Cách làng Kivsharivka bên bờ đông sông Oskil không xa, quân đội Ukraine đang nỗ lực mở rộng đà phản công, nhưng vấp phải "bức tường kháng cự" quyết liệt của quân đội Nga.
Andriy, binh sĩ thuộc Lữ đoàn Bộ binh Cơ giới số 92 của Ukraine, không biết phải trả lời ra sao khi các sĩ quan tình báo gần đây xuất hiện và hỏi về hoạt động tác chiến của đơn vị anh nhằm chiếm lại thành phố Svatove ở tỉnh Lugansk, miền đông đất nước, vốn bị Nga kiểm soát từ tháng ba.
"Tôi nên trung thực đến mức nào?", Andriy nói, từ chối tiết lộ họ hoặc cấp bậc của mình vì anh không được phép trao đổi với phóng viên.
"Mọi thứ thực sự rất khó khăn", anh thừa nhận sau một khoảng lặng dài.
Binh sĩ Ukraine trên một hệ thống lựu pháo tự hành tại Kherson, miền nam Ukraine, hôm 18/11. Ảnh: Washington Post.
Trong hai tháng rưỡi qua, quân đội Ukraine đã khiến thế giới bất ngờ với chiến dịch phản công của mình, đầu tiên là chiếm lại tỉnh Kharkov ở đông bắc, sau đó là chiến thắng ở thành phố Kherson, miền nam đất nước.
Những thắng lợi như vậy đã giúp Kiev chiếm ưu thế trên chiến trường, nâng cao tinh thần chiến đấu của quân đội và mở ra hy vọng về những thành công lớn hơn nữa, trong bối cảnh lực lượng Nga vẫn chật vật với tình trạng thiếu nhân sự và khó khăn về hậu cần, theo giới phân tích quân sự phương Tây. Lầu Năm Góc cũng tuyên bố sẽ cùng với các đồng minh châu Âu tiếp tục trang bị vũ khí cho Ukraine "đến khi nào còn có thể".
Nhưng sau chiến dịch phản công với những chiến thắng "như chẻ trẻ" vào mùa thu, quân đội Ukraine đang bước vào giai đoạn tác chiến mới thách thức hơn nhiều. Họ đối mặt với những trở ngại đáng kể, có nguy cơ làm chậm bước tiến trên chiến trường và một chiến thắng toàn diện vẫn còn là tương lai xa vời.
Sau thất bại ở thành phố Kherson, quân đội Nga rút lực lượng về những vị trí chiến lược và củng cố thế trận phòng thủ. Khác với những cuộc phản công trong vài tháng qua, lực lượng Ukraine giờ đây sẽ phải xuyên qua nhiều lớp phòng thủ nếu muốn thọc sâu vào khu vực Nga kiểm soát.
Những trận mưa cuối thu cũng khiến địa hình trở nên lầy lội, cản trở xe tăng, thiết giáp Ukraine cơ động để tấn công. Quân đội Ukraine cũng đang phải đối mặt với tình trạng nguồn cung đạn dược khan hiếm và binh lính kiệt sức sau nhiều tháng chiến đấu liên tục.
Nga đã chủ động rút các đơn vị chiến đấu tinh nhuệ nhất của mình khỏi Kherson, đồng nghĩa họ có thể trở thành đối thủ đáng gờm với các binh sĩ Ukraine ở những vị trí chiến lược khác, theo giới quan sát quân sự.
Viễn cảnh về một cuộc chiến khó khăn có thể được nhìn thấy rõ bên ngoài thành phố Svatove ở Lugansk, nơi Andriy cho biết đơn vị của anh gần đây đã cố gắng tấn công một vị trí phòng thủ của Nga, nhưng cuối cùng lại rơi vào trận địa phục kích của đối phương.
Theo lời Andriy, các đơn vị Nga ở vị trí phòng thủ này không chỉ có tân binh mới được huy động, mà còn được biên chế nhiều lính đặc nhiệm. Họ là các binh sĩ tinh nhuệ, nhiều kinh nghiệm chiến đấu, được hỗ trợ bởi hệ thống máy bay không người lái trinh sát có thể phát hiện mọi di biến động của lực lượng Ukraine chuẩn bị tiến công.
Quân đội Nga dường như đã từ bỏ nỗ lực tiến công quy mô lớn, thay vào đó tìm cách củng cố phòng tuyến để bảo vệ những vùng lãnh thổ đã chiếm được, đồng thời tập kích không ngừng vào những cơ sở hạ tầng thiết yếu của Ukraine nhằm làm suy yếu năng lực của đối phương, giới quan sát đánh giá.
"Lực lượng Nga bây giờ xây dựng tới ba tuyến phòng thủ", Andriy kể. "Họ chỉ ngồi đó và cố thủ. Họ không tìm cách tiến công".
Tình thế bế tắc như vậy trên chiến trường nhiều khả năng là lý do tướng Mark A. Milley, chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Mỹ, gợi ý rằng Ukraine nên xem xét đàm phán một giải pháp chính trị với Nga, bởi khả năng Kiev giành lại 20% lãnh thổ mà Moskva đang kiểm soát là "bất khả thi về mặt quân sự".
"Quân đội Nga đang thực sự bị tổn thương nặng nề. Bạn sẽ muốn đàm phán vào thời điểm bạn ở thế mạnh còn đối thủ ở thế yếu hơn", ông Milley nói.
Tuy nhiên, Yuriy Ignat, phát ngôn viên lực lượng không quân Ukraine, cho hay Kiev không tin Moskva sẽ tuân thủ các thỏa thuận đàm phán và sẽ tận dụng quãng thời gian ngừng giao tranh để củng cố lực lượng, huấn luyện lực lượng dự bị, sửa chữa khí tài để chuẩn bị cho đợt tấn công tiếp theo.
"Nga cần một khoảng thời gian đình chiến cho đến mùa xuân, và sau đó họ sẽ tấn công bằng tất cả những gì họ có", ông Ignat nói. "Họ cũng sẽ sản xuất thêm nhiều tên lửa mới để tấn công và tiêu diệt chúng tôi hoàn toàn. Đó là kế hoạch của họ".
Người dân chào đón các binh sĩ Ukraine tại trung tâm thành phố Kherson, tỉnh Kherson, hôm 16/11. Ảnh: Washington Post.
Các chuyên gia nhận định Ukraine trước mắt vẫn sẽ tiếp tục chiến dịch phản công, nhưng ở quy mô nhỏ hơn. Một cuộc phản công lớn, như nỗ lực từ thành phố Zaporizhzhia tiến về phía nam để cắt đứt tuyến tiếp tế của Nga, sẽ rất khó triển khai trong thời gian ngắn, sau khi Ukraine đã dốc toàn lực cho các trận chiến gần đây và đối mặt với điều kiện thời tiết mùa đông khắc nghiệt.
Mason Clark, nhà phân tích cấp cao tại Viện Nghiên cứu Chiến tranh, trụ sở tại Mỹ, cho rằng Ukraine sẽ không thể thực hiện một đợt tấn công quy mô lớn trước tháng một hoặc tháng hai năm sau.
Trong khi đó, lực lượng Nga đang đào những chiến hào mới dọc theo giới tuyến Crimea và gần sông Siversky-Donets ở miền đông Ukraine, cách chiến tuyến hiện tại khoảng 60 km. Điều này cho thấy họ đang chuẩn bị đối phó với những bước tiến xa hơn của Ukraine, Bộ Quốc phòng Anh cuối tuần trước đánh giá.
"Quân đội Ukraine chắc chắn vẫn trên đà tiến", Konrad Muzyka, giám đốc công ty tư vấn độc lập về quốc phòng và hàng không vũ trụ Rochan, trụ sở tại Ba Lan, nhận xét. "Tinh thần chiến đấu của họ đang rất cao và vũ khí phương Tây mang đến lợi thế đáng kể".
Dù vậy, Muzyka lưu ý phòng tuyến Nga ở miền đông hiện rất chắc chắn và chưa để lộ bất kỳ sơ hở nào, vì vậy càng tiến sâu, quân đội Ukraine sẽ càng gặp khó khăn và hứng chịu thêm tổn thất.
"Ukraine giờ đây sẽ đối mặt với thách thức rất lớn nếu muốn tạo ra những điều kiện để có thể phát động chiến dịch tổng tấn công đánh bại lực lượng Nga trên diện rộng", Muzyka nói. "Quân đội Nga có thể giảm sút về trang bị và năng lực huấn luyện, nhưng lại áp đảo về quân số, giúp họ giữ vững vị trí phòng thủ".
Tại thành phố Kherson, đại úy Andriy Pidlisnyy cho hay quân đội Ukraine rất khó tiếp tục đẩy lùi quân Nga khi phòng tuyến của họ đã ổn định dọc theo bờ đông sông Dnieper.
"Nếu dễ dàng cho chúng tôi thì người Nga đã không cố vượt sông sang bờ bên kia", anh nói. "Triển khai một số chiến dịch tấn công nhỏ có thể khả thi, nhưng một cuộc phản công toàn diện sẽ rất khó".
Tại điểm hẹp nhất, sông Dnieper vẫn rộng khoảng 500 m, đồng nghĩa quân đội Ukraine phải cần dựng cầu phao nếu muốn vượt qua. "Những cây cầu phao như vậy mất nhiều thời gian để lắp đặt, nhưng rất dễ bị đối phương phá hủy", Pidlisnyy giải thích.
"Chúng tôi có thể sẽ thử vượt sông", anh cho biết thêm. "Nhưng phương án hợp lý hơn là di chuyển lực lượng qua ngả Zaporizhzhia và lấy đó làm bàn đạp tiến công lực lượng Nga.
Một quan chức cấp cao NATO cho hay Nga vẫn còn hàng nghìn khí tài trong kho niêm cất, sẵn sàng tung vào cuộc chiến. Các nhà máy sản xuất đạn pháo Nga đang tăng gấp đôi, gấp ba công suất nhằm duy trì nguồn cung đạn cho pháo binh.
Cục diện chiến trường Ukraine sau gần 9 tháng giao tranh. Đồ họa: WP.
Mỹ và các đồng minh châu Âu cũng đang nỗ lực đảm bảo nguồn cung vũ khí, đạn dược cho Ukraine nhằm giúp nước này duy trì lợi thế chiến đấu, nhưng đối mặt nhiều khó khăn. "Phương Tây đã cho đi rất nhiều", quan chức NATO nói. "Họ phải đào sâu hơn kho vũ khí của mình và cần xây dựng định hướng lâu dài, mang tính chiến lược hơn trong nỗ lực cung cấp vũ khí cho Ukraine".
Bất chấp những lời kêu gọi đàm phán, Kiev và Moskva vẫn tiếp tục thực hiện các bước chuẩn bị cho một cuộc xung đột kéo dài.
"Chúng ta đang ở giai đoạn mà cả hai phe đều mệt mỏi, kiệt sức. Nhưng họ chưa sẵn sàng kết thúc chiến đấu", Dara Massicot, nhà phân tích quân sự Nga tại tổ chức tư vấn Rand Corp, trụ sở tại California, Mỹ, bình luận.
Vũ Hoàng (Theo Washington Post)