"Trung tá Oleksiy Mes đã bắn hạ 3 tên lửa hành trình và một máy bay không người lái (UAV) trong nỗ lực đối phó đòn tập kích quy mô lớn của Nga hôm 26/8. Anh đã cứu nhiều người Ukraine, nhưng phải trả giá bằng chính mạng sống của mình", Bộ tư lệnh Không quân Ukraine cho biết hôm 29/8.
Cơ quan này không tiết lộ tình huống dẫn tới cái chết của trung tá Mes, thêm rằng anh đã được truy phong quân hàm đại tá và an táng cùng ngày.
Di ảnh Oleksiy Mes trong lễ tang hôm 29/8. Ảnh: Bộ tư lệnh Không quân Ukraine
CNN dẫn nguồn giấu tên trong quân đội Ukraine cho hay Oleksiy Mes chính là người thiệt mạng trong vụ rơi tiêm kích F-16 tham gia đối phó đòn tấn công của Nga ngày 26/8. "Quân đội cho rằng sự việc không bắt nguồn từ lỗi phi công. Giới chức Ukraine sẽ mời các chuyên gia quốc tế đến tham gia cuộc điều tra", nguồn tin nói thêm.
Bộ Quốc phòng Ukraine không bình luận về danh tính phi công thiệt mạng, nhưng cho biết chiếc F-16 "bị mất liên lạc khi tiếp cận mục tiêu và được xác định đã lao xuống đất".
Oleksiy Mes, còn có biệt danh Moonfish, là một trong những phi công tiêm kích hàng đầu của Ukraine và được coi là gương mặt đại diện cho nỗ lực vận động phương Tây viện trợ tiêm kích F-16. Mes nằm trong nhóm phi công Ukraine đầu tiên được huấn luyện vận hành F-16 ở nước ngoài, sau khi Washington duyệt chuyển loại chiến đấu cơ này cho Kiev hồi năm ngoái.
Oleksiy Mes trên buồng lái tiêm kích F-15D khi thăm Mỹ hồi năm 2019. Ảnh: Sprotyv
Reuters trước đó dẫn lời quan chức Mỹ giấu tên nói thông tin ban đầu cho thấy tiêm kích F-16 không phải bị bắn hạ, dù sự việc xảy ra trong lúc Nga đang tập kích, mà có thể do lỗi phi công hoặc sự cố kỹ thuật.
Mariana Bezugla, phó chủ tịch Ủy ban Quốc phòng Quốc hội Ukraine, viết trên mạng xã hội rằng "tiêm kích F-16 do phi công Oleksiy Mes điều khiển đã bị tên lửa phòng không Patriot bắn hạ do sự thiếu hiệp đồng giữa các đơn vị", nhưng không đưa ra dẫn chứng.
Bezugla cho rằng bắn nhầm đồng đội là điều không thể tránh khỏi trong xung đột, nhưng chỉ trích bộ máy lãnh đạo không quân Ukraine "thiếu phối hợp" nên để xảy ra sự việc.
Bà Bezugla từng nhiều lần chỉ trích quân đội Ukraine. Hồi tháng 7, bà thông báo đã bị cách chức chủ tịch tiểu ban kiểm soát dân sự vì "nói sự thật về các vấn đề trong quân đội".
Bộ Quốc phòng Ukraine không bình luận về tuyên bố của Bezugla. Lầu Năm Góc cũng từ chối bình luận thêm về sự việc.
Đây là chiếc F-16 đầu tiên của Ukraine bị phá hủy kể từ khi nước này tiếp nhận lô tiêm kích do đồng minh phương Tây viện trợ hồi đầu tháng. Tổng thống Volodymyr Zelensky ngày 28/8 cho biết quân đội Ukraine đã triển khai F-16 để bắn hạ UAV và tên lửa Nga trong các đợt tập kích gần đây.
Từ khi chiến sự với Nga bùng phát tháng 2/2022, Ukraine đã nhiều lần đề nghị đồng minh phương Tây cung cấp tiêm kích F-16 do Mỹ sản xuất. Ukraine hy vọng sự hiện diện của F-16 sẽ giúp nước này tăng cường năng lực phòng vệ trước các cuộc oanh tạc của Nga.
Một số quốc gia NATO đã cam kết cung cấp số lượng lớn F-16 và đào tạo phi công Ukraine trong nhiều tháng qua. Đan Mạch và Hà Lan tháng 8/2023 thông báo sẽ chuyển giao khoảng 60 tiêm kích F-16 cho Ukraine. Na Uy và Bỉ cũng cam kết chuyển khoảng 40 chiếc F-16.
Tiêm kích F-16 Ukraine bay biểu diễn hôm 5/8. Ảnh: Không quân Ukraine
Ông Zelensky ngày 4/8 cho biết Ukraine đã tiếp nhận lô F-16 đầu tiên nhưng không nêu số lượng cụ thể. Một quan chức Mỹ nói lô này gồm 6 máy bay và Ukraine có 6 phi công đã được huấn luyện để điều khiển chúng.
Trong khi đó, Nga tuyên bố sẽ bắn hạ mọi tiêm kích F-16 được chuyển cho Ukraine, cho rằng loại vũ khí này ít tác động tới cục diện chiến trường.
Vũ Anh (Theo AFP, CNN)