"Lượng ô nhiễm không khí giảm ở Trung Quốc do sự gián đoạn có khả năng cứu sống gấp 20 lần số người chết vì nhiễm nCoV ở nước này", Marshall Burke, trợ lý giáo sư tại khoa Khoa học Hệ thống Trái đất của Đại học Stanford, Mỹ, hôm 17/3 đăng trên G-Feed, một trang web chuyên nghiên cứu mối quan hệ giữa xã hội và môi trường.
Burke nhận định các biện pháp quyết liệt chống Covid-19 của chính phủ Trung Quốc đã cắt giảm đáng kể lượng ô nhiễm không khí. Ông cho biết chất lượng không khí tốt hơn có thể đã cứu khoảng 50.000 đến 75.000 người khỏi nguy cơ tử vong sớm.
Mối liên hệ giữa ô nhiễm không khí và tử vong sớm đã được xác nhận đầy đủ. Một nghiên cứu 30 năm tại 652 thành phố ở 24 quốc gia và khu vực trên 6 lục địa cho thấy: Mức độ ô nhiễm càng cao, người dân càng có nguy cơ tử vong sớm.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ước tính mỗi năm có khoảng 7 triệu người chết do tiếp xúc với các hạt bụi mịn trong không khí ô nhiễm. Trung Quốc đã đạt được một vài tiến bộ về giải quyết ô nhiễm, song chất lượng không khí nước này vẫn ở mức thấp khi so sánh trên toàn cầu.
Lượng NO2 ở Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc (biểu thị bằng màu vàng) trước và sau khi có lệnh phong tỏa. Ảnh: NASA.
Theo Bộ Sinh thái và Môi trường Trung Quốc, số lượng trung bình của "những ngày có chất lượng không khí tốt" tại tỉnh Hồ Bắc, tâm Covid-19 toàn cầu, đã tăng 21,5% trong tháng hai so với cùng kỳ năm ngoái. Hình ảnh vệ tinh do NASA và Cơ quan Vũ trụ châu Âu công bố cũng cho thấy lượng khí thải từ các nhà máy ở các thành phố lớn của Trung Quốc đã giảm đáng kể trong hai tháng qua.
Trung Quốc đã đạt được tiến bộ đáng kể về cải thiện chất lượng không khí trong những năm gần đây. Một nghiên cứu vào năm 2019 cho thấy mức độ ô nhiễm đã giảm đáng kể trên khắp Trung Quốc từ năm 2013 đến 2017. Bắc Kinh những năm qua cũng không bị liệt vào danh sách 100 thành phố ô nhiễm nhất ở châu Á, với mức độ ô nhiễm thấp hơn 10%, từ năm 2017 đến 2018, theo báo cáo của Greenpeace và AirVisual.
Burke tập trung vào tác động của nồng độ PM2.5 thấp hơn, những hạt bụi mịn với kích thước siêu nhỏ, có thể gây nguy hiểm khi xâm nhập vào cơ thể con người.
Dựa trên dữ liệu ô nhiễm thực tế từ 4 thành phố ở Trung Quốc năm 2016 đến 2019, ông đã tính toán mức giảm ô nhiễm là từ 15 đến 18 microgam trên một mét khối không khí. Để tránh đánh giá quá cao, Burke sau đó làm tròn mức giảm xuống còn 10 microgam trên một mét khối không khí và cho rằng chỉ những người sống ở khu vực thành thị mới được hưởng lợi từ không khí sạch hơn.
Burke cũng khai thác dữ liệu hiện có cho thấy những lợi ích về sức khỏe do chất lượng không khí sạch hơn đem lại ở Trung Quốc. Từ Thế vận hội Bắc Kinh 2008, chính quyền Trung Quốc đã áp đặt các biện pháp kiểm soát ô nhiễm nghiêm ngặt. NASA khi ấy cũng quan sát thấy mức độ ô nhiễm giảm đáng kể ở nước này.
Các nhà khoa học đã phân tích tác động của các biện pháp này và nhận ra số ca tử vong ở trẻ em dưới 5 tuổi và người lớn trên 70 đã giảm đáng kể. Nghiên cứu cho thấy tỷ lệ tử vong hàng tháng của trẻ em dưới 5 tuổi và người trên 70 tuổi tăng lần lượt khoảng 2,9% và 1,4 % khi nồng độ PM.2.5 tăng một microgam trên một mét khối không khí.
Dựa trên những tính toán trên cùng một số cảnh báo, Burke kết luận chất lượng không khí tốt hơn trong hai tháng qua do lệnh phong tỏa vì Covid-19 ở Trung Quốc đã cứu sống khoảng 1.400 - 4.000 trẻ em dưới 5 tuổi và 51.700 - 73.000 người trên 70 tuổi tại nước này.
Ông nói thêm trong khi không khí sạch hơn có khả năng cứu sống nhiều người, sự gián đoạn bởi Covid-19 cũng có thể gây ra nhiều cái chết không liên quan trực tiếp đến việc bị nhiễm nCoV như khó khăn khi tiếp cận các dịch vụ y tế trong lúc dịch bùng phát.
"Đại dịch có tốt cho sức khỏe không? Không hề", Burke nói. "Thay vào đó, nó cho thấy cách vận hành nền kinh tế khi chưa có đại dịch đánh đổi rất lớn với sức khỏe. Chúng ta chỉ nhận ra điều này khi xảy ra chuyện".
Covid-19 đã xuất hiện tại 165 quốc gia, vùng lãnh thổ, khiến hơn 190.000 người nhiễm bệnh, hơn 7.900 người tử vong. Trung Quốc hiện ghi nhận hơn 80.000 ca nhiễm, trong đó hơn 3.200 người tử vong.
Ngọc Ánh (Theo CNN)