìn người đăng ký.
Theo bà Phương, quận cũng gặp khó khăn trong xây dựng đề án vùng LEZ do Hà Nội là địa phương đầu tiên của cả nước thí điểm và Hoàn Kiếm cùng với Ba Đình lại là những quận đầu tiên của Thủ đô thực hiện thí điểm. Cơ sở hạ tầng giao thông tại Hà Nội chưa kết nối đồng bộ, gây khó khăn cho quá trình thực hiện vùng phát thải thấp.
Xe điện chạy quanh Hồ Gươm. Ảnh: Võ Hải
Bà Lưu Thị Thanh Chi, Phó phòng Quản lý Môi trường (Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội), cho biết Sở đang xây dựng hướng dẫn chi tiết để thực hiện vùng phát thải thấp, trong đó tập trung vào phương tiện giao thông. Cụ thể Hà Nội sẽ khuyến khích các phương tiện giao thông xanh, cấm xe không đạt tiêu chí về lượng phát thải, gây ô nhiễm không khí trong các vùng LEZ.
"Hai quận Ba Đình và Hoàn Kiếm đang trong lộ trình thí điểm vùng LEZ. Vùng LEZ sẽ có cơ chế đặc thù về thuế phí, hạ tầng, kết nối giao thông công cộng và giao thông cá nhân, dán tem cho phương tiện sử dụng năng lượng xanh, năng lượng sạch, lắp đặt camera giám sát và bố trí lực lượng giám sát...", bà Chi nêu.
Cũng theo Phó phòng Quản lý Môi trường, thống kê quý IV tại trạm quan trắc cố định và liên tục trên địa bàn, chỉ số ô nhiễm không khí trung bình các ngày mức kém gần 49%, mức xấu hơn 44%. Hà Nội đã phối hợp với ngân hàng thế giới đo kiểm xác định nguyên nhân bước đầu thì nguồn gây ô nhiễm không khí nhiều nhất là do giao thông và bụi đường, chiếm hơn 50%.
Một nguyên nhân khách quan khiến chỉ số ô nhiễm không khí thường cao dịp cuối năm là thời tiết không thuận lợi, không khí không đối lưu lên cao được. Thêm vào đó dịp cuối năm lưu lượng phương tiện giao thông trong thành phố và từ các tỉnh về Hà Nội đông hơn so với những thời gian khác trong năm.
Bà Lưu Thị Thanh Chi, Phó phòng Quản lý Môi trường (Sở Tài nguyên Môi trường Hà Nội). Ảnh: Phạm Duy
Theo Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam Hoàng Dương Tùng, vùng phát thải thấp không phải "cây đũa thần" mà chỉ là một trong những biện pháp góp phần cải thiện ô nhiễm không khí TP Hà Nội. Hiệu quả vùng LEZ đã được chứng minh ở rất nhiều nước, ví dụ tại châu Âu đã có hơn 300 vùng LEZ.
Qua nghiên cứu tài liệu và kinh nghiệm tại các thành phố thế giới, ông Tùng cho hay kết quả của việc thực hiện vùng phát thải thấp phụ thuộc rất nhiều vào cách triển khai. Trước mắt, thành phố cần xây dựng hệ thống tài liệu chi tiết để quận Hoàn Kiếm và Ba Đình có định hướng lập đề án, không loay hoay đi tìm.
Đặc biệt, ông Tùng cho rằng các giải pháp phải đi trước hành động theo cơ chế win - win, ví dụ hỗ trợ kiểm định xe máy, chuyển đổi xe máy xăng sang xe điện, xây dựng các trụ sạc điện trong hai quận như thế nào, giảm giá giao thông công cộng, phát triển hệ thống cho thuê xe đạp, xe điện. Ngoài ra, cần chú ý đến các vấn đề liên quận để tăng cường năng lực thực hiện.
Trước đó tháng 12/2024, HĐND TP Hà Nội thông qua nghị quyết quy định thực hiện vùng LEZ, có hiệu lực từ ngày 1/1/2025 nhằm cụ thể hóa Luật Thủ đô sửa đổi. Vùng LEZ là khu vực được xác định để hạn chế phương tiện giao thông gây ô nhiễm môi trường nhằm cải thiện chất lượng không khí.
Theo nghị quyết, từ năm 2025 đến 2030, thành phố sẽ thí điểm lập vùng LEZ ở một số khu vực của quận Hoàn Kiếm, Ba Đình; khuyến khích các quận huyện khác lập vùng này. Từ năm 2031 trở đi, các khu vực có một trong các tiêu chí sau sẽ phải thực hiện vùng LEZ.
Những vùng LEZ sẽ phải áp dụng các biện pháp nhằm đảm bảo môi trường như: Cấm lưu thông các xe tải hạng nặng chạy bằng dầu diesel; hạn chế hoặc cấm ôtô không đáp ứng tiêu chuẩn khí thải mức 4 và môtô, xe gắn máy không đáp ứng tiêu chuẩn mức 2 đi vào vùng LEZ theo thời điểm hoặc khu vực.
UBND thành phố sẽ đề xuất ban hành các loại phí và lệ phí đối với phương tiện cơ giới đường bộ lưu thông trong vùng LEZ; đề xuất chính sách hỗ trợ người sinh sống và làm việc trong vùng LEZ, các tổ chức, doanh nghiệp thực hiện chuyển đổi phương tiện sử dụng nhiên liệu hóa thạch sang dùng năng lượng sạch, phương tiện không phát thải.
Võ Hải