Nghe tin có xe hàng cứu trợ đi Phú Yên, chị Thanh Ly, 40 tuổi, Hà Nội cùng bạn bè soạn quần áo ấm, phân loại kỹ theo độ tuổi, giới tính. Thay vì mua mì tôm hay nước uống như người khác, chị dành 5 triệu đồng mua băng vệ sinh, 100 chiếc quần lót mới.
Nhưng chồng chị phản đối. Anh cho rằng người dân đang "không nhà, không ăn", không ai quan tâm đến mấy chuyện nhỏ nhặt của phụ nữ. Anh sợ gửi những thứ tế nhị này sẽ bị chê cười, các đoàn từ thiện cũng ngại nhận.
Tuy nhiên chị Ly vẫn làm. Từng trải qua cảnh ngập lụt, chị hiểu cảm giác khi nước vây tứ bề, quần áo trôi hết, phụ nữ đến kỳ sinh lý mà không có đồ dùng bức bối ra sao. Mua đồ về, chị cẩn thận chia vào từng túi zip, ghi rõ kích cỡ để người nhận dùng được ngay. "Thực phẩm giúp no bụng, nhưng đồ vệ sinh giúp họ giữ được phẩm giá và sức khỏe", chị giải thích.
Suy nghĩ của chị Ly cũng là điều chị Hoàng Thu, trưởng một nhóm thiện nguyện tại Thanh Trì, Hà Nội mong muốn. Sau ba ngày kêu gọi, ngoài 25 tấn gạo và áo ấm, nhóm của chị ưu tiên đóng gói các thùng hàng chứa băng vệ sinh, đồ lót, tã bỉm và xà phòng.
Kinh nghiệm nhiều năm đi cứu trợ thiên tai giúp chị Thu nhận ra tại các vùng ngập sâu, bùn đất vùi lấp, việc mua bán đình trệ, người dân không thể tìm đâu ra đồ thay thế. "Những vật dụng cá nhân giúp bà con tránh được bệnh tật sau lũ, sớm tái thiết cuộc sống, quan trọng không kém miếng ăn", chị Thu chia sẻ.
Một người dân ở phường Tuy Hòa, Đăk Lăk lội nước lũ ra nhận đồ cứu trợ của các đội từ thiện, chiều 21/11. Ảnh: Lương Vĩnh Long Nhật
Tại phường Đông Hòa, Đăk Lăk chị Nguyễn Hiếu hy vọng nhận gói hàng cứu trợ có kèm đồ vệ sinh cá nhân. Mẹ con chị đã dầm mình trong quần áo ướt suốt nhiều ngày. Chị sợ khi trời trở lạnh, lũ trẻ viêm phổi mà không còn manh áo khô để thay.
Chị Hiếu thú nhận rất cần tã bỉm cho con, băng vệ sinh cho mình nhưng không dám mở lời. "Tôi ngại hỏi vì tế nhị, sợ bị đánh giá là đòi hỏi trong lúc nước sôi lửa bỏng, nhưng thực sự chúng quý giá không kém gì thùng mì tôm lúc đói", người mẹ 3 con nói.
Anh Văn Chiến, 45 tuổi, ở xã Hòa Thịnh cho biết cả thôn đang rất thiếu chất đốt và thuốc men. Củi ướt sũng khiến việc đun nấu bất khả thi. Môi trường ô nhiễm sau lũ cũng khiến nguy cơ nấm da, đau mắt đỏ bùng phát, trong khi thuốc sát trùng và hạ sốt trở nên khan hiếm.
"Chúng tôi mong nhận được đúng thứ mình cần để tránh lãng phí, sớm ổn định cuộc sống", anh Chiến bày tỏ.
Những ngày qua, hàng nghìn chuyến xe chở nhu yếu phẩm từ khắp cả nước đã đổ về Đăk Lăk, Gia Lai, Khánh Hòa. Bếp lửa của người dân cả nước đỏ rực thâu đêm để gói bánh chưng, làm muối vừng gửi đồng bào. Tuy nhiên, để hàng cứu trợ phát huy hiệu quả tối đa, cần sự điều phối hợp lý.
