Bản án sơ thẩm về giai đoạn một đại án kinh tế xảy ra tại Tập đoàn Vạn Thịnh Phát và SCB được TAND TP HCM công bố chiều 11/4. Ngoài hình phạt tử hình đối với bà Trương Mỹ Lan (68 tuổi, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Vạn Thịnh Phát) về các tội Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng, Tham ô tài sản và Đưa hối lộ, tòa cũng buộc bị cáo bồi thường gần 674.000 tỷ đồng cho SCB.
HĐXX đồng thời đưa ra nhiều quyết định về các giao dịch dân sự của bà Lan và các công ty thuộc Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, nhằm thu hồi tài sản để đảm bảo nghĩa vụ thi hành án của bị cáo. Trong đó, tòa buộc Công ty Quốc Cường Gia Lai do bà Nguyễn Thị Như Loan làm Chủ tịch HĐQT hoàn trả toàn bộ số tiền đã nhận từ bà Lan là hơn 2.882 tỷ đồng. Quốc Cường Gia Lai sẽ nhận lại các giấy chứng nhận quyền sử dụng đất do Sunny Island (thuộc Tập đoàn Vạn Thịnh Phát) nắm giữ trước đó.
Liên quan đến các thỏa thuận chuyển nhượng, hợp tác còn dang dở giữa bà Lan, các công ty thuộc Vạn Thịnh Phát với đối tác, tòa buộc các bên giao trả cho nhau những gì đã nhận. Cụ thể, Công ty Cổ phần địa ốc Hồng Phát bị buộc nộp lại hơn 2.300 tỷ đồng; Công ty Phú An, bà Phan Thị Phương Thảo nộp lại 145,2 tỷ đồng và 1.000 lượng vàng SJC; Công ty TNHH MTV Phát triển và kinh doanh nhà hoàn trả 400 tỷ đồng; Công ty cổ phần T&H Hạ Long và Công ty Âu Lạc nộp lại hơn 6.000 tỷ đồng để đảm bảo thực hiện nghĩa vụ bồi hoàn cho bị cáo Trương Mỹ Lan trong toàn bộ vụ án.
Đối với quan hệ thế chấp, bảo đảm liên quan các quyền sử dụng đất của Công ty Âu Lạc và Công ty Hạ Long dùng để đảm bảo dư nợ cho các khoản vay tại ngân hàng SCB, HĐXX tách ra để Công ty Tuần Châu và Âu Lạc giải quyết với SCB và các bên liên quan (nếu có) trong một vụ án khác khi các bên có yêu cầu.
Bà Trương Mỹ Lan trong phiên tòa ngày 11/4. Ảnh: Thanh Tùng
Từng mâu thuẫn gay gắt về dự án 2.288 tỷ đồng
Trước đây, Công ty Quốc Cường Gia Lai được UBND TP HCM chấp thuận làm chủ đầu tư Dự án xây dựng hạ tầng kỹ thuật Khu dân cư Bắc Phước Kiển, xã Phước Kiển (huyện Nhà Bè) với diện tích hơn 90 ha. Năm 2017, Công ty cổ phần đầu tư Sunny Island và Quốc Cường Gia Lai ký hợp đồng hứa mua, hứa bán dự án này trị giá 2.288 tỷ đồng.
Tuy nhiên, Sunny Island sau đó gửi đơn tố cáo Quốc Cường Gia Lai đến Công an TP HCM, cho rằng đối tác có hành vi gian dối trong việc đưa ra thông tin đã bồi thường, giải phóng mặt bằng hơn 84 ha (92%). Trong hợp đồng hai bên cũng ghi nhận Quốc Cường Gia Lai đã bồi thường, đền bù giải phóng mặt bằng được 92% diện tích dự án. Nhưng căn cứ vào các giấy chứng nhận quyền sử dụng đất thì công ty của bà Loan mới đền bù được hơn 64 ha. Quốc Cường Gia Lai còn thông tin về việc đầu tư phát triển một khu dân cư, thương mại trong dự án. Trong khi công ty này chỉ được UBND TP HCM chấp thuận cho phần xây dựng hạ tầng kỹ thuật khiến Sunny Island tin tưởng ký hợp đồng và đã thanh toán 2.882 tỷ đồng, nhưng đến nay dự án không thực hiện được.
Sau khi xác minh, Công an TP HCM xác định vụ việc không có dấu hiệu hình sự. Về việc Sunny Island nói Quốc Cường Gia Lai gian dối thông tin về diện tích đất đã bồi thường của dự án, cơ quan điều tra cho rằng, sau khi ký hợp đồng, từ tháng 4 đến tháng 10/2017, Sunny Island đã nhiều lần thanh toán cho Công ty Quốc Cường Gia Lai 2.882,8 tỷ đồng trên tổng số 14.800 tỷ đồng (tương đương khoảng 19,47% giá trị hợp đồng). Trong khi đó, Quốc Cường Gia Lai đã giao cho Sunny Island giữ Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và hồ sơ bồi thường của 65,76 ha (tương đương khoảng 71,72% diện tích dự án).
Hai bên tiếp tục giải quyết tranh chấp bằng con đường Trọng tài Thương mại, song phán quyết của trọng tài sau đó bị TAND TP HCM hủy.
Dự án khu dân cư Bắc Phước Kiển. Ảnh: Quỳnh Trần
Ưu tiên thi hành án cho người mua trái phiếu
Quá trình điều tra vụ án Trương Mỹ Lan và đồng phạm, cơ quan điều tra xác định, số tiền 2.288 tỷ đồng Sunny Island thanh toán cho Quốc Cường Gia Lai là tiền của bà Lan, nên thu giữ các giấy chứng nhận quyền sử dụng đất liên quan đến hợp tác của các bên. Do đó, tòa đã giải quyết quan hệ tranh chấp của các bên để khắc phục hậu quả của bà Lan trong toàn bộ vụ án.
Quyền lợi của các khách hàng tại SCB liên quan đến việc gửi tiền tiết kiệm sau đó bị chuyển đổi thành trái phiếu sẽ được xem xét trong giai đoạn hai của vụ án, khi xét xử bà Lan và đồng phạm về hành vi Lừa đảo chiếm đoạt tài sản và Rửa tiền.
Theo HĐXX, tài sản thu hồi được trong vụ án của bà Lan sẽ được ưu tiên thi hành án cho người mua trái phiếu (giai đoạn hai của vụ án).
Bản án xác định, trong suốt 10 năm thâu tóm SCB, bà Lan đã chỉ đạo đồng phạm giải ngân cho nhóm công ty trong Hệ sinh thái Vạn Thịnh Phát tổng cộng hơn 2.500 khoản vay. Đến tháng 10/2022, nhóm bà Lan và Vạn Thịnh Phát còn 1.284 khoản vay với dư nợ 677.000 tỷ đồng gốc và lãi. Do đó, bà Lan và các bị cáo phải chịu trách nhiệm về khoản thiệt hại này. Sau khi trừ đi một số khoản vay đã được tất toán sau khi khởi tố vụ án, bà Lan còn phải bồi thường gần 674.000 tỷ đồng cho SCB.
Hải Duyên