Phó thủ tướng: Cần làm rõ nguyên nhân gây ra lũ quét

"Thiên tai là khách quan, nhưng những gì có thể phòng tránh mà không làm được thì phải xác định rõ trách nhiệm", Phó thủ tướng Trần Hồng Hà nhấn mạnh khi chủ trì họp ứng phó bão Koto, sáng 26/11.

Cùng với làm rõ yếu tố thiên nhiên và con người, Phó thủ tướng lưu ý đánh giá kỹ nguyên nhân gây ra đợt mưa lũ lịch sử vừa qua, như tính bất thường, yếu tố công trình như vỡ đập, sự cố hạ tầng, lũ quét, lũ ống hay sạt lở đất... Hiệu quả của việc triển khai lực lượng cứu hộ, cứu nạn và trách nhiệm của chính quyền địa phương trong đảm bảo năng lực ứng phó và báo cáo Trung ương hỗ trợ cũng cần làm rõ.

Trong khi ảnh hưởng mưa lũ tại miền Trung vừa qua còn nặng nề, bão Koto sắp đổ bộ sẽ chồng thêm áp lực. Vì vậy, các địa phương cần cập nhật thông tin, dự báo chính xác và kích hoạt các quy định quản lý tàu thuyền, không cho phép hoạt động trong khu vực nguy hiểm.

Với các khu vực có nguy cơ sạt lở, Phó thủ tướng đề nghị duy trì kịch bản ứng phó với rủi ro thiên tai cấp 4, nhất là ở miền núi. Bản đồ ngập lụt, lũ quét, sạt lở, tai biến địa chất ở 34 tỉnh thành cần đánh giá lại. Bản đồ dự báo là công cụ chính để xây dựng kịch bản, phương án ứng phó, nếu không có, việc dự báo sẽ gặp khó khăn.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường, các cơ quan khoa học và dự báo khí tượng thủy văn hoàn thiện bản đồ ngập lụt, đảm bảo thông tin được cập nhật đến cấp xã, phường để chính quyền cơ sở và người dân có thể chủ động phòng, tránh. Các địa phương phải dựa vào bản đồ ngập lũ lịch sử để xác định khu vực thấp, chấp nhận sống chung với thiên tai và chuẩn bị phương án ứng phó phù hợp.

Về quy trình vận hành hồ thủy điện, Phó thủ tướng chỉ đạo rà soát trách nhiệm của chủ hồ và quy trình liên hồ, bảo đảm thông tin đến hạ du kịp thời. "Nếu không có biện pháp kiểm soát điều tiết, việc xả lũ đột ngột có thể gây ra lũ quét, mất an toàn cho người dân", ông nói.

Các cơ quan cũng phải có cơ chế cảnh báo thông tin mưa lũ thông suốt từ Trung ương đến địa phương, từ tỉnh xuống xã, đến tận thôn, xóm để từng hộ dân nhận được cảnh báo thiên tai kịp thời, có thời gian sơ tán đến nơi an toàn.

Tại cuộc họp, ông Mai Văn Khiêm, Giám đốc Trung tâm dự báo Khí tượng - thủy văn Quốc gia cho biết đến 8h sáng nay, bão số Koto mạnh cấp 8, giật cấp 10, cách quần đảo Trường Sa khoảng 400 km về phía đông đông bắc.

Ông Khiêm đánh giá khả năng cao bão sẽ tăng cường độ trong hai ngày tới, tối đa lên cấp 10-11, giật cấp 13-14, sau đó bão sẽ suy yếu. Tuy nhiên, điểm đáng chú ý là thời gian tồn tại trên biển của bão Koto kéo dài bất thường, khoảng 4-5 ngày và di chuyển chậm.

Theo ông Khiêm, kịch bản chính là bão sẽ đổi hướng khi cách Khánh Hòa - Gia Lai khoảng 450-500 km vào ngày 30/11. Gió trên đất liền được đánh giá là ít khả năng xảy ra. Mưa có thể xuất hiện từ Đà Nẵng đến Lâm Đồng trong ngày 1-2/12, khoảng 50-100 mm, tập trung vùng ven biển.

Kịch bản xấu là bão đi vào đất liền khu vực Nam Trung Bộ, cường độ ở mức áp thấp nhiệt đới, gió yếu và lượng mưa khoảng 150-200 mm, chủ yếu ở ven biển.

Trung tâm dự báo Khí tượng Thủy văn kiến nghị cần cảnh báo gió mạnh gây ảnh hưởng tàu thuyền, lồng bè và nuôi trồng thủy sản trên biển; nguy cơ lũ quét, sạt lở đất do nền đất đang bão hòa sau đợt mưa lũ vừa qua.

Thứ trưởng Nông nghiệp và Môi trường Nguyễn Hoàng Hiệp cho biết hai đặc điểm nổi bật của bão Koto được thống nhất trong mọi kịch bản dự báo. Trước tiên, bão tồn tại trên biển rất dài, gần 6 ngày. Thứ hai, bão sẽ gây mưa tại khu vực từ Gia Lai đến Khánh Hòa, dù lượng mưa ít nhưng có nguy cơ sạt lở đất vẫn rất cao do nền đất đã bão hòa từ trước. "Ngập lụt có thể không lớn nhưng rủi ro sạt lở là chắc chắn, cần được các địa phương đặc biệt lưu ý", ông Hiệp nói.

Mưa lũ Nam Trung Bộ vừa qua làm 98 người chết, nhiều khu vực ngập sâu, hàng trăm hộ phải sơ tán; thiệt hại ước hơn 13.000 tỷ đồng, nặng nhất ở Đăk Lăk và Khánh Hòa, với hàng trăm nhà sập, hư hỏng và hạ tầng bị cuốn trôi.

Vũ Tuân