Bà Võ Thị Kim Oanh, Phó ban Thường trực Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Đăk Lăk, cho biết lượng lương thực ăn liền như mì tôm, bánh mì, nước lọc tại địa phương hiện đã cơ bản đủ dùng. Dựa trên tình hình thực tế, bà Oanh liệt kê danh mục những vật phẩm người dân đang "khát" nhất gồm:
Dụng cụ vệ sinh: Xô, thùng đựng nước cỡ lớn (trên 15 lít) để trữ nước sạch sinh hoạt và dọn rửa bùn non; đèn pin, đèn tích điện để chiếu sáng khi lưới điện chưa khôi phục.
Y tế: Thuốc chữa cảm cúm, đau đầu, tiêu hóa trị ghẻ lở, nấm da, đau mắt, dầu gió, bông băng gạc. Thuốc sát khuẩn, khử trùng Cloramin B để xử lý nguồn nước và môi trường.
Đồ dùng cá nhân: Quần áo ấm, chăn màn, đồ lót, băng vệ sinh phụ nữ, tã sữa, bỉm cho trẻ em.
Vật dụng vệ sinh cá nhân: bàn chải, kem đánh răng, dầu gội đầu, dầu tắm, xà phòng, nước/gel rửa tay, giấy ướt, khăn mặt, khăn tắm.
Nhiên liệu: Bếp gas mini và bình gas để người dân chủ động nấu nướng, đun sôi nước uống, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm.
Hàng nghìn người ở rốn lũ Hòa Thịnh, Đăk Lăk xếp hàng nhận lương thực, đồ dùng thiết yếu do các đơn vị, tổ chức thiện nguyện chuyển tới, sáng 23/11. Ảnh: Đình Văn
Ông Ngô Anh Tuấn, người sáng lập nền tảng gây quỹ GiveNow, nhận định công tác cứu trợ cần thực tiễn theo từng giai đoạn. Khi nước mới dâng, người dân cần đồ ăn liền để tồn tại. Nhưng khi nước rút là giai đoạn tái thiết.
"Lúc này, hỗ trợ tiền mặt là phương án hiệu quả nhất để trao quyền chủ động cho người dân mua sắm thứ họ thực sự thiếu", ông Tuấn phân tích. Ông cũng khuyến nghị các đoàn thiện nguyện phối hợp chặt chẽ với chính quyền hoặc Hội Chữ thập đỏ để phân bổ nguồn lực công bằng.
Đúc kết từ kinh nghiệm ứng phó nhiều đợt thiên tai, ông Đàm Quang Tuyến, Phó Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc tỉnh Thái Nguyên, nhận định giai đoạn sau lũ cần chuyển trọng tâm sang ba vấn đề cấp bách: làm sạch môi trường, khôi phục hạ tầng và tái thiết sản xuất.
Theo ông, trước mắt các địa phương cần chi viện nhân lực hỗ trợ người dân đẩy lớp bùn non, vệ sinh nhà cửa để phòng dịch bệnh. Kế đến là nguồn kinh phí sửa chữa trường học, trạm xá, bổ sung sách vở và thiết bị y tế hư hại. Về lâu dài, để vực dậy sinh kế, bà con cần nhất là cây, con giống và cơ chế tiếp cận các gói vay vốn ưu đãi.
Riêng về thực phẩm, ông Tuyến lưu ý các đoàn thiện nguyện nên cân nhắc thay đổi danh mục hàng hóa. Do tủ lạnh, đồ điện gia dụng của nhiều hộ dân đã hư hỏng, chợ búa chưa hoạt động lại, họ cần các nhu yếu phẩm để được lâu như gạo, dầu ăn, nước mắm, thịt cá đóng hộp.
"Mì tôm, lương khô các nơi gửi về đã nhiều, bà con không thể ăn mãi. Lúc này, họ cần nguyên liệu thực phẩm căn bản để nấu một bữa cơm nóng, lấy lại sức dựng lại nhà cửa", ông nói.
Quỳnh Nguyễn
Quỹ Hy vọng - báo VnExpress mở chiến dịch "Cùng đồng bào vượt lũ" nhằm hỗ trợ người dân vượt lên nghịch cảnh thiên tai, tái thiết các trường học bị thiệt hại. Quý độc giả ủng hộ tại đây.