Một quảng cáo nêu bật thông điệp: "Kamala Harris ủng hộ Israel", trong khi cái khác cho rằng Phó tổng thống Mỹ "đang vận động cho Palestine nhưng không thừa nhận điều đó".
Những thông điệp trái ngược trên đang được phát đi liên tục trong những tuần trước ngày bầu cử Mỹ. Và cả hai loại quảng cáo đều do cùng một ủy ban hành động chính trị (PAC) có liên hệ với đảng Cộng hòa tài trợ.
Đống đổ nát tại trại tị nạn Maghazi ở Gaza sau một cuộc tập kích của Israel hôm 24/10. Ảnh: AFP
Tuy nhiên, chúng nhắm vào hai nhóm cử tri riêng biệt. Quảng cáo đầu tiên, nhấn mạnh lập trường ủng hộ Israel của Harris, được phát ở những khu vực có nhiều người Mỹ gốc Arab sinh sống ở bang chiến trường Michigan, theo dữ liệu từ Google. Quảng cáo thứ hai, đề cập tới khuynh hướng ủng hộ Palestine của bà Harris, nhắm vào các thị trấn có cộng đồng Do Thái đông đảo ở Pennsylvania.
Giới chuyên gia nhận định chiến dịch truyền thông này được thiết kế để kích động chia rẽ trong công chúng Mỹ về cuộc xung đột giữa Israel với Hamas ở Gaza và Hezbollah ở Lebanon, đồng thời khai thác triệt để những căng thẳng về sắc tộc, tôn giáo trong xã hội Mỹ.
"Chúng đặc biệt nhắm vào cộng đồng người Mỹ gốc Arab ở Michigan và người Mỹ gốc Do Thái ở Pennsylvania với vô số thông tin sai lệch mà theo tôi cùng lúc vừa bài Do Thái vừa bài Arab", Maya Berry, giám đốc điều hành viện nghiên cứu Arab - Mỹ, nhận xét.
Bà cùng một số chuyên gia khác cảnh báo tính chất tinh vi của những quảng cáo này đã làm bật lên sức mạnh của "tiền đen" trong hệ thống bầu cử, khi các nhóm hoạt động không cần tiết lộ danh tính nhà tài trợ sử dụng mánh khóe để tác động tới những cộng đồng cụ thể, nhằm ngăn họ ủng hộ hay bỏ phiếu cho một ứng viên nào đó.
Các quảng cáo tập trung vào khủng hoảng Israel được điều hành bởi một nhóm mang tên FC PAC, thành lập vào tháng 7 với tên gốc là Liên minh Tương lai, nhưng đã đổi tên hồi đầu tháng.
Có rất ít thông tin công khai về ủy ban hành động chính trị trên ngoài tên của thủ quỹ và người đại diện, lần lượt là Ray Zaborney và Cabell Hobbs, hai thành viên đảng Cộng hòa. Nhưng mục tiêu của nó được xác định khá rõ ràng: Tác động đến hai bang chiến trường quan trọng trong cuộc bầu cử ngày 5/11.
Được phát trên những nền tảng như YouTube, các thông điệp quảng cáo nhấn mạnh lập trường ủng hộ của Harris đối với Israel xuất hiện tại nhiều khu vực ở Michigan, trong đó có Dearborn, vùng ngoại ô Detroit với dân số khoảng 100.000 người, nơi được mệnh danh là "thủ phủ của người Mỹ gốc Arab".
Người Mỹ gốc Arab phản đối việc Mỹ tiếp tục hỗ trợ chiến dịch quân sự của Israel ở Gaza, vốn bị Liên Hợp Quốc mô tả là "cuộc diệt chủng".
Hàng nghìn người Mỹ gốc Arab ở Michigan cũng nhận được tờ rơi qua thư và tin nhắn từ FC PAC.
Vài quảng cáo còn cho rằng Phó tổng thống Harris và ứng viên Thượng viện Elissa Slotkin, đảng viên Dân chủ đại diện cho một khu vực của Michigan tại Hạ viện Mỹ, có cùng suy nghĩ.
"Khi những người biểu tình lên án Israel, Harris và Slotkin vẫn không lay chuyển", một tin nhắn gửi cho các cử tri ở Michigan có đoạn. "Harris và Slotkin đều là những người ủng hộ Israel hết mình!".
Nhiều quảng cáo của FC PAC, trong đó có cả quảng cáo video, đều nhấn mạnh đến nguồn gốc Do Thái của chồng Phó tổng thống Harris, Doug Emhoff.
Một tờ rơi do FC tài trợ gửi đến các hộ gia đình ở Dearborn in hình ảnh Harris và Emhoff ôm nhau với lá cờ Israel ở phía sau. Thông điệp trong tờ rơi nói rằng Phó tổng thống thường xuyên "tham vấn người chồng Do Thái về các chính sách quan trọng ủng hộ Israel".
Những quảng cáo này được thiết kế trông giống như đến từ một nhóm ủng hộ Phó tổng thống Harris hoặc từ chính chiến dịch tranh cử của ứng viên đảng Dân chủ.
Cùng lúc, các quảng cáo với thông điệp hoài nghi về lập trường ủng hộ của Phó tổng thống với Israel lại liên tục được phát ở những nơi có nhiều cử tri Do Thái, như vùng ngoại ô Pittsburgh, Pennsylvania.
Giới phân tích cảnh báo chiến dịch quảng cáo này đang cố gắng khai thác những định kiến về niềm tin của cử tri Arab và Do Thái, lợi dụng nỗi tức giận đang không ngừng tăng lên ở cả hai cộng đồng này khi xung đột Israel - Hamas ở Gaza đã khiến hàng chục nghìn người thiệt mạng và chưa có dấu hiệu chấm dứt.
Phó tổng thống Kamala Harris phát biểu tại một sự kiện vận động tranh cử ở Clarkston, Georgia, hôm 24/10. Ảnh: AFP
Berry nhận thấy những thông điệp trên là "rất đáng lo ngại" và phân biệt chủng tộc đối với cả người Mỹ gốc Arab lẫn Do Thái.
Trong quá khứ, cử tri người Mỹ gốc Arab đã dành số phiếu áp đảo cho các ứng viên Do Thái, như thượng nghị sĩ Bernie Sanders khi ông tranh cử tổng thống vào năm 2016 và 2020.
Berry lưu ý rằng thiết kế tinh vi của chiến dịch quảng cáo mà FC PAC đang thúc đẩy có thể khiến cử tri hiểu lầm rằng thông điệp này đến từ chính chiến dịch tranh cử của Phó tổng thống Harris.
"Tôi chưa bao giờ thấy bất cứ điều gì như vậy trước đây", bà nói. "Khi một người bình thường nhận được một tin nhắn giống như từ chiến dịch, phản ứng sẽ là: 'Tại sao? Tại sao bạn lại phát đi thông điệp như thế này?'".
FC PAC dường như đã lợi dụng các quy định lỏng lẻo trong vận động bầu cử để đưa những mánh khóe tác động tới cử tri lên một tầm cao mới. Berry cho rằng nỗ lực này đặc biệt nguy hiểm vì nó nhắm trực tiếp vào các cử tri người Mỹ gốc Arab và Do Thái.
"Đây là một ví dụng khác cho thấy hệ thống tài trợ chiến dịch tranh cử đang gặp vấn đề của chúng ta cần được xem xét kỹ lưỡng và cải cách sâu sắc", bà nói.
FC PAC gần đây đã gỡ bỏ trang web có chứa những quảng cáo mà họ từng phát sóng.
Theo hồ sơ của Ủy ban Bầu cử Liên bang, FC PAC đã nhận được khoản quyên góp duy nhất trị giá 3 triệu USD từ một nhóm có liên hệ với đảng Cộng hòa mang tên Xây dựng Tương lai nước Mỹ (BAF). Nhóm này từng đồng tổ chức các sự kiện với chiến dịch tái tranh cử của cựu tổng thống Trump.
Anna Massoglia, giám đốc biên tập và điều tra tại Open Secrets, trang web theo dõi chi tiêu trên chính trường Mỹ, cho biết BAF cũng là một nhóm "tiền đen" vốn không bị yêu cầu phải tiết lộ thông tin về các nhà tài trợ của mình.
"Những nhóm này không được coi là nhóm chính trị. Họ tồn tại vì mục đích phúc lợi xã hội nhưng do cách thức cấu trúc, họ có thể chi tiêu không giới hạn vào các cuộc bầu cử ở Mỹ, miễn là chúng không nằm trong mục đích chính của họ", Massoglia nói.
Mặc dù các nhóm "tiền đen" không thể công khai kêu gọi mọi người bỏ phiếu cho ứng viên nào đó, họ có thể chi tiền để ủng hộ hoặc phản đối bất kỳ chính trị gia hay chính sách nào.
Ngược lại, các siêu PAC chuyên vận động tranh cử phải tiết lộ nguồn tài trợ cho các cơ quan bầu cử. Tuy nhiên, vẫn có một lỗ hổng trong quy định này.
"Họ có thể chỉ cần tiết lộ một nhóm tiền đen, vốn có thể che giấu nguồn tài trợ cuối cùng", Massoglia giải thích. "Có rất nhiều vùng xám trong luật tài trợ chiến dịch liên bang cho phép các nhóm này hoạt động mà không bị kiểm soát".
"Họ sử dụng những chiến thuật rất mới mà Ủy ban Bầu cử Liên bang chưa thể kiểm soát", bà nhấn mạnh.
Massoglia bày tỏ lo ngại về tác động tiềm tàng của các chiến dịch gây hiểu lầm đối với nền dân chủ Mỹ.
"Điều thực sự quan trọng là cử tri phải được cung cấp thông tin đầy đủ, để biết ai là người đứng sau những thông điệp mà họ đang tiếp nhận, đặc biệt là khi bạn nhận được những thông điệp lừa dối", bà nói.
Berry đồng tình với Massoglia, nhấn mạnh rằng quyết định về cuộc bầu cử phải do chính cử tri đưa ra mà không có tác động từ bên ngoài.
Nhưng ở Michigan và trên khắp cả nước, cử tri Mỹ gốc Arab đang ngày càng tức giận với đảng Dân chủ vì lập trường ủng hộ Israel. Hussein Dabajeh, cố vấn chính trị người Mỹ gốc Lebanon ở khu vực Detroit, cho biết một số cử tri tin những tờ rơi và tin nhắn văn bản từ FC thuộc về chiến dịch tranh cử của Harris, dựa trên quan điểm lâu nay mà Phó tổng thống đưa ra về vấn đề này.
Bà Harris gần đây tăng cường bày tỏ ủng hộ chấm dứt chiến sự ở Gaza, nhưng cũng cam kết sẽ tiếp tục cung cấp vũ khí cho Israel.
Dabajeh nhấn mạnh đảng Dân chủ chỉ có thể tự trách mình nếu họ để thua ở Michigan sau khi gây mất lòng cộng đồng người Mỹ gốc Arab tại đây. "Đó chính là mục đích của các quảng cáo, chúng làm nổi bật một lập trường thực sự có thật", Dabajeh nói.
Vũ Hoàng (Theo Al Jazeera, AFP, Reuters)