"Các bên đang xem xét đề xuất về thỏa thuận ngừng bắn, không thể đoán trước được điều gì. Israel nói rằng họ đang tính toán, còn Hamas thì lại đang thoái lui", Tổng thống Mỹ Joe Biden nói sau bài phát biểu tại đại hội toàn quốc đảng Dân chủ tối 19/8.
Đây là thông tin mới nhất của Tổng thống Mỹ về phản ứng của các bên đối với đề xuất thỏa thuận mới "mang tính cầu nối" do Washington đưa ra sau hai ngày đàm phán tại Doha cùng các nhà hòa giải Ai Cập, Qatar nhằm chấm dứt chiến sự Gaza. Thỏa thuận này được coi là "cơ hội cuối cùng" để ngăn xung đột Gaza và căng thẳng Iran - Israel bùng phát thành chiến sự quy mô lớn.
Israel và Hamas chưa xác nhận về tuyên bố của ông Biden.
Tổng thống Mỹ Joe Biden phát biểu tại đại hội toàn quốc đảng Dân chủ ở Chicago tối 19/8. Ảnh: AFP
Các nỗ lực thu hẹp bất đồng giữa Israel và Hamas của các nhà hòa giải tới nay vẫn chưa đủ để đạt được thỏa thuận ngừng bắn và giao tranh vẫn diễn ra ở Dải Gaza. Hamas từ chối cử đại diện tham gia đàm phán.
Các bên gần đây đẩy mạnh nỗ lực ngoại giao về Dải Gaza do lo ngại tình hình Trung Đông diễn biến phức tạp trước nguy cơ Iran tung đòn tấn công Israel để đáp trả vụ thủ lĩnh Hamas Ismail Haniyeh bị ám sát tại Tehran cuối tháng trước.
Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu ngày 19/8 tuyên bố ủng hộ đề xuất do Mỹ đưa ra tại Doha, sau khi gặp Ngoại trưởng Mỹ Anthony Blinken tại Jerusalem. Văn phòng của ông Netanyahu hôm 17/8 chỉ hoan nghênh đề xuất này một cách thận trọng, khi tuyên bố nó chứa "các yếu tố có thể chấp nhận được với Israel".
Sau cuộc gặp giữa ông Netanyahu và ông Blinken, phát ngôn viên Hamas Osama Hamdan cáo buộc Washington đang "câu giờ giúp Israel bằng đề xuất mới". Nhóm này một ngày trước tuyên bố chỉ ủng hộ đề xuất "ba giai đoạn" được ông Biden đưa ra hồi tháng 5, bác bỏ những "yêu sách mới" mà Israel muốn đưa vào thỏa thuận ngừng bắn.
"Israel rút khỏi các vấn đề đã được nêu trong đề xuất hồi tháng 5 của ông Biden. Việc Thủ tướng Netanyahu tuyên bố ủng hộ đề xuất mới cho thấy Washington đã thất bại trong thuyết phục Tel Aviv chấp nhận phương án cũ", phát ngôn viên Hamdan nói.
Cậu bé Palestine đi ngang qua đống đổ nát của một ngôi trường bị phá hủy trong cuộc không kích của Israel vào Deir al-Balah, trung tâm Dải Gaza, hôm 27/7. Ảnh: AP
Nội dung đề xuất mới chưa được công bố, song truyền thông Israel cho biết nó được thiết kế nhằm giải quyết bất đồng giữa các bên, xoay quanh những vấn đề như Tel Aviv muốn tiếp tục triển khai lực lượng dọc biên giới Ai Cập - Gaza và Hành lang Netzarim ở miền trung dải đất, cùng một số vấn đề nổi cộm khác.
Channel 12 của Israel ngày 19/8 cho biết đề xuất của Mỹ cho phép quân đội Israel duy trì hiện diện "theo cách nào đó" tại Hành lang Philadelphi nằm dọc biên giới Gaza - Ai Cập. Tuy nhiên, các nhà đàm phán của Israel đã nói với Thủ tướng Netanyahu rằng đây là điều không thể chấp nhận với Hamas và các bên sẽ không thể đạt được thỏa thuận ngừng bắn nếu ông vẫn kiên quyết theo đuổi yêu cầu này.
Báo Al-Akhbar của Lebanon cùng ngày đưa tin Israel đã chấp thuận giảm dần số lượng binh sĩ triển khai ở Hành lang Philadelphi, đổi lại Ai Cập sẽ đồng ý không đặt thời hạn cụ thể cho việc rút toàn bộ lực lượng Israel khỏi khu vực này. Dù vậy, Cairo vẫn duy trì lập trường rằng Tel Aviv phải rút hết quân càng sớm càng tốt, theo nguồn tin của hãng.
Ngoài việc yêu cầu tiếp tục duy trì lực lượng ở biên giới Gaza - Ai Cập và thiết lập cơ chế ngăn các tay súng Hamas di chuyển lên phía bắc Gaza, ông Netanyahu còn yêu cầu phải cho Israel bảo lưu quyền được nối lại cuộc chiến chống Hamas nếu cần thiết, nhằm đạt cả hai mục tiêu nước này đã tuyên bố trước khi phát động chiến dịch là tiêu diệt Hamas và giải cứu toàn bộ con tin.
Hiện chưa rõ đề xuất "mang tính cầu nối" mới của Mỹ sẽ giải quyết các bất đồng này như thế nào.
Vị trí các đô thị ở Dải Gaza. Đồ họa: BBC
Đức Trung (Theo AFP, Newsweek, Al Jazeera